Fréttablaðið - 26.04.2008, Blaðsíða 16

16 26. apríl 2008 LAUGARDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björgvin Guðmundsson og Björn Ingi Hrafnsson. Fréttablaðið kemur út í
103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
En þegar helmingur heimilanna eyðir meiru um hver
mánaðamót en tekjur leyfa er hins vegar kominn tími
til að senda þjóðina á fjármálanámskeið.
UMRÆÐAN
Sigurður Líndal skrifar
um mótmæli vörubílstjóra
Þegar lögregla þarf að hafa afskipti af upphlaupum og óeirðum er það
nokkuð fastur liður í öllum fréttum að
lögreglan beiti harðræði og sé að
minnsta kosti öðrum þræði sökudólg-
urinn, en ekki óeirðaseggirnir – aðgerð-
ir þeirra hafi verið „friðsamleg mót-
mæli“. Í samræmi við þetta voru
fréttir af átökum sem urðu á Suður-
landsvegi við Norðlingaholt 23. apríl sl.
Ýmsir voru til kallaðir að segja álit sitt og margir
töldu lögregluna eiginlega sökudólginn, þar á meðal
voru þrír þingmenn. Atli Gíslason sagði reyndar í
sjónvarpsfréttum sama kvöld að bílstjórar hefðu
gengið of langt, en lögreglan var jafnframt sökuð
um að hafa gengið of hart fram og ekki gætt meðal-
hófs. Steingrímur J. Sigfússon gaf sterklega í skyn
að lögreglan hefði beitt óþarfa hörku og Guðjón
Kristjánsson varpaði allri sök á lögregluna og taldi
viðbrögð hennar fáheyrð. (sbr. Fréttablaðið 24.
apríl). – Svo mörg voru þau orð.
Ekki þarf að lýsa aðgerðum vörubílstjóra undan-
farið. Lögregla hefur sýnt fádæma langlundargeð,
en að því hlaut að koma að það þryti og ofbeldis-
verkin yrðu stöðvuð, enda almannahagsmunir í
húfi. Tilmælum lögreglu var ekki hlýtt og fyrir-
mælum var fylgt eftir, en aðgerðum var
svarað með hnefum, bareflum, grjóti og
eggjum.
Nú er eðlilegt að spyrja: hvaða skilaboð
eru þingmennirnir að flytja? Í orðum Atla
felst naumast annað en grýta megi lög-
reglumenn í krafti meðalhófsreglu stjórn-
sýsluréttarins, en óljóst hvenær þeir megi
bera hönd fyrir höfuð sér. Steingrímur
hefur lögfræðina ekki jafn tiltæka, en af
orðum hans má ráða lögreglan eigi að
bíða þar til bílstjórum þóknist að opna
veginn, en þola grjótkast öðrum kosti.
Ósvarað er hins vegar hversu margir lög-
reglumenn eiga að liggja í valnum áður en þeir
mega stjaka við baráttuhetjunum. Guðjón Kristj-
ánsson hefur gefið allsherjar barsmíða-, grjót og
eggjaleyfi á lögregluna.
Oft er rætt um vaxandi ofbeldi í þjóðfélaginu. Um
hverja helgi flytja fjölmiðlar fréttir af ofbeldis-
verkum helgarinnar. Árásum á lögreglumenn og
öryggisverði fer fjölgandi. Miðbær Reykjavíkur
tekur um nætur að líkjast vígvelli sem fólk hættir
sér varla inn á. Nýjasta birtingarmynd þessa
ástands eru aðgerðir vörubílstjóra og þeim fylgja
síðan óstýrilátir unglingar og þar á eftir soraöfl
þjóðfélagsins. Þeim hefur nú bætzt stuðningur,
beinn og óbeinn úr röðum handhafa löggjafarvalds.
Höfundur er lagaprófessor.
Vörubílstjórum berst stuðningur
SIGURÐUR LÍNDAL
Jarðarfarir eru naglarnir í byggingu lífsins. Þær negla
þig niður í tilveruna: Hér er þitt
líf, í þessu landi á þessum tíma.
