Fréttablaðið - 28.08.2008, Blaðsíða 28

28 28. ágúst 2008 FIMMTUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björn Ingi Hrafnsson og Óli Kr. Ármannsson. Fréttablaðið kemur út í
103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Sumir skjóta upp kryppu í hvert skipti sem skatta ber á
góma. Þar á meðal eru banda-
rískir repúblikanar með Bush
forseta fremstan í flokki (og
bráðum John McCain, forseta-
frambjóðanda, sem býðst til að
halda áfram á sömu braut og
Bush): þeir hafa beitt sér mjög
fyrir skattalækkun, einkum
handa auðmönnum. Afstaða
þeirra lýsir vantrú á samtaka-
mætti einstaklinga fyrir tilstilli
almannavaldsins og skeytingar-
leysi um þá, sem höllum fæti
standa og almannasjóðum er
ætlað að hjálpa. Ekki hefur
repúblikönum þó tekizt að hemja
útgjöld ríkisins í hátt við
dvínandi skatttekjur í stjórnartíð
Bush, heldur hefur ríkissjóður
verið rekinn með halla þar vestra
þrátt fyrir góðæri.
Tölurnar segja sögu
Í forsetatíð Ronalds Reagan og
George Bush eldri 1981-92 nam
ríkishallinn vestra að jafnaði
fjórum prósentum af landsfram-
leiðslu, svo að skuldir ríkissjóðs
jukust úr þriðjungi landsfram-
leiðslunnar í tvo þriðju hluta.
Clinton forseta og demókrata-
stjórn hans tókst smám saman að
snúa hallanum í afgang, sem nam
röskum tveim prósentum af
landsframleiðslu 2000. Þetta var
gert með því að minnka ríkisút-
gjöld um þrjú prósent af
landsframleiðslu og auka
skattheimtu um annað eins. Bush
yngri sneri dæminu við á nýjan
leik eftir 2000 með því að láta
auka ríkisútgjöld um tvö prósent
af landsframleiðslu, að hálfu
leyti vegna stríðsins í Írak og
Afganistan, og færa skattheimt-
una aftur í það horf, sem hún var
í 1981-92 og einnig 1953-60,
þegar Dwight Eisenhower var
forseti og Bandaríkin voru
skemmra á veg komin en þau eru
nú. Repúblikanar virðast ekki sjá
ástæðu til, að skattheimta sé
meiri nú miðað við landsfram-
leiðslu en hún var, áður en
almannatryggingar og borgara-
réttindi voru leidd í lög í
forsetatíð demókratans Lyndons
Johnson 1963-68. Með þessari
afstöðu afhjúpa repúblikanar
andúð sína á almannatrygging-
um. Þeir líta margir einnig svo á,
að ríkishallarekstur og skulda-
söfnun skipti engu máli, Cheney
varaforseti hefur að minnsta
kosti fullyrt það, þótt gengi
dollarans hafi haldið áfram að
falla fyrir allra augum. Mikil
skuldasöfnun kallar að leikslok-
um ævinlega á gengisfall, ekki
síður í Bandaríkjunum en á
Íslandi og annars staðar.
Ofnæmi fyrir sköttum
Megn andúð á sköttum tekur á sig
ýmsar myndir. Repúblikanar og
margir aðrir mega ekki heyra á
það minnzt, að bensínnotkun
Bandaríkjamanna sé hamin með
hæfilegri skattlagningu eldsneyt-
is líkt og tíðkast í Evrópu.
Repúblikanar kjósa heldur lágt
bensínverð við dæluna hvað sem
það kostar. Afleiðingin er
gríðarlegar olíuútflutningstekjur
handa Sádi-Arabíu, Íran og öðrum
einræðisríkjum í Austurlöndum
nær, sem sitja um að fjármagna
hryðjuverk gegn Bandaríkjunum
og Evrópu.
