Fréttablaðið - 16.12.2006, Blaðsíða 44

S
igurjón Einarsson var
ekki tíðindalítill klerk-
ur og svo mjög fór
framganga hans fyrir
brjóst Moggamanna í
kalda stríðinu að hann
hlaut viðurnefnið „rúbluprestur“
þar á síðum. Fréttablaðið birtir
hér brot þar sem greinir frá þver-
móðsku goðsagnarinnar Gísla á
Uppsölum – þess hins sama og
Ómar Ragnarsson gerði að þjóð-
hetju meðal landsmanna.
Kaflinn sem hér birtist finnst
um miðbik bókarinnar (212-213)
en þar greinir frá aðdraganda lýð-
veldiskosninganna þar sem skyldi
kjósa um sambandsslitin og stjórn-
arskrána. Pabbi Sigurjóns var þá
nýorðinn hreppstjóri en hverjum
hreppi var það mikið metnaðar-
mál að kosningaþátttaka yrði sem
allra mest. Skipti hvert atkvæði
máli þá var það einmitt þar og þá
– á lýðveldisvorinu mikla 1944.
„Það voru kosningadagar á Fífu-
stöðum. Þegar líða tók á seinni
kjördaginn var sýnilegt að kjör-
sókn yrði mjög góð, kannski 100%.
Einn ætlaði þó ekki að kjósa, Gísli
Gíslason á Uppsölum sem Ómar
Ragnarsson gerði löngu síðar
landsfrægan. Gísli var meinhorn,
gerði sveitungum sínum oft gramt
í geði og bræður hans komu engu
tauti við hann. Þessi ár átti hann í
stríði við nágranna sína, þá Árna
Magnússon á Fremri-Uppsölum
og Jens, föðurbróður minn, í Sel-
árdal. Þessi óvild var sprottin af
hjónabandshugleiðingum en báðir
áttu þeir Árni og Jens gjafvaxta
dætur. Gísli hafði beðið beggja en
fengið hryggbrot. Sökina taldi
hann feðranna og hefndi sín á
þeim. Hann hefndi sín á Jens eins
og fyrr var frá sagt með því að
kasta þurrum mó, sem Jens átti,
ofan í mógrafirnar og eyðileggja
fyrir honum votabatterí.
„Sama vorið veittist Gísli að Árna,
granna sínum, sem svaraði því til
að réttast væri að rassskella hann.
Með fulltingi Sigurðar, bróður síns,
veittu þeir bræður Árna fyrirsát
og höfðu hann undir þótt Árni væri
tveggja manna maki. Sigurjón,
bróðir Árna, og Reynir, frændi
minn á Kirkjubóli, áttu leið um víg-
völlinn. Þetta var snemma vors,
snjór á jörð og mikil umbrot í
snjónum sem sýndu að tekist hafði
verið á af hörku. „Sleppið honum,“
sagði Sigurjón þegar þeir komu
þar að sem þeir Uppsalabræður
lágu ofan á Árna. „Við sleppum
honum aldrei,“ sagði Gísli. „Þetta
er vitlaus maður.“ „Ég segi, sleppið
honum,“ sagði Sigurjón aftur, „ann-
ars verðum við að láta kenna
aflsmunar.“ Þá slepptu þeir Árna
sem reis upp illa verkaður og sendi
þeim tóninn. Áflog þessi höfðu
nokkur eftirköst. Efnt var til sátta-
fundar á Fífustöðum en pabbi var
formaður sáttanefndar. Eftir nokk-
urt japl og jaml og fuður tókst að
sætta nágrannana. Þarna sátu þeir,
óvinirnir, við kaffiborðið heima, og
gutu augum hvor á annan. Gísli
hafði stuttan stans en Árni sat leng-
ur, spjallaði við foreldra mína og
sagðist hafa fyrirgefið þessum
vesaling, eins og hann komst að
orði.“
„En nú voru lýðveldiskosningar.
Bræður Gísla reyndu að lokka
hann á kjörstað en hann var þver
og fór hvergi. Kjörsókn var orðin
slík að ef hann kysi yrði hún 100%
í Ketildalahreppi. En hvað skyldi
gera? Að ráði hinna vitrustu
manna var lagt til að pabbi riði út
að Uppsölum og gæfi honum kost
á að kjósa utan kjörstaðar. Kjör-
stjórnin ætlaði að hinkra við og
loka ekki kjörkössum fyrr en
pabbi kæmi úr „Bjarmalandsferð-
inni“. En Gísli sat við sinn keip.
Hann trúði pabba fyrir því að hann
væri jafnaðarmaður og vildi sýna
félögum sínum í Danmörku sam-
stöðu, bíða með sambandsslitin
þar til stríðinu lyki. Þetta taldi
pabbi fullgild rök þó flest okkar
teldu það fásinnu, upptendruð af
frelsisbaráttunni og sigri hennar.“
(Millifyrirsagnir eru blaðsins.)
Þvermóðska
Gísla á
Uppsölum
„Bræður Gísla
reyndu að lokka
hann á kjör-
stað en hann
var þver og fór
hvergi. Kjör-
sókn var orðin
slík að ef hann
kysi yrði hún
100% í Ketildala-
hreppi.“
Komin er út bráðskemmtileg bók, Undir hamra-
stáli, eftir Sigurjón Einarsson sem lengstum var
prestur á Kirkjubæjarklaustri. Í broti úr bókinni
greinir frá þeirri sérkennilegu þrjósku sem ein-
kenndi Gísla á Uppsölum.