Fréttablaðið - 16.12.2006, Qupperneq 106

Lofsvert framtak að gefa út kveð-
skap Jóns Arasonar biskups.
Kemur nú fyrsta sinni á bók í heild
sinni – með vönduðum skýringum
Kára Bjarnasonar og greinargóð-
um inngangi Ásgeirs Jónssonar.
Rétt þó að hræða ekki lesandann:
þótt næstum 500 ára sé er þetta
einkar aðgengilegur kveðskapur,
öllum auðskiljanlegur, jafnt orð-
færi sem erindi, án nokkurrar
þekkingar annarrar en barnaskóla-
lærdóms í biblíusögum. Bara að
skella sér útí og stíga á vatnið með
Jesúsi og Jóni, maður flýtur einsog
ekkert sé.
Nú er vitaskuld átt við þann
kveðskap sem eignaður er Jóni, því
með fræðilegri fullvissu er hvergi
stafur á bók (handriti) sannarlega
Jóns. Óljóst ætternið klagar hins-
vegar hvorki uppá Jón né kveð-
skapinn, báðum er búbót að hinum.
Ekki síst er kveðskapnum hald í
Jóni því sá síðarnefndi er vissu-
lega þjóðhetja, lýðkær með ein-
dæmum í lífi og eilífð, eiðsvarinn
landi og þjóð, en vísast meiri dans-
ari en skáld. Þó umfram allt: písl-
arvottur og tragísk hetja. Öxin
geymir Arason í vitund þjóðarinn-
ar, ekki orðið, og verður svo áfram
þráttfyrir þessa ágætu bók.
Dansari var Jón bæði í klassísk-
um og „kúnderskum“ skilningi
(„reyndur popúlisti“ segir Ásgeir í
inngangi – það er nánast kúnderski
skilningurinn: sjálfsdýrð sviðs-
ljóssins) og sté sporið í lífi og list
Drottni sínum til framdráttar. Þá
var hann tónlistar- og gleðimaður.
Sér því stað í trúarkveðskap hans
engu síður en þeim veraldlega –
ekki alveg óskyldur því fagnaðar-
erindi sem sértrúarsöfnuðir nútím-
ans nefna „í stuði með guði lög“ – og
fer vel á því að dilla sér í huganum
undir lestri, jafnvel snúa sér í
hring.
Grínlaust: andlegur kveðskapur
síðustu alda kaþólskunnar á Íslandi
var nátengdur tónlist og dansi og
sjálft helgihaldið rokkandi fjörugt.
Rök hníga að því. (Danakóngur og
Lúter gáfu síðan andskotanum
einkarétt á syndinni og saman
kváðu þeir dansinn í kútinn svo
kirfilega að ekki mátti sletta úr
klaufinni uppí vindinn í hafátt að
Bessastöðum & biskupum vorum
siðbættum um aldir ánþess að
brenna í Víti og Höfn fyrir vikið,
bækur og menn. Sígild söguskýr-
ing). Önnur saga.
Öll gætu þessi kvæði í upphafi
hafa verið danslagatextar og alveg
óvíst að höfundur hafi litið á sig
sem „skáld“ (og alls ekki í hátíðleg-
um skilningi). Því gerir hann – að
aldasið – hvorki tilraun til sjálf-
stæðrar úrvinnslu efnisins né áber-
andi skáldlegra tilþrifa: hann ein-
faldlega færir heilaga ritningu í
sönghæfan dansbúning – og gerir
það svo átakalaust að enn má njóta
með öllum kropp. Ekki misskilja
mig: Jón var vitaskuld einlægur
trúmaður og ákall hans til Drottins
ekkert grín. Trú kvæðanna er og
verður þeirra aðall, þeim sem á
trúa.
En hvernig sem menn reyna að
fara að því að bæta sér upp ládeyðu
„miðaldarinnar“ (ca 1350-1650),
„brúa bilið“, „rjúfa ekki samheng-
ið“, rekast menn alltaf vængjalaus-
ir á sama búkolluvegginn: allur
varðveittur kveðskapur tímabils-
ins stendur – að skáldskapargildi –
Lilju Eysteins og Passíusálmum
Hallgríms óralangt að baki. Sjálf-
sagt í lofsverðri útgáfu um (meint-
an) kveðskap Jóns Arasonar að
leiða rök að öðru með öllum mögu-
legum bolum, enda bera þeir
Ásgeir og Kári sig mannalega í
þeim ójafna skessuleik.
Orðan fellur, úti er þetta fræði.
Amen. Amen! Endir verður á kvæði
(105). Þannig slær biskupinn botn í
sinn söng ... (stappaði niður fótun-
um og sneri sér í hröng?).
Síðkaþólskt gæðapopp
Kammersveit Reykjavíkur efnir til
hefðbundinna jólatónleika sinna í
Áskirkju á morgun kl. 16. Að þessu
sinni verða þetta miklir fjölskyldu-
tónleikar, því Nardeau-fjölskyldan
leikur öll einleik og að auki spila
þær þrjár systur Ingólfsdætur ein-
leikinn í Jólakonsert Corellis.