Líttu út um gluggann og sjáðu;
hér og nú er ævi þín. Því henni
gæti lokið á morgun.
Allir bændur Suðurlands voru
mættir í Selfosskirkju á laugar-
daginn var, þegar bóndinn í Litlu-
Sandvík var borinn til grafar.
Setið var með öllum veggjum,
inni í safnaðarheimili og frammi í
anddyri, og staðið í hverju
útskoti. Ég áttaði mig á því að
bóndinn sem ég hafði verið í sveit
hjá var Forseti Suðurlands.
Minningargreinar voru svo
margar að Mogginn játaði sig
sigraðan. (Því er þessi birt hér.)
Að athöfn lokinni náði biðröðin
frá gröf til kirkju. Veðrið var líkt
og til heiðurs hinum látna; fjórtán
stiga sólskin að loknum hörku-
vetri. Aprílsvörðurinn þýður efra
en frosinn neðra. Hvítri kistunni
var slakað niður í kuldann og þáði
svo sjö hundruð krossmörk.
Ölfusá rann hjá í þögn. Þegar
röðin kom að mér fylltist ég
óvæntri reiði yfir því að jörðin
skyldi hafa opnast þessum manni.
Páll Lýðsson var óvenjulegur
maður. Og enginn venjulegur
bóndi. Fyrir fáum árum hitti ég
hann nýkominn úr sumarbústað í
Selvogi. Hann hafði legið þar í
Ilíonskviðu Hómers um vikutíð.
Kannski var hann síðasti bóndi
Íslandssögunnar sem stóð undir
frægu orði sem fyrrum fór af
þeirri stétt; í harðbýlum sveitum
Íslands sátu útiharðir bændur
sem við fyrstu sýn virtust
einfaldir sveitamenn en voru,
þegar betur var að gáð, hámennt-
aðir heimsborgarar sem fyrr en
varði voru farnir að ræða
klassískar bókmenntir.
Þannig maður var Páll Lýðsson.
Víðlesinn og veðurbarinn. Á
hverjum vetri las hann allar
helstu bækur sem komu út á
Íslandi þau jólin. Og skráði þær
hugsanir sem síðurnar kveiktu.
Ástríðufyllri lesanda þekkti ég
ekki. Og sorglega sjaldgæft að
hitta mann sem sem hafði jafn
mikla trú á bókmenntum og Páll í
Sandvík.
Hann var samsettur maður.
Grúskari af þjóðlega skólanum
sem þó var félagsmálatröll. Bóndi
af framsóknarskólanum sem þó
var alsjáandi í fyrirtækjarekstri.
Og Forseti Suðurlands átti ekki í
fórum sínum vott af yfirlæti.
Þrátt fyrir alla titla var öðlingur
hans aðalstarf.
Og Palli var alltaf hugsi.
Tilveran aldrei tómt hey. Hlaða
hans var ætíð full, vetur sumar
vor og haust. Því hans var innra
lífið.
Ég var tvö sælusumur í sveit í
Litlu-Sandvík. Skemmtilegur tími
á stóru heimili. Og Palli úti í flekk
að raka dreif, á lopapeysu og
gúmmískóm í glaðasól og hita.
„Ég klæði hann af mér.“ Honum
leiddust tækin. Ekki man ég eftir
honum á traktor. Hinsvegar setti
hann drengstaulann á einn slíkan
strax fyrsta daginn. Og sagði mér
að múga. Svo hann gæti rólegur
rakað sína hugardreif.
Ég hafði verið í sveit á öðrum
bæjum, og settur á traktor, en
gert axarsköft, vegna þess að við
því var búist. En Palli treysti mér
frá fyrsta degi og bjóst aðeins við
því besta. Því fékk hann það. Í lok
sumars var enginn betri að bakka
fullum heyvagni inn í of litla
hlöðu.
