Fréttablaðið - 26.04.2008, Blaðsíða 17

LAUGARDAGUR 26. apríl 2008 17
UMRÆÐAN
Sigurjón Þórðarson skrifar um
efnahagsmál
Það hefur verið ljóst um nokkra hríð að íslenskt efnahagslíf
stendur frammi fyrir miklum
vanda. Vandinn hefur valdið ólgu
meðal almennings og meðal annars
birst í kröftugum mótmælum vöru-
bílstjóra.
Rót vandans er augljóslega
bankakreppa og rúið traust íslensku
bankanna. Á umliðnum árum hafa
bankarnir gerst stórtækir í að slá
lán á lágum vöxtum í útlandinu og
endurlána íslenskum lántakendum
á hærri vöxtum. Í lok árs 2005 voru
nettóskuldir íslensku bankanna að
frádregnum eignum liðlega 1.200
milljarðar. Ýmsum þótti nóg um, s.
s. vinaþjóðinni í Danmörku sem
varaði Íslendinga við þessari
skuldasöfnun. Íslenskir bankar og
stjórnmálamenn létu sér þessar
viðvaranir danskra sem vind um
eyru þjóta og héldu áfram að smala
inn í landið erlendu fé sem olli
eignaverðbólgu.
Um síðustu áramót var svo komið
að skuldir að frádregnum eignum í
útlöndum höfðu aukist, sem sagt
hafði nettóstaða bankanna versnað
um helming og var orðin neikvæð
um liðlega 2.500 milljarða. Í kjölfar
erfiðleika í efnahagskerfi heimsins
og aukinnar áhættufælni fjárfesta
var farið að setja spurningarmerki
við að endurfjármagna sístækk-
andi skuldasúpu bankanna. Inn í
það voru dregnir ýmsir veikleikar
íslenska efnahagskerfisins, s.s.
gríðarlegur viðskiptahalli, eigna-
tengsl og uppskrúfað hlutabréfa-
verð. Þegar innstreymi erlends
fjármagns stöðvaðist hríðféll gengi
íslensku krónunnar, sem hafði í för
með sér hækkandi verðlag.
Aðgerðaleysi ríkisstjórnarinnar
Íslenskir ráðamenn hafa ekki í
neinu brugðist við þeim teiknum
sem hafa verið á lofti um nokkurt
skeið og bera fjárlög ársins 2008
þess glögglega merki, þar sem sam-
þykkt var aukin eyðsla ríkisins upp
á um 20 prósent. Fyrstu viðbrögð
oddvita ríkisstjórnarinnar þegar
efnahagsillviðrið var í þann mund
að skella á var að fara í auglýsinga-
ferð og halda því fram á fundum
austan hafs og vestan að íslenska
bankakerfið væri sterkt, nánast
best í heimi.
Forsætisráðherra sagði að það
væri best að gera ekki neitt á meðan
utanríkisráðherra hélt áfram að
jafna óréttlætið í samfélaginu og
skipa hálfa kippu af sendiherrum
þar sem
helmingi
fleiri voru
konur en
karlar. Á
sama tíma
og ríkis-
stjórnin
getur ekki
komið á
sáttum við
bílstjóra
hér heima
tók formaður Samfylkingarinnar
upp á því að skipa sérstakan sendi-
fulltrúa í Palestínu til þess að lappa
upp á heimsfriðinn.
Margir bjuggust við því að ríkis-
stjórnin hefði ráðið ráðum sínum í
löngu páskafríi og myndi kynna
þjóðinni yfirvegaðar lausnir á efna-
hagsvandanum. Því var ekki að
heilsa. Yfirmaður efnahagsmála,
formaður Sjálfstæðisflokksins,
varði fyrstu ræðu sinni á Alþingi í
að varpa allri ábyrgð á umrót
erlendis, s.s. ýmsa skuldabréfa-
vafninga og einhverja óprúttna
aðila sem gerðu atlögu að íslensku
efnahagskerfi. Ekki hefur hann
losnað úr því fari, horfst í augu við
eigin ábyrgð og gripið til aðgerða,
heldur bætt fjölmiðlum og stjórn-
arandstæðingum í hóp meintra
sökudólga í málinu.
Þorskinn fram yfir kjúklinginn
Eina ráð Samfylkingarinnar til að
lina þjáningar íslensks almennings
var að lækka verð á haughoppur-
um. Varaformaður Samfylkingar-
innar hefur reynt að snúa vörn í
sókn í efnahagsumræðunni með því
að saka einstaka liðsmann stjórnar-
andstöðunnar um að vilja ekki
koma til móts við íslenskan almenn-
ing með lækkun kjúklingaverðs
vegna umhyggju fyrir nokkrum
kjúklingabændum.
Ef í raun á að leysa vandann hlýt-
ur að þurfa að beina sjónum að
rótum hans. Ríkisstjórnin reynir
með öllum ráðum að tryggja stöðu
bankanna. Það kann eflaust að vera
nokkuð sárt fyrir íslenskan skatta-
og vaxtapíndan almenning að þurfa
að horfa upp á stjórnvöld fara í
björgunarleiðangur fyrir banka
sem hafa misboðið íslenskum
almenningi með sérgæsku við
stjórnendur og taumlausu óhófi. Ég
get ekki betur séð en að ríkið sé
nauðbeygt til að tryggja stöðu
bankanna með lántökum eða
ábyrgðum ef staða þeirra breytist
ekki til batnaðar hið fyrsta. Í fram-
haldinu yrði sett eitthvert mark á
að bæta skuldastöðu innlánastofn-
ana við útlönd.
Það er tímabært að Samfylkingin
beini sjónum sínum frá kjúklinga-
rækt um hríð og gæti að annarri
skepnu, þorskinum, og setjist nú
gagnrýnið yfir hvort ekki sé mögu-
legt að veiða meira. Margt bendir
til þess að hægt sé að veiða a.m.k.
250.000 tonn af þorski árlega, og
það myndi leiða til þess að gjald-
eyristekjur þjóðarinnar ykjust um
á að giska 50 milljarða og viðskipta-
hallinn hyrfi við það eins og dögg
fyrir sólu.
Höfundur er líffræðingur.
SEND IÐ OKK UR LÍNU
Við hvetj um les end ur til að senda
okk ur línu og leggja orð í belg um
mál efni líð andi stund ar. Grein ar
og bréf skulu vera stutt og gagn-
orð. Ein göngu er tek ið á móti efni
sem sent er frá Skoð ana síð unni
á vis ir.is. Þar eru nán ari leið bein-
ing ar. Rit stjórn ákveð ur hvort efni
birt ist í Frétta blað inu eða Vísi eða
í báð um miðl un um að hluta eða
í heild. Áskil inn er rétt ur til leið rétt-
inga og til að stytta efni.
SIGURJÓN ÞÓRÐARSON
Kjúklingastjórnin
Auglýsingasími
– Mest lesið