Fjölskyldubönd hafa löngum
þekkst í tónlistarheiminum. Mennt-
un og þjálfun í tónlist hefur gjarn-
an gengið mann fram af manni í
stórum systkinahópum og ekki óal-
gengt að tóngáfur erfist mann fram
af manni. Óvenjulegt er að heil
fjölskylda hafi tónlistina að ævi-
starfi. Það er þó reyndin með Nar-
deau-fjölskylduna, þar sem synir
þeirra Guðrúnar og Martials hafa
báðir ákveðið að helga sig tónlist-
inni. Eru báðir lagðir á framabraut
tónlistarinnar og leika með for-
eldrum sínum á sunnudagstónleik-
unum: Matthías hefur þegar lokið
námi frá Tónlistarháskólanum í
París og Jóhann, sem lauk prófi frá
Tónlistarskólanum í Reykjavík á
liðnu vori, heldur nú til framhalds-
náms, einnig í París. Hann er aðeins
18 ára gamall og ótrúlega efnilegur
trompetleikari.
Á efnisskránni eru verk eftir
Johann Wilhelm Hertel, Jacques-
Christophe Naudot, Antonio
Vivaldi, Johann Sebastian Bach og
Antonio Corelli.
Jólatónleikar hjá
Kammersveitinni
Rithöfundurinn Steinar Bragi mun
lesa upp úr bók sinni, Hið stór-
fenglega leyndarmál Heimsins, í
tóbaksversluninni Björk í Banka-
stræti kl. 20.30 í kvöld.
Einkennismerki tóbaksversl-
unarinnar gæti verið mynd af
leynispæjaranum Steini Steinarr,
sem er aðalhetja skáldsögu Stein-
ars Braga en í Hinu stórfenglega
leyndarmáli Heimsins eru kynntir
til sögu samnefndur leynispæjari
og aðstoðarmaður hans, Muggur
Maístjarna.
Kvöld eitt birtist maður á heim-
ili Steins, farþegi á skemmtiferða-
skipinu Heiminum sem liggur í
Reykjavíkurhöfn, og tilkynnir að
voveiflegir atburðir muni gerast
á skipinu innan skamms. Sem þeir
og gera. Hver veit svo hvað gerist
í Bankastrætinu?
Steinar um
Stein Steinar
Stóra sviðið kl. 20:00
Afgreiðsla er opin kl. 12:30 – 18:00 mán. – þri. Aðra daga kl. 12:30 – 20:00.
STÓRFENGLEG! eftir Peter Quilter
Lau. 6/1, lau. 13/1 lau. 20/1, lau. 27/1.
SITJI GUÐS ENGLAR eftir Guðrúnu Helgadóttur. Leikgerð Illugi Jökulsson.
Fös. 29/12 kl. 20:00 uppselt, lau. 30/12 kl. 14:00 uppselt og kl. 17:00 uppselt, lau. 6/1
kl. 14:00 örfá sæti laus, sun. 7/1 kl. 14:00 örfá sæti laus og kl. 20:00, lau. 13/1
kl. 14:00 nokkur sæti laus, sun. 14/1 kl. 14:00 örfá sæti laus, lau. 20/1 kl. 14:00 örfá sæti
laus, sun. 21/1 kl. 14:00 nokkur sæti laus.
BAKKYNJUR eftir Evripídes
Frumsýning 26/12 uppselt, 2. sýn. mið. 27/12 örfá sæti laus, 3. sýn. fim. 28/12 örfá sæti
laus, 4. sýn. fim. 4/1 örfá sæti laus, 5. sýn. fös. 5/1 örfá sæti laus, 6. sýn. fim. 11/1 örfá
sæti laus, 7. sýn. fös. 12/1 nokkur sæti laus, 8. sýn. fim. 18/1.
LEITIN AÐ JÓLUNUM eftir Þorvald Þorsteinsson
Í dag lau. 16/12 kl. 13:00 uppselt, kl. 14:30 uppselt og kl. 16:00 uppselt, sun. 17/12
kl. 13:00 uppselt, kl. 14:30 uppselt og kl. 16:00 uppselt, fös. 22/12 kl. 13:00 uppselt,
lau. 23/12 kl. 13:00 uppselt.
Leikhúsloftið
SKOPPA OG SKRÍTLA eftir Hrefnu Hallgrímsdóttur
Lau. 6/1 kl. 11:00 uppselt, kl. 12:15 og kl. 14:00, sun. 7/1 kl. 11:00, kl. 12:15 og
kl. 14:00, lau. 13/1 kl. 11:00, kl. 12:15 og kl. 14:00 örfá sæti laus, sun. 14/1 kl. 11:00,
kl. 12:15 og kl. 14:00 uppselt.
Kúlan
Smíðaverkstæðið kl. 20:00
PATREKUR 1,5 eftir Michael Druker.
Lau. 6/1, lau. 13/1 nokkur sæti laus, lau. 20/1
Ath! Miðaverð aðeins 1.500 kr. fyrir nema gegn framvísun skólaskírteinis.
Miðasala í síma 551 1200 og á netinu www.leikhusid.is
Fæst nú á geisladiski í miðasölu
Þjóðleikhússins og Hagkaupum.