Réttur - 01.07.1917, Blaðsíða 50

52
Réttur
af. Ég býst við, að lögin gangi út frá þvi sem sjálf-
sögðu, og vænti líka, að enginn sé svo óþjóðrækinn, að
hann játaði opinberlega, að hann vildi að þjóðfélagið
seldi eigrF%ína sér í skaða.
Að sjálfsögðu fer fram mat á hverri jörð og ætla ég
í þessu sambandi að ganga fram hjá þeim agnúum, sem
ég hér að framan hefi búist við að myndi mæta þeim,
sem slík matsstörf hefði með höíidum. — Oeri ég því
ráð fyrir, að þeir kæmist jafnaðarlega að viðunandi nið-
urstöðu um verð á jörðinni, eins og henni er háttað,
þegar matið fer fram. En frá sjónarmiði seljanda tel ég
það viðunandi á þeirri stundu, ef verð jarðarinnar gefur
eins mikla vexti sem höfuðstóll, eins og jörðín myndi
leigjast fyrir á sama tíma. Er þá seljandinn skaðlaus,
meðan svo stendur, en lengur ekki.
Hér er margs að gæta. Fyrst og fremst má benda á
það, að það, sem metið er og selt undir einu nafni —
jörð — er næsta sundurleitt í eðli sínu. Flestum jörðum
fylgja meiri og minni mannvirki, sem ganga frá einum
ábúanda til annars, eins og önnur jarðarinnstæða. Til
þess má telja jarðarhús, vörn fyrir túni og engi o. s.
frv. að því leyti, sem slíkt er ekki séreign Ieiguliða. Öll
slík mannvirki ganga úr sér og falla í verði með tíman-
um, enda þótt þau haldi notagildi sínu. Öðru máli er að
gegna um eiginleika jarðarinnar frá náttúrunnar hendi,
svo sem alt, er snertir jarðveg og frjósemi, hlunnindi
öll, afstöðu í bygðarlagi o. s. frv. Pessi frumgœði, sem
svo mætti nefna, eru þess eðlis, að verðgildi þeirra stíg-
ur og fellur með stefnu og gengi þess atvinnuvegar, sem
á þeim byggist. Nú er landbúnaður hér á landi altaf í
vaxandi gengi og því eykst eftirspurn eftir jarðarafnot-
um og öll náttúrugæði stíga í verði, án þess eigendur
þeirra stuðli sérstaklega að.
Sé nú litið á afstöðu seljanda frá þessu sjónarmiði, þá
liggur í augum uppi, að þótt hann selji jörð sína sér að
skaðlausu, samkvæmt framansögðu, á þessu ári, þá eru