En sumarið eftir komu þó stóru
mistökin, þegar ég af ævintýra-
legum klaufaskap ók heimilis-
jeppanum á símastaur á miðju
túni svo sambandslaust varð við
Sandvíkurhrepp í heila tvo daga,
og búið jafn lengi bíllaust. Þá kom
lífsins lexía frá Páli Lýðssyni.
Engar skammir, aðeins æðruleysi
hins andlega manns. „Þetta var
nú meiri óheppnin,“ var það eina
sem hann sagði áður en hann
lagðist undir Land Rover-jeppann
til að gera við stuðarann. Það tók
hann tvö kvöld. Af og til rölti
samviskubitinn drengur út í
skemmu í þeirri von að fá
skammirnar sem hann átti skilið.
„Verður þetta örugglega allt í
lagi?“ — „Ha? Með hvað?“ kom
svarið. Sjálfsagt var minn maður
staddur í miðri upprifjun á sögu
rjómabúanna.
Æ síðan hefur hún fylgt mér,
þessi mynd af dreng í sveit sem
þráir skammir fyrir að rjúfa
símsamband við sextán bæi og
bónda sem er í svo öflugu
sambandi við sjálfan sig að hann
man ekki hvað drengur hefur
gert.
Páll Lýðsson var einstakur
maður og gleymist ekki þeim sem
þekktu. Hann var einn þeirra fáu
sem virðast hafa höndlað þá
frægu innri ró. Mér er sem ég
heyri anda hans segja, þar sem
hann svífur yfir vettvangi lífs
síns og snöggum endi þess: „Þetta
var nú meiri óheppnin.“
Ég votta Ellu og öllu hans fólki
mína dýpstu samúð.
Forseti Suðurlands
HALLGRÍMUR HELGASON
Í DAG | Minning um mann
Spíritistinn Sturla
Trukkaforingjanum Sturlu Jónssyni er
margt fleira til lista lagt en að stöðva
umferð og kasta grjóti. Í gömlu
viðtali sem finna má á Netinu kemur
fram að hann er til dæmis ramm-
ófreskur og getur beygt skeiðar með
hugaraflinu einu saman. Þetta skýrir
eflaust hvernig hann fer
að því að bera kennsl á
hnémeiðsl manna sem
hann þekkir ekki neitt. Í
viðtalinu kemur einnig
fram að eitt sinn hafi
ærsladraugur
tekið líkama
hans trausta-
taki undir
stýri, með
þeim afleið-
ingum að fjórir bílar lentu í árekstri.
Nú hefur sú kenning verið smíðuð
að Björn Bjarnason sé fyrst og fremst
í hlutverki kirkjumálaráðherra í máli
vörubílstjóra og nýti sér bjargir dóms-
málaráðuneytisins í baráttunni gegn
villutrú og fordæðuskap.
Hólmarar við Hólmsheiði
Enn af Sturlu Jónssyni. Ekki allir vita
að millinafn Sturlu er Hólm, sem
setur stutt sjónvarpsviðtal við hann í
Norðlingaholti á miðvikudag í
nýtt samhengi. Þar spjölluðu
við hann þau Svanhildur
Hólm og Haukur Holm af
Stöð tvö, en í bakgrunni
blakti við sjálf Hólms-
heiði.
Í takt við tímann
„Ég legg kapp á það að utanríkis-
þjónustan þróist í takt við nýja tíma,“
sagði Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
utanríkisráðherra í ræðu á þingi fyrir
nokkrum vikum. Það er göfugt mark-
mið og ekki úr vegi að hún brýni
það fyrir umsjónarmanni vefsíðu
utanríkisráðuneytisins. Þar má finna
að minnsta kosti tvö dæmi
um nostalgíu, í fyrsta lagi
að Varnarmálaskrifstofa
utanríkisráðuneytisins fari
með mál „sem tengjast
varnarliðinu og veru þess
hér á landi“ og í öðru lagi
að núverandi aðalritari
Sameinuðu þjóðanna sé
Kofi Annan.
bergsteinn@frettabladid.isÞ
að var ekki fyrr en á þessu ári að það rann upp ljós
fyrir almenningi um að góðæristíðinni væri lokið. Þá
var erlendum fasteignamörkuðum og innfluttri fjár-
magnskreppu kennt um.
