Réttur - 01.07.1917, Side 49

Þjóðjarðasala og landleiga 51
sitt. Það er auðsætt, að orsök þess verðmunar er sú, að
þeir neyðast til að kaupa eða leigja dýrast, sem ekki
hafa efni eða bolmagn til að ráðast í það, sem stærra
er, enda þótt falt væri. Það sýnir sig aftur, ef jörð er
leigð eða seld, að hún svaraði til miklu hærra verðs, ef
hún væri bútuð sundur í smá parta, og það mundi jafn-
vel ekki fátítt, að tún og engi einungis svaraði hærri
leigu með þeirri aðferð, en jörðin öll með húsum og
beitilandi o. fl. fengist leigð fyrir. Af því mætti draga þá
ályktun, að sá sem hefði efni á að leigja eða kaupa þá
jörð, fengi öll jarðarafnot önnur en tún og engi ókeyp-
is, og svo hús öll i ofanálag, og væri það undarleg
niðurstaða, ekki sízt með það fyrir augum, að -það er
einn aðaltálminn á því, að fólki geti fjölgað til muna í
landbúnaðarsveitunum, að svo mikill erfiðleiki og kostnað-
ur er við að byggja yfir sig og þá áhöfn, sem land-
búnaður krefst. Sé nú gengið út frá því sem gefnu,
að byggingar hljóti að auka verð þess lands, sem þær
standa á, þá verður manni að álykta, að þar sem sú
virðist niðurstaðan sem'að framan er lýst, hljóti ástandi
bygginganna að vera þannig háttað, að þær sé ekki
metnar eftir notagildi þeirra, heldur því, hvað hafa megi
uppúr þeim — til niðurrifs!
Nú dettur engum í hug að halda fram, að verð eða
leiga á einstökum ítökum eigi, eitt fyrir sig, að skapa
allsherjargrundvöll fyrir verðlagi á heilum jörðum, þó í
sama bygðarlagi sé. Par kemur margt annað til greina,
en óefað má taka miklu meira tillit til þess atriðis, en
gert hefir verið hingaðtil.
Hér að framan hefir aðalega verið rætt um almenn at-
riði þessa máls, til að sýna fram á, hvaða mótsagnir og
andstæður mæta þeim, sem vill skapa sér réttlátan grund-
völl fyrir verðlagi á jörðum. Skal nú aftur vikið að hin-
um upphaflega kjarna málsins, þjóðjarðasölunni, og tek-
ið til yfirvegunar, livaða leið sé tiltækilegust til að selja
jarðirnar með þeim kjörum, að hið opinbera sé skaðlaust
- 4*