Fréttablaðið - 26.04.2008, Síða 62

30 26. apríl 2008 LAUGARDAGUR
M
itt í alþjóðlegum
lausafjárvanda, þar
sem lánastarfsemi
banka víðs vegar
um heim er næstum
lömuð með víðtæk-
um áhrifum á atvinnulíf, standa íslensk
fyrirtæki frammi fyrir miklum breyt-
ingum á alþjóðamörkuðum. Þær gætu
verið þeim hliðhollar til framtíðar
litið, segja álitsgjafar Fréttablaðsins.
Ísland hefur möguleika á að verða vin
í eyðimörkinni, eins og alþjóðlegum
fjármálamarkaði var nýlega lýst í Wall
Street Journal.
Matur er að hækka mikið í verði og
það sama má segja um orkugjafa.
Fatið af olíu kostar um 117 dollara,
8.860 krónur, en fyrir fimm árum kost-
aði það tæplega 25 dollara, 1.875 krón-
ur að núvirði. Þessar miklu verðhækk-
anir hafa mikil áhrif á ýmsar hliðar
alþjóðlegra viðskipta.
Samhliða miklum verðhækkunum á
olíu og matvöru hefur markaður fyrir
endurnýjanlega orku verið að stækka í
sífellu og verð á hverju megavatti raf-
magns sem framleitt er með endur-
nýjanlegri orku hefur hækkað mikið.
„Það bendir allt til þess að verðið geti
hækkað mikið í framtíðinni, jafnvel
margfaldast,“ segir Grímur Björns-
son, sérfræðingur í forðafræði jarð-
hita hjá Orkuveitu Reykjavíkur.
Tækifæri ekki glatast
„Tækifærin á sviði jarðhita í heimin-
um hafa ekkert minnkað,“ segir Grím-
ur. „Við eigum að geta haft forskot á
þessu sviði og ef eitthvað er þá eru
tækifærin alltaf að verða meiri og
meiri. Ástæðan fyrir því hvers vegna
íslensk fyrirtæki eiga að geta staðið
vel, og betur en önnur, er sú að með
þekkingu sem er hér á landi er hægt
að vinna að verkefnum frá upphafi til
enda. Það eru mörg erlend fjárfest-
ingafélög sem vilja gera eitthvað með
endurnýjanlega orku en þau búa ekki
yfir tækniþekkingunni eins og við
Íslendingar. Í þessum geira skiptir
hún gríðarlega miklu máli og hún ein
getur gefið mönnum hugmynd um arð-
semi og áhættu,“ segir Grímur.
Innanlands blasa einnig við tæki-
færi á sviði orkumála, segir Sigurjón
Árnason, bankastjóri Landsbankans.
Þau tækfæri geta íslensk fyrirtæki
nýtt betur.
Sigurjón segir stöðu íslensku bank-
anna um margt einkennilega. Ekki síst
í ljósi þess að þeir hafi ekki tengt starf-
semi sína svonefndum undirmáls-
lánum í Bandaríkjunum, sem er undir-
rót lausafjárvandans. „Það er hægt að
segja ýmislegt um íslenskt efnahags-
líf en þegar allt kemur til alls stendur
tvennt upp úr. Annars vegar erum við
matvælaþjóð, sem selur fisk á erlenda
markaði, og hins vegar er það orkan
okkar sem við getum nýtt, og erum að
nýta, til verðmætasköpunar. Við stönd-
um miklu betur en flestar aðrar þjóðir,
einmitt vegna þess hvað er að gerast
úti í hinum stóra heimi.“
Sigurjón segir eina hugmyndina
vera að stofna auðlindasjóð, svipaðan
olíusjóði Norðmanna, en með honum
ætti að vera hægt að skapa meiri stöð-
ugleika í efnahagsmálum en hér hefur
ríkt. Með þessu tekur Sigurjón undir
með Björgólfi Guðmundssyni, for-
manni bankaráðs Landsbankans, sem
setti nýlega fram hugmynd um að
stofna þjóðarsjóð. „Ef við ætlum að
halda í íslensku krónuna, sem ég er
reyndar ekki hrifinn af, þá finnst mér
koma til greina að vera með orkusjóð
sem gæti hjálpað til við að halda krón-
unni stöðugri. Þetta ætti að vera raun-
hæft því hagnaður af orkusölunni, til
dæmis til álvera, verður mjög mikill í
framtíðinni,“ segir Sigurjón og vitnar
til þess að þættir sem hafi áhrif á sölu-
verð orku til notenda hafi verið að
hækka mikið. Nú er heimsmarkaðs-
verð á áltonnið rúmlega þrjú þúsund
Bandaríkjadalir, 225 þúsund krónur,
en það var 1.600 dalir á sama tíma
fyrir fjórum árum. „Þessi verðþróun
gefur okkur vísbendingu um hversu
mikil verðmæti liggja í orkulindum
landsins,“ segir Sigurjón.