Vandamálið er mun eldra, eins og kemur fram í
Fréttablaðinu dag, þar sem kaupmáttur rýrnaði á tímabilinu frá
því mars í fyrra til mars í ár. Þó svo rýrnun kjara nái ekki einu
prósentustigi á þessu tímabili, lítur út fyrir að þetta sé einungis
upphafið að erfiðu tímabili með hækkandi verðbólgu.
Íslendingar hafa lifað hátt undanfarin misseri, líkt og góð-
ærið muni vara að eilífu. Auðvelt hefur verið að nálgast lánsfé
til að fjármagna kaupin á því sem við áttum ekki fyrir. Það eru
skuggalegar tölur Hagstofunnar sem sýna að helmingur heimila
lifir um efni fram.
Rétt er að taka fram að auðvitað er hópur heimila sem lifir
við fátækt og hefur síður en svo verið að lifa um efni fram með
því að taka af fullum krafti þátt í neyslukapphlaupinu. Þeir allra
tekjulægstu ná ekki endum saman um hver mánaðamót af því að
þeirra tekjur eru svo skammarlega lágar að þær duga ekki fyrir
nauðsynjum.
En þegar helmingur heimilanna eyðir meiru um hver mánaða-
mót en tekjur leyfa er hins vegar kominn tími til að senda þjóð-
ina á fjármálanámskeið.
Það er erfiður tími framundan hjá þessum heimilum. Ef ekki
tekst að halda bókhaldinu í plús í góðærinu, er lítil von til þess að
bókhaldið stemmi þegar verðbólgan hefur vaxið enn frekar.
Undir þessum kringumstæðum vex þrýstingur á verkalýðsfé-
lögin um að laun skuli hækka. Það verður erfitt fyrir verkalýðs-
félögin að sannfæra sína umbjóðendur, sem nú þegar eru ósáttir
við nýgerða samninga, um að taka á sig í raun kjaraskerðingu
vegna verðbólgu.
Hingað til hafa forsvarsmenn verkalýðsfélaganna hins vegar
talað af mikilli skynsemi og ró; vísað til nauðsynjar á nýrri
„þjóðarsátt“ og samstarfs aðila á vinnumarkaði. Nauðsynlegt sé
að lágmarka skaðann vegna verðbólgunnar.
Ríkisstjórn, Alþýðusamband Íslands og Samtök atvinnulífsins
munu funda í næstu viku, en enginn hefur lýst því um hvað eigi
að ná þjóðarsátt og hvernig það verði framkvæmt. Enginn virð-
ist hafa töfralausnir þegar kemur að efnahagsmálunum. Annað
en að treysta á að stýrihækkanir Seðlabankans muni einhvern
tímann fara að virka. Rafiðnaðarsambandið vill svo að „vinnu-
markaðurinn og aðrir ábyrgir aðilar taki upp Evrópuumræðuna
og leiði hana til lykta til hagsbóta fyrir þjóðina“, eins og segir í
nýrri ályktun sambandsstjórnar félagsins.
Helmingur heimila eyðir um efni fram
Er ekki allt í lagi
með okkur?
SVANBORG SIGMARSDÓTTIR SKRIFAR
Vor í Kaupmannahöfn!
Come2 Scandinavia er með tvær íbúðir í miðborg Kaup-
mannahafnar. Einungis 15mín gangur að Ráðhústorgi.
Þetta er frábær og ódýr lausn fyrir hópa og fjölskyldur
sem vilja hafa það gott yfir helgi eða viku í Köben.
Erum einnig með góð verð á bílaleigubílum.
Nánari upplýsingar á www.come2scandinavia.com
Sími: +45 3325 6425 • Netfang: info@come2scandinavia.com