Fréttablaðið - 15.02.2006, Blaðsíða 42

MARKAÐURINN
A U R A S Á L I N
15. FEBRÚAR 2006 MIÐVIKUDAGUR18
H Á D E G I S V E R Ð U R
Þær fréttir hafa verið að berast að
nú kaupi útlendingar í auknum
mæli íslensk hlutabréf. Mun svo
komið að nokkur útlensk fyrirtæki
hafi fengið leyfi til þess að eiga
viðskipti í Kauphöll Íslands og fái
að gera það óáreitt. Þetta er graf-
alvarlegt mál ef satt reynist.

Hingað til hefur þróun alþjóða-
væðingar viðskiptanna verið
Íslendingum mjög í hag. Við
höfum lagst í kaup á erlendum
bönkum, matvælafyrirtækjum,
flugfélögum og fleiru smálegu en
hingað til hafa útlendingar ekki
keypt mikið af íslenskum hluta-
bréfum eða fyrirtækjum. Þá hefur
uppsveiflan hér á landi komið í
veg fyrir að útlenskir stórbokkar
kaupi upp íslensku sveitina, eins
og Aurasálin hafði áhyggjur af
þegar EES-samningurinn gekk í
gildi.

Ekki ætlar Aurasálin að halda því
fram að útlendingar séu verra
fólk en Íslendingar og þess vegna
eigi að banna þeim að eiga hluta-
bréf í íslenskum fyrirtækjum. Það
er hins vegar algjörlega ljóst að
útlendingar eru ekki eins góðir
í viðskiptum og við Íslendingar.
Þeir ætla því örugglega ekki
að koma með sitt fé hingað til
lands til þess að styrkja rekstur
íslenskra fyrirtækja, enda hljóta
þeir að gera sér grein fyrir því að
hvergi á byggðu bóli hafa menn
betra viðskiptavit en hér á landi
- þá einkum í Borgartúni.

Nei!

Útlendingar sem sækja að íslensk-
um hlutabréfamarkaði gera það
einungis í einum tilgangi. Þeir
ætla að græða á íslenskum hluta-
bréfum og fara með hagnaðinn úr
landi. Þetta er gríðarlegt áhyggju-
efni. Ef hlutabréf hér á landi
halda áfram að hækka í verði
er augljóst að útlendingar munu
kaupa bréf og græða. Þannig
missa Íslendingar af gróða eigin
fyrirtækja.
Þá má spyrja - hvert er orðið
okkar starf? Höfum við gengið til
góðs götuna fram eftir veg?

Aurasálin þjáist ekki af hræðslu
við útlendinga. Þvert á móti.
Útlendingar eru margir hverjir
ágætir en flestir of lélegir í að
reka fyrirtæki og eru þess vegna
fegnir þegar við Íslendingar
komum og hjálpum þeim með því
að kaupa fyrirtækin þeirra og
endurskipuleggja þau í takt við
tímann og tíðarandann.