Orka og fiskur
Glitnir hefur byggt upp sérþekkingu í
sjávarútvegi og orkuiðnaði, bæði hér á
landi og erlendis. Afurðaverð í báðum
atvinnuvegunum hefur hækkað mikið
að undanförnu, í takt við alþjóðlega
þróun.
Magnús Bjarnason, forstöðumaður
alþjóðasviðs Glitnis, og Árni Magnús-
son, sem leiðir viðskiptateymi Glitnis á
sviði orkumála, telja íslensk fyrirtæki
standa frammi fyrir miklum tækifær-
um vegna þróunar á alþjóðamörkuðum.
Árni tekur í sama streng og Grímur
og segir möguleika á sviði endurnýjan-
legrar orku gríðarlega mikla. Eftir-
spurnin aukist jafnt og þétt og tæki-
færin séu til staðar. „Þó að aðgangur
fyrirtækja að lausafé hafi takmarkast
mjög að undanförnu breytir það ekki
því að tækifærin eru mikil og blasa við
okkur. Þau erum við að nýta og getum
vitaskuld nýtt betur í framtíðinni. Í
gegnum sjóð okkar, Glacier Renewable
Þó að að-
gangur fyr-
irtækja að
lausafé hafi
takmarkast
mjög að
undanförnu
þá breytir
það ekki því
að tækifær-
in eru mikil
og blasa við
okkur.
ÁRNI MAGNÚSSON
FORSTÖÐUMAÐUR VIÐ-
SKIPTATEYMIS GLITNIS
JARÐHITAORKA Í HEIMINUM Sérfræðingar hjá Glitni sem vinna að jarðhitaverkefnum víða um
heim birtu þetta kort í skýrslu sem unnin var til kynningar á starfsemi fyrirtækisins á sviði jarð-
hita. Eins og sést á kortinu eru miklar jarðhitaauðlindar vannýttar í heiminum. FRÉTTABLAÐIÐ/GLITNIR
150
140
130
120
110
100
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Verðvísitala sjávarafurða í SDR-myntkörfu
420
38.000
3.200
42.000
440
9.000
3.500
30.000
420
5.800
900
10.000
140
14.000
Vannýtt orka
Nýtt orka
Tækifærin í eyðimörkinni
Verðmæti atvinnugreina sem bera uppi íslenskt atvinnulíf er sífellt að aukast. Fiskur hefur aldrei verið dýrari á heimsmarkaði og
þá hækkar endurnýjanleg orka í verði dag frá degi. Mitt í eyðimörk fjármálamarkaðarins blasa við tækifæri. Magnús Halldórsson
skoðaði aðstæður á heimsmarkaði fyrir íslensk fyrirtæki og leitaði álits hjá mönnum sem hafa góða innsýn í markaðinn.
AFURÐAVERÐ Eins og sést á þessu grafi hefur verð á sjávarafurðum hækkað jafnt og þétt að
undanförnu. Á grafinu sést einnig hvernig gengi íslensku krónunnar hefur sveiflast samhliða
verðþróuninni. Gengi krónu gagnvart erlendum gjaldmiðlum hefur mikil áhrif á afkomu sjávar-
útvegsfyrirtækja. FRÉTTABLAÐIÐ/HAGSTOFA ÍSLANDS-GLITNIR
HELLISHEIÐARVIRKJUN Vannýttar orkuauðlindir Íslands fela í sér mikil viðskiptatækifæri fyrir íslenskt efnahagslíf, að
mati álitsgjafa Fréttablaðsins. Á myndinni sjást jarðhitavirkjanaframkvæmdir Orkuveitu Reykjavíkur á Hellisheiði.
FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM
Energy Fund, munum við halda áfram
að fjárfesta í verkefnum sem við telj-
um spennandi á þessu sviði,“ segir
Árni. Sjóðurinn er einn stærsti hluthaf-
inn í orkufyrirtækinu Geysi Green
Energy, með rúmlega fjörutíu prósenta
hlut.
Sjávarútvegur hefur tekið miklum
breytingum á undanförnum árum.