Kaninn fjármagnar því sjálfur
hryðjuverkin gegn landi sínu og
virðist ekki sjá samhengið eða
setja það fyrir sig. Fjármuni, sem
gætu runnið í almannasjóði og
staðið straum af heilbrigðistrygg-
ingum eða skárri skólum, kjósa
þeir heldur að láta renna til
olíuframleiðenda í Arabalöndum
og annars staðar. Bush forseti
hefur að vísu talað skynsamlega
gegn „bensínfíkn“ Bandaríkja-
manna, en hann skýtur samt upp
kryppu, ef greiðasta leiðin að
settu marki, evrópska skattlagn-
ingarleiðin, er nefnd til sögunnar.
Repúblikanar kjósa heldur að
bora eftir nýrri olíu í friðlöndum
Alaska. Samt er ekki við þá eina
að sakast. Demókratar í New
York felldu nýlega tillögu
Michaels Bloomberg borgarstjóra
um að minnka kraðakið á
Manhattan með umferðargjaldi
áþekku því, sem hefur á nokkrum
árum gerbreytt lífi borgarbúa í
London til hins betra og gesta
þeirra eftir vel útfærðri fyrir-
mynd frá Singapúr.
Skattlagning lágra tekna
Sjálfstæðisflokkurinn sækir
ýmsar fyrirmyndir sínar til
bandarískra repúblikana, þar á
meðal hugsjónina um lægri
skatta, einkum handa auðmönn-
um, þrátt fyrir góðæri, verðbólgu
og stríð. Munurinn er þó sá, að
frekar en að reka ríkisbúskapinn
með halla eins og Bush hefur gert
hafa fjármálaráðherrar Sjálf-
stæðisflokksins þjarmað að
láglaunafólki með því að leyfa
frítekjumarkinu að síga neðar og
neðar að raungildi. Tekjuskattar
og útsvör einstaklinga án
fjármagnstekjuskatts hækkuðu
úr 17 prósentum af tekjuskatts-
og útsvarsstofni 1993 í 22 prósent
1998 og 25 prósent 2007. Fjár-
magnstekjuskattar héldust um
eða innan við tíu prósent af
fjármagnstekjuskattsstofni 1998-
2007. Þessi slagsíða er ein helzta
ástæða aukins ójafnaðar á Íslandi
frá 1993. Aðförin var skipulögð
vitandi vits. Ríkisstjórnin þarf nú
að bregðast við auknum ójöfnuði í
orði og verki.
Olía, skattar og skyldur
Í DAG |
ÞORVALDUR GYLFASON
Skattamál
UMRÆÐAN
Auður Lilja Erlingsdóttir skrifar um
lýðræði
Hvar geymir hin íslenska valdastétt notendaleiðbeiningar og umsóknar-
eyðublöð fyrir málfrelsi? Þarf ég annars
ekki að sækja um leyfi til hennar áður en
ég opna munninn? Svo virðist, ef marka
má helstu foringja hennar. Þeir eru
hneykslaðir og skilja ekki hvers vegna við
höfum í tvígang mótmælt í og við ráðhús Reykja-
víkur. Í þeirra huga var beinlínis ólýðræðislegt að
mótmæla framferði borgarfulltrúa borgaraflokk-
anna, enda kosnir af almenningi.
„Lýðræði“ valdastéttarinnar felst nefnilega í því
að kjósa einu sinni á fjögurra ára fresti og fylgja
fundarsköpum, engu öðru. Það er ólýðræðislegt að
vera ósammála því sem þessar kosningar leiða af
sér – hvað þá að því megi andmæla og mótmæla.
Við eigum öll að vera sammála því sem meirihlut-
inn í borginni eða á þingi gerir og segir. Þannig er
lýðræði íslensku valdastéttarinnar – þar ræður
meirihlutinn ekki bara eigin skoðunum heldur allra
annarra, alltaf, án undantekninga. Og það á
fjögurra ára fresti. Ekki amalegt það.
