Fréttablaðið - 16.12.2006, Blaðsíða 98

E
in þeirra mynda sem
beðið hefur verið
með eftirvæntingu
hér á landi er Babel
eftir Alejandro Gonz-
ález Iñárritu. Mynd-
in vakti mikla hrifningu á kvik-
myndahátíðinni í Cannes fyrr á
árinu og hlaut González Iñárritu
meðal annars leikstjóraverðlaun
hátíðarinnar og myndin hlaut
flestar. Þetta er fjórða mynd leik-
stjórans, sem á að baki stuttan en
farsælan feril en velgengni sína á
hann nokkuð að þakka samstarfi
sínu við handritshöfundinn Guill-
ermo Arriaga.
González Iñárritu nam
kvikmyndagerð og leikhúsfræði í
Mexíkó á 9. áratugnum. Tiltölulega
ungur var hann orðinn fram-
leiðslustjóri hjá einni af helstu
sjónvarpsstöðvum Mexíkó en
stofnaði síðar eigið framleiðslu-
fyrirtæki og einbeitti sér að
auglýsingagerð (til að slípa sig til
áður en hann réðist í að gera kvik-
myndir, að eigin sögn). Seint á 10.
áratugnum fór hann að svipast um
eftir góðri sögu til að kvikmynda
og kynntist þá Arriaga. Saman
ætluðu þeir að semja handrit að
ellefu stuttmyndum sem allar áttu
að fjalla um Mexíkó frá ólíkum
sjónarhornum. Úr varð að þeir
notuðu aðeins þrjár sögur og
gerðu mynd í fullri lengd, Amores
Perros (Ást á hundum). Hún sló í
gegn um allan heim, vann til verð-
launa í Cannes og var tilnefnd til
Óskarsverðlauna í flokki erlendra
mynda. Myndin vakti einnig
athygli á ungum leikara, Gael
Garcia Bernal.
Í kjölfar velgengni Amores
Perros tók González Iñárritu að
sér að leikstýra stuttmynd í syrpu
sem fjallaði um áhrif 11. sept-
ember í ýmsum löndum og vakti
athygli manna í Hollywood. Gonz-
ález Iñárritu ákvað að gera næstu
mynd á ensku. Þeir Arriaga
leiddu aftur saman hesta sína og
úr varð myndin 21 Grams sem
kom út árið 2003 með Sean Penn,
Naomi Watts og Benicio del Toro í
aðalhlutverkum. Myndin er bæði
dökk og áleitin en hlaut einróma
lof gagnrýnenda og fjölda til-
nefninga til Óskarsverðlauna.
Leiðin hefur verið greið síðan
fyrir leikstjórann og hann virðist
ætla að halda rétt á spöðunum. Að
vísu kastaðist í kekki milli þeirra
Arriaga og á tímabili var óvíst um
frekara samstarf. Þeir náðu að
lokum sáttum og skrifuðu saman
Babel og það segir sjálfsagt sitt
að González Iñárritu átti ekki í
vandræðum með að fá Brad Pitt
og Cate Blanchett til liðs við sig
(en Pitt hefur verið hampað fyrir
að spreyta sig loksins á alvöru
rullu eftir að hafa siglt lygnan sjó
í nokkur ár). Babel verður frum-
sýnd á Íslandi 9. febrúar en því er
spáð að hún muni keppa um
Óskarsverðlaunin í sama mánuði.
Þremenningarnir eru á svipuðu
reki en Alfonso Cuarón þó þeirra
elstur, fæddur í Mexíkó árið 1961.
Hann lærði stund á kvikmynda-
gerð og heimspeki í háskóla en hóf
störf í sjónvarpi að útskrift lok-
inni, til að byrja með sem tækni-
maður en klifraði fljótlega upp
metorðastigann og í leikstjóra-
stólinn.
Árið 1991 leikstýrði hann sinni
fyrstu kvikmynd, Sóló con tu para-
eja (Ástin á tímum múgsefjunar),
svartri gamanmynd um kvenna-
flagara sem fyrir misskilning
telur sig hafa smitast af HIV-veir-
unni. Myndin sló í gegn í Mexíkó.
Í kjölfarið flutti hann til Los
Angeles, leikstýrði sjónvarps-
þætti og tveimur myndum í banda-
rískri framleiðslu: Litlu prinsess-
unni, byggðri á samnefndri
barnabók Francis Hodgon Burnett
árið 1993 og nútímauppfærslu á
Glæstum vonum Charles Dickens
tveimur árum síðar. Sú síðar-
nefnda skartaði stjörnum á borð
við Gwyneth Paltrow og Robert De
Niro en er lítt eftirminnileg og
leikstjórinn sjálfur var óánægður
með afraksturinn. Cuarón var þó
kominn með annan fótinn í Holly-
wood en sneri engu að síður aftur á
heimaslóðir til að gera sína næstu
mynd, Y tu mamá tambíen (Og
mamma þín líka); vegamynd um
kynsoltna unglingsstráka sem eru
hrifnir af sömu konu sem slæst í
för með þeim. Myndin kom út árið
2001 og Cuarón festi sig rækilega í
sessi á heimsvísu, var meðal ann-
ars tilnefndur til Óskarsverðlauna
fyrir handrit, ásamt bróður sínum
Carlos. Myndin fleytti leikaran-
um Gael García Bernal enn hærra
upp á stjörnuhimininn en hann lék
í Amores Perros árið áður.