Vinnslan er sífellt að verða tæknilegri
og markaðirnir að breytast. Á síðustu
árum hefur eldisfiskur verið að ryðja
sér til rúms á alþjóðamörkuðum, eins
og fram kom í greinaflokki hér í Frétta-
blaðinu 6. til 10. mars síðastliðinn.
Afurðir úr villtum fiskistofnum eru að
verða að skilgreindri lúxusvöru á mörk-
uðum, sem hækkar þær í verði. Veiði-
heimildir hafa þrengst nokkuð á veiði-
svæðum víða um heim, sem dregur úr
framboði. Hér á landi voru þorskveiði-
heimildir til að mynda dregnar saman
um þriðjung í fyrra, úr 193 þúsund
tonnum í 130 þúsund, og bendir margt
til þess að heimildir verði ekki rýmkað-
ar mikið á næstu árum, samkvæmt
upplýsingum frá Hafrannsóknastofn-
uninni. Þetta, meðal annars, hefur leitt
til þess að afurðaverð hefur hækkað
töluvert. „Glitnir er sá banki í heimin-
um sem er að leiða þróunina í alþjóðleg-
um sjávarútvegi. Af hundrað stærstu
sjávarútvegsfyrirtækjum í heiminum
hefur Glitnir átt í góðu samstarfi við
helminginn,“ segir Magnús Bjarnason.
Hann segir þróun á alþjóðamörkuð-
um fela í sér sóknarfæri fyrir íslensk
fyrirtæki, ekki síst Glitni. Stefna fyrir-
tækisins byggist meðal annars á því að
bjóða upp á þjónustu fyrir orkuiðnað og
sjávarútveg. Nú þurfi að nýta tímann
vel á meðan lausafjárvandi sé á fjár-
málamörkuðum til þess að skipuleggja
hvernig best sé að nýta tækifærin. „Það
hefur verið byggð upp þekking hér
innan húss sem gæti verið lykill að vel-
gengni til framtíðar litið. Grunnurinn í
íslensku efnahagslífi er í atvinnuveg-
um þar sem markaðsskilyrði eru að
breytast mikið til hins betra og það
felur í sér tækifæri fyrir íslenskt efna-
hagslíf í heild sinni.“
Tækifærin
„Það eru alltaf tækifæri þó að tíma-
bundin vandamál séu fyrir hendi,“
segir Óli Björn Kárason, fyrrverandi
ritstjóri Viðskiptablaðsins og eigandi
fréttavefsins t24.is. Hann segir íslenskt
atvinnulíf standa traustum fótum þó að
staðan sé nú sé erfið, vegna alþjóðlegs
lausafjárvanda. „Öll efnahagskerfi
ganga í gegnum þrengingar til lengri
eða skemmri tíma. Við svoleiðis
aðstæður geta myndast tækifæri þar
sem augu manna opnast fyrir ein-
hverju sem hefur kannski gleymst.
Hér á Íslandi má segja að sjávarútveg-
urinn sé ágætt dæmi um það,“ segir Óli
Björn. Þar séu mikil tækifæri. „Tæki-
færi blasa við í matvælaiðnaðinum á
öllum sviðum í ljósi þess að afurðaverð
hefur verið að hækka mikið. Íslenskur
sjávarútvegur verður vafalítið enn
sterkari vegna þróunar á alþjóðlegum
mörkuðum.“
Það sama á við um orkugeirann,
segir Óli Björn. „Þar eru gríðarleg
tækifæri, um það efast enginn. En eins
og þjóðin hefur orðið vitni að, í tengsl-
um við málefni REI, útrásarfyrirtæki
Orkuveitu Reykavíkur, er þeim iðnaði
stýrt að nánast öllu leyti af hálfu hins
opinbera. Til þess að tækifærin í iðnað-
inum nýtist sem best tel ég að losa
þurfi um opinbera eignaraðild og gefa
einkafyrirtækjum færi á að koma beint
að nýtingu á auðlindunum. En það má
búast við harðri pólitískri umræðu um
þær hugmyndir.“
MAGNÚS BJARNASON OG ÁRNI MAGNÚS-
SON Telja breytingar á alþjóðamörkuðum
geta opnað mikil tækifæri fyrir íslensk
fyrirtæki.
SIGURJÓN ÁRNA-
SON Telur til greina
koma að koma á
fót orkusjóði til að
auka stöðugleika í
íslensku efnahagslífi.
GRÍMUR BJÖRNS-
SON Telur íslensk
orkufyrirtæki geta
leitt verkefni frá
upphafi til enda. Það
sé þeirra styrkur.