Svo er hitt lýðræðið líka til, þar sem fólk
má mótmæla eins og því sýnist, jafnvel
brjóta fundarsköp. Þar er ólíkum skoðun-
um jafnvel gert jafn hátt undir höfði í
fjölmiðlum og líflegar rökræður eiga sér
stað milli þeirra sem eru ósammála.
Valdastéttinni þætti það að vísu ekki mjög
lýðræðislegt því þá fengju minnihlutasjón-
armið líka að koma fram í dagsljósið –
jafnvel án þess að ritstjórar dagblaðanna
réðust strax gegn þeim. Svo væri auðvitað
kosið á fjögurra ára fresti – jafnvel oftar – en það
kæmi ekki í staðinn fyrir að almenningur gæti
látið skoðun sína í ljós þess á milli.
Á fimmtudag var boðað til sýningar í fáránleik-
húsi Sjálfstæðisflokksins. Þá ákváðum við, sem
höfum síðari skilninginn á lýðræði, að varpa ljósi á
fáránleikann með táknrænum hætti fyrir utan
ráðhúsið. Valdastéttin gargaði þá yfirlætislega:
„Hverju er eiginlega verið að mótmæla?“ Svarið er
augljóst þeim sem ekki deila lýðræðisskilningi
sínum með íslensku valdastéttinni.
Höfundur er formaður Ungra vinstri grænna.
Lýðræðisást valdastéttarinnar
AUÐUR LILJA
ERLINGSDÓTTIR
Viku síðar
Lítið er að marka stefnu Sjálf-
stæðisflokksins í Reykjavík, eins
og hún er sett fram á heimasíðu
flokksins á vefslóðinni betriborg.is;
þegar smellt er á hlekkinn „Stefna“
stendur: „Borgarfulltrúar F-listans og
Sjálfstæðisflokksins munu eiga með
sér meirihlutasamstarf í borgarstjórn
Reykjavíkur til loka kjörtíma-
bilsins,“ og fyrir neðan
er málefnasamningur
F-lista og Sjálfstæðis-
flokksins birtur í heild
sinni. Kannski sjálf-
stæðismenn í Reykjavík
ráði sér vefumsjónar-
mann sem fylgist með
borgarmálum af aðeins
meiri áhuga.
Sætasta stelpan í Ossetíu
Victor I. Tatarintsev, sendiherra
Rússlands á Íslandi, velkist ekki í vafa
um réttmæti aðgerða Rússa gegn
Georgíu, eins og lesa mátti í Frétta-
blaðinu í gær. Tatarintsev
líkti aðgerðunum við
viðbrögð manns sem
verður vitni að árás á
fallega konu. „Þá kemur
maður til bjarg-
ar. Það er réttlát
barátta.“ Abkasía
og Suður-Ossetía eru
sem sagt sætustu
stelpurnar á ballinu
og þeim til gæfu að
Rússar eru riddara-
legir í hegðun.
Flugvöllurinn um kjurt
Íslenska landsliðið í handbolta kom
til Íslands í gær eftir frægðarför til
Kína. Vélin millilenti á Keflavíkurflug-
velli, þar sem almennum flug-
farþegum var sleppt út áður
en hún hélt áfram, hringsólaði
yfir höfuðborginni áður en hún
lenti á Reykjavíkurflugvelli,
hvaðan leikmönnunum var
skutlað upp á Skólavörðuholt
steinsnar frá. Má nú ætla að
staðsetning Reykjavíkurflugvallar
hafi sannað gildi sitt fyrir fullt og
allt, enda hefði það svipt athöfnina
allri reisn hefði landsliðið þurft að
lenda á Hólmsheiði eða Löngu-
skerjum og verið selflutt þaðan
með rútu í miðbæinn.
bergsteinn@frettabladid.is
Það er gaman að syngja í Þröstum.
Karlakórinn Þrestir geta bætt við sig söngmönnum,
spennandi verkefni framundan, fjölskylduvænir
æfi ngatímar og ókeypis söngkennsla fyrir nýliða.