Nú höfum við Íslendingar grætt
geysivel á viðskiptum við útlend-
inga á undanförnum árum og aug-
ljóst er að útlönd munu hefna sín
ef ekki verður gripið til aðgerða.
Þessa innrás útlenskra kaupa-
héðna á íslenskan hlutabréfa-
markað verður að stöðva. Besta
leiðin til þess er vitaskuld að setja
hömlur á flutning fjármagns frá
landinu, þannig að þeir sem kaupi
íslensk hlutabréf séu tilneydd-
ir til þess að eyða ágóða sínum
í íslenskar framleiðsluvörur.
Aðeins þannig mun alþjóðavæð-
ingin halda áfram að færa okkur
Íslendingum aukin lífsgæði.
Innrásin er hafin
Arnar Bjarnason er doktor
í rekstrarhagfræði og gegn-
ir hlutastarfi sem prófessor á
Bifröst. Samhliða því rekur hann
eigið fyrirtæki, Reykjavík
Capital, en það
fyrirtæki hefur
komið að ráð-
gjöf við kaup
á fyrirtækj-
um og vann
meðal annars með
einum hópi að tilboði
í Símann þegar ríkið seldi hlut
sinn í fyrirtækinu á síðasta ári.
STERK FRAMTÍÐARSÝN
Arnar skrifaði árið 1992 dokt-
orsritgerð sína um útflutnings-
hegðun íslenskra fyrirtækja. „Ég
tók meðal annars viðtöl við um
sextíu aðila. Sjávarútvegurinn
var yfirgnæfandi með milli sjö-
tíu og áttatíu prósent af vöruút-
flutningnum. Þarna voru samt
að verða breytingar. SÍF var að
tapa einkaleyfi á saltfiskútflutn-
ingi og Sambandið og SH búin
að missa sitt.“ Hann segir að á
þessum tíma hafi verið að verða
til fyrirtæki í útflutningi sjáv-
arafurða. Meðal viðfangsefna
Arnars í undirbúningi ritgerð-
arinnar var ungur maður, Ágúst
Guðmundsson, sem var í forsvari
fyrir lítið fyrirtæki sem heitir
Bakkavör. „Ég man að ég hreifst
af Ágústi, hann var ekkert að
hylja það fyrir mér að þetta
væri erfitt fjárhagslega. Hann
hafði mjög sterka framtíðarsýn.“
Sem dæmi um framsýnina segir
Arnar að Bakkavör hafi á þess-
um tíma verið að ganga frá ISO-
vottun, með fyrstu fyrirtækjum
á Íslandi til að gera slíkt. „Ég
held að lykillinn að velgengni
Bakkavarar, eins og KB banka,
sé þessi sterka framtíðarsýn.“
Arnar segir að það hafi
ekki annað legið fyrir en að
skoða sjávarútvegsfyrirtæki.
„Bankarnir voru í ríkiseigu og
menn horfðu ekkert annað en
á sjávarútveginn.“ Arnar kom
heim frá Edinborg árið 1994.
„Það var ekki mikið um að vera
í atvinnulífinu. Stækkun álvers-
ins í Straumsvík kom hreyfingu
á hlutina og síðan einkavæðing
bankanna.“ Framhaldið þekkja
allir. Arnar vinnur að því að koma
af stað rannsóknum á Bifröst.
„Mig langar til að skoða alþjóða-
væðinguna sem maður var að
skoða áður fyrr og svo fjármála-
fyrirtækin.“
ÁHÆTTA EN EKKI ÓGN
Bankarnir hafa verið í umræðu
í kjölfar erlendrar umfjöllunar
greiningardeilda fjármálafyrir-
tækja. „Ég hef lesið þessar skýrsl-
ur. Það er áberandi í Barclay’s-
skýrslunni hve margt er rangt
í henni. Ég held að sú gagnrýni
sem kemur fram í skýrslu Credit
Sights eigi rétt á sér, enda þótt
mörgu sé sjálfsagt ofgert þar.
Ég held að það geti falist áhætta
í eignatengslum í bankakerfinu.
Þetta var meðal þess sem hafði
veruleg áhrif á bankakreppuna í
Japan þar sem eignatengsl ýktu
áhrifin. Gagnrýnin er einnig á
miklar lántökur bankanna og
hversu háðir þeir eru erlendri
fjármögnun. Auðvitað
eru þetta áhættu-
þættir, við
skulum ekk-
ert líta
framhjá því,
en ef saga
alvarlegra banka-
kreppa er skoðuð eru
þær oft tengdar miklum erlend-
um lántökum. Ég held að við
séum í dag með miklu fullkomn-
ari áhættustýringu og ég hef
engar áhyggjur af því að hætta
sé á slíku hjá íslensku bönkunum.
Áhættuþættirnir eru fyrir hendi.
Mikil skuldsetning heimila og
hröð hækkun fasteignaverðs eru
þættir sem til að mynda áttu mik-
inn þátt í erfiðleikum norrænna
banka fyrir rúmum áratug. Ég
hef engar áhyggjur af íslensku
bönkunum en áhættan er fyrir
hendi og menn eiga ekki að horfa
framhjá henni.“
DÝR FYRIRTÆKI
Fyrirtæki Arnars, Reykjavík
Capital, hefur unnið með nokkrum
aðilum að kaupum á fyrirtækjum.
Talsvert hefur verið um skuldsett
kaup á fyrirtækjum. „Mitt mat er
að verð á fyrirtækjum í skuld-
settri yfirtöku að undanförnu sé
komið að efri mörkum verðbils-
ins. Þegar menn eru farnir að