Peningamenn í Hollywood biðu
ekki lengur boðanna; Cuarón var
fenginn til að leikstýra framtíðar-
tryllinum Children of Men en sú
mynd var sett á ís þegar honum
voru fengin töglin og hagldirnar í
þriðju myndinni um Harry Potter,
Fanganum frá Azkaban (sem
Guiellermo del Toro hafði áður
afþakkað). Cuarón sveigði nokkuð
af stefnu forvera síns í leikstjóra-
stól, Chris Columbus, sem fylgdi
bókunum eins ítarlega unnt var.
Hörðustu aðdáendur galdrastráks-
ins voru ekki allir hrifnir en JK
Rowling, höfundur bókanna, hefur
sagt að þetta sé uppáhaldsmyndin
sín í syrpunni enn sem komið er.
Children of Men kom loksins út
í ár með Clive Owen og Julianne
Moore í aðalhlutverkum og hefur
hlotið góðar viðtökur. Cuarón er
með þrjár myndir í burðarliðnum,
þar á meðal eina sem hann gerir í
heimalandi sínu og fjallar um
stúdentaóeirðirnar í Mexíkó árið
1968. Children of Men verður
frumsýnd á Íslandi 2. janúar.
Guellermo del Toro hefur lengi
þótt lofa góðu; flestar myndir
hans bera vitni um sérstakan stíl
í mótun en allt þar til í ár hefur
verið beðið eftir að hann gerði
mynd sem kalla má meistara-
verk.
Del Toro fékk áhuga á kvik-
myndagerð á unglingsaldri. Hann
starfaði sem förðunar- og brellu-
meistari í áratug auk þess sem
hann framleiddi og leikstýrði
fyrir sjónvarp. Árið 1992 skrifaði
hann og leikstýrði sinni fyrstu
mynd í fullri lengd, hrollvekjunni
Cronos. Myndin vakti mikla lukku
heimafyrir og hlaut ýmis verð-
laun, þar á meðal verðlaun gagn-
rýnenda í Cannes árið eftir.
Í framhaldinu var hann sjang-
hæjaður yfir til Hollywood þar
sem hann gerði Mimic, sem þótti
reyndar hvorki fugl né fiskur. Del
Toro var sjálfur óhress norðan
landamæranna og sneri aftur til
Mexíkó þar sem hann var fljótur
að ná sér aftur á flug með hroll-
vekjunni El Espinazo del Diablo
(Hryggbein djöfulsins). Í kjölfar-
ið ákvað hann að taka slaginn
aftur í Hollywood og gerði Blade
II með Wesley Snipes. Sú er eins
góð og við mátti búast af fram-
haldi sæmilegrar hasarmyndar,
en efnistök del Toro voru vissu-
lega hressileg. Hann var hins
vegar búinn að finna fjölina sína;
afþakkaði boð um að gera þriðju
myndina um Harry Potter til að
færa teiknimyndasöguna um
rauðbirkna drísilinn Hellboy upp
á hvíta tjaldið. Útkoman þótti vel
heppnuð, að minnsta kosti tóku
hörðustu aðdáendur teikni-
myndasögunnar hann í sátt og
del Toro stóðu allar dyr opnar.
Hann hafnaði hins vegar tilboði
um að gera þriðju myndina um
vampíruna Blade (góðu heilli lík-
lega) til að skrifa og leikstýra
mynd á móðurmálinu. Afrakstur-
inn er El Laberinto del Fauno
(Völundarhús skógarguðsins);
hrollvekjandi fantasía sem ger-
ist á Spáni árið 1944 þegar Fran-
co hefur lagt landið undir sig og
segir frá stúlku sem hverfur inn
í eigin hugarheim til að flýja
hversdaginn.
Þetta þykir langbesta mynd del
Toros hingað til og margir hafa
hampað henni sem meistaraverki
sem bíður þess eins að verða
sígilt. Þess má geta að að meðal
framleiðenda myndarinnar er
fyrirtækið Esperanto, sem er að
hluta til í eigu Alfonso Cuaraón.
Del Toro vinnur nú að framhaldi
Hellboy sem áætlað er að komi út
2008.
Eftir því sem næst verður kom-
ist hefur enginn dreifingaraðili á
Íslandi fest sér réttinn á El Laber-
into del Fauno, í bili að minnsta
kosti.
Bandídarnir í Hollywood
Nöfnin eru ef til vill ekki jafn þjál og Coppola, Scorsese og Spielberg en mexíkósku leikstjórarnir Alejandro González Iñárritu,
Alfonso Cuarón og Guillermo Del Toro gætu engu að síður reynst jafn mikilvægir fyrir Hollywood í dag og þeir fyrrnefndu
á 8. áratugnum. Eftir að hafa endurreist mexíkóska kvikmyndagerð hafa þeir blásið ferskum vindum um draumaverksmiðjuna
með myndum sem sýna að vinsældir og listfengi geta vel farið saman. Bergsteinn Sigurðsson skautaði yfir feril leikstjóranna.