Símar: Eyjólfur 863 2803,
Kristjan 840 0825 og Jakob 840 0551
M
ikill fjöldi manns lét ekki súld aftra sér frá því
að mæta í miðborgina í gær og hylla ólympíufar-
ana. Afrek landsliðsins í handbolta var það sem
trekkti helst að, svo og silfurverðlaunin. Þó má
ekki gleyma öðrum afrekum. Það er til dæmis
mjög góður árangur að setja Íslandsmet, þrátt fyrir að Íslands-
metin hafi ekki dugað til verðlaunasætis.
Eins og ríkisstjórnin staðfesti í fyrradag, þegar samþykkt
var að veita Handknattleikssambandi Íslands fimmtíu millj-
ónir króna, eru afrek eins og silfurverðlaun á Ólympíuleikum
ekki ókeypis. Annars vegar kemur til að dýrt er að taka þátt
í stórmótum. Hins vegar kostar það skildinginn að ala upp
afreksfólk í íþróttum. Þegar íþróttafólk hefur sýnt hversu efni-
legt það er á sínu sviði á það möguleika á styrkjum frá afreks-
mannasjóðum en það stendur upp á íþróttafélögin að koma sínu
íþróttafólki í lið afreksmanna.
Á stundu sem þessari verða margir til að minna á þau gömlu
sannindi að það að stunda íþróttir hafi forvarnagildi, að efni-
legir íþróttamenn sem æfa mikið þurfa að vinna skipulegar í
námi sínu, sem hefur áhrif á námsárangurinn. Börn og ungl-
ingar hafa því verið hvött til að stunda íþróttir og annað tóm-
stundastarf eftir skóla.
Til að styðja við íþrótta- og tómstundastarf hafa nokk-
ur sveitarfélög, líkt og stærsta sveitarfélagið í landinu,
Reykjavíkur borg, stutt við slíkt æskulýðsstarf með frístunda-
kortum.
Eins og fram hefur komið þarf borgin að endurskoða frí-
stundakortin, því þrátt fyrir að þeim hafi verið vel tekið eru
þau minnst notuð af þeim foreldrum sem mest þurfa á þeim að
halda – þeim efnaminni.
Slík endurskoðun á vel heima með endurskoðun á frístunda-
heimilum borgarinnar. Nú er árlegt vandamál að ekki fæst
nógu margt fólk til að manna frístundaheimilin fyrir börn í
1.-4. bekk og því þurfa foreldrar 1.700 barna að finna önnur
úrræði þangað til nægt starfsfólk finnst. Tæplega helmingur
barna á þessum aldri var í vistun í frístundaheimilum ÍTR síð-
asta vor. Foreldrar þeirra barna sem nýttu sér þetta úrræði
segjast, í heildina séð, ánægðir með starfsemi frístundaheimil-
anna en það er tvennt sem dregur úr ánægjunni. Annars vegar
er verð þjónustunnar og hins vegar sú aðstaða sem boðið er
upp á fyrir frístundaheimilin. Hvort tveggja hlýtur að koma til
endurskoðunar ef farið verður í heildarendurskoðun á starf-
semi frístundaheimilanna.
Með því að endurskoða samhliða frístundaheimili og frí-
stundakort, með því til dæmis að færa íþrótta- og tómstunda-
starf meira inn í skólana, væri hægt að efla starfsemina með
því að víkka út aldursmörkin. Ef frístundastarf á að vera meira
en „vistunarúrræði“ fyrir yngstu börn grunnskóla eru engin
rök fyrir því í raun að frístundastarf ÍTR og skólanna sé tak-
markað við 1. til 4. bekk. Gildi íþrótta og tómstundastarfs á
alveg jafn mikið við á mið- og unglingastigi grunnskólanna.
Efling íþróttastarfs hefst á unga aldri.
Afreksfólk kostar
silfur og gull
SVANBORG SIGMARSDÓTTIR SKRIFAR