kaupa fyrirtæki sem engöngu eru
á innanlandsmarkaði, þar sem
vaxtartækifæri eru takmörkuð
á tífaldan rekstrarhagnað fyrir
afskriftir, skatta
og fjármagns-
liði, þá öfunda
ég menn ekki af
því að reka slík
fyrirtæki. Það er
hætta á að slík
fyrirtæki geti
lent í erfiðleikum
þegar fram líða
stundir. Ekki síst
vaxtastig er jafn
hátt og raun ber
vitni hér á landi.“
Arnar segist
hafa orðið vitni
að vandræðum
fyrirtækja þegar
krónan féll 2001,
þegar hann vann
hjá SPRON. „Þá
sá ég mörg fyr-
irtæki klára eigið
fé sitt á skömmum
tíma. Það er líklegt að þegar
krónan veikist á ný muni það ger-
ast hratt og að margir brenni sig
eins og gerðist 2001.“
Hækkandi verð á fyrirtækj-
um er ekki séríslenskt fyrirbæri.
Ástæðan er meðal annars sú að
fé hefur streymt inn í svokall-
aða Private Equity sjóði sem eru
áhrifafjárfestar í umbreytingu
fyrirtækja og nýsköpun.
ÆTTUM AÐ LAÐA AÐ ERLENDA
SJÓÐI
Arnar segir yfirtökusjóðina hafa
gefið gríðarlega vel af sér að
undanförnu. Sjóðir sem kaupa
sig inn í nýsköpun á mismunandi
stað í þróuninni
eru öflugir í
Bandaríkjunum
en minna áber-
andi í Evrópu.
„Ég held að
Í s l e n d i n g a r
myndu stíga
stórt skref í
eflingu nýfjár-
festinga ef
menn huguðu
að umhverfi
slíkra sjóða
hér á landi.
Ef við gætum
búið til besta
regluverkið og
skattaumhverf-
ið fyrir fjár-
festingarsjóði
hér á landi held
ég að við værum
að vinna gríðarlega
þarft verk. Í dag, eftir því sem
ég best veit, eru ekki til lög um
slíka sjóði hér á landi og skatta-
umhverfi þeirra ekki þess eðlis
að það laði þá að. Að búa til slíkt
umhverfi væri mikilvægt skref
í þá átt að gera Ísland að alþjóð-
legri fjármálamiðstöð.“ Arnar
segir að í slíkum sjóðum séu
gríðarlegir fjármunir og að áhugi
nokkurra erlendra einkafjárfest-
ingarsjóðá á Símanum sýni best
hversu mikið fé leiti tækifæra.
„Það eru merki þess að áhugi á
nýfjárfestingum sé vaxandi bæði
í Evrópu og í Bandaríkjunum.
Tækifæri til skuldsettra kaupa
og yfirtöku fyrirtækja fer fækk-
andi. Peningar eru eins og vatnið,
þeir finna sér farveg. Ég hef trú
á því að peningar fari að leita
í nýsköpun. Það er mikilvægt
því ef menn sá ekki í akurinn fá
menn enga uppskeru. Ég sakna
þess að þessi stóru fjárfesting-
arfyrirtæki setji ekki meira fé í
slíkar fjárfestingar. Kannski fer
það að gerast. Við þurfum hins
vegar að stefna að því að skapa
slíkum fjárfestingum sem best
skilyrði. Það er margt sem við
höfum með okkur í að laða að
fjárfestingarsjóðina. Við búum í
þróuðu lýðræðis- og menningar-
samfélagi og ef við getum búið til
hagfellt skatta- og lagaumhverfi
liggja þar mörg tækifæri.“
Arnar vann um tíma hjá
SPRON og segist hafa átt þar góð
ár. Miklar breytingar eru í eig-
endahópi sparisjóðanna. Arnar
segir afkomu sparisjóðanna af
kjarnastarfsemi ekki nógu góða.
„Ég skil ekki það verð sem er í
gangi fyrir stofnfjárbréfin þessa
dagana. Ég held að þar séu menn
að vanmeta þær flækjur sem eru
í núverandi lagaumhverfi sjóð-
anna.“
Arnar er úr sveit, alinn upp
við Kirkjubæjarklaustur. Í frí-
tímanum stundar hann hesta-
mennsku. „Foreldrar mínir voru
í hestamennsku, en þá hafði ég
nú ekki mikinn áhuga á því, en
svo kom það aftur. Ég átti ágætis
hesta sem krakki.“
ARNAR BJARNASON Hefur mikinn áhuga á að Ísland geti orðið miðstöð Private Equity
sjóða sem sérhæfa sig í fjárfestingum fyrirtækja sem eru tiltölulega stutt komin á þroska-
brautinni.
Eigum að skapa kjörland nýsköpunarsjóða
Arnar Bjarnason stundar ráðgjöf í fyrirtæki sínu Reykjavík Capital og rannsóknir og kennslu sem
prófessor við Viðskiptaháskólann á Bifröst. Hann sér mikil tækifæri í því að Íslendingar laði til sín
erlenda fjárfestingarsjóði með því að skapa besta skatta- og lagaumhverfi slíkra sjóða.
Arnar Bjarnason
Starf: Prófessor og ráðgjafi
Fæðingardagur: 20. apríl 1958
Maki: Anna María Pétursdóttir
Börn: María Björt f. 1987, Inga Rán f. 1988,
Dagbjört f. 1990
Hádegisverður fyrir tvo
á Vox
Hádegishlaðborð
Drykkir
Vatn
Alls krónur 4.900
▲
H Á D E G I S V E R Ð U R I N N
Með Arnari
Bjarnasyni
framkvæmdastjóra Iðu