Réttur - 01.01.1957, Side 51

RÉTTUR
51
„Vegna þessa Areo get ég nú aðeins leitað ráða skynsemi minnar
og hjarta. Hefðarkonur eða hátt settar persónur þarf ég ekki að
spyrja til þess að gera það sem rétt er og sanngjarnt. Hjartalagið
er aðall mannsins og þótt ég sé enginn greifi, ber ég kannski í
brjósti meiri sómatilfinningu en margur greifinn, — og hvort
hann er húskarl eða greifi, skiptir ekki máli. Þegar hann móðgar
mig, er hann óþokki. Eg mundi byrja á að sýna honum með skyn-
samlegum rökum, hve slæmur málstaður hans er, en að lokum
varð ég að sannfæra hann skriflega um, að hann megi eiga von á
sparki í rassinn og nokkrum Iöðrungum í ofanálag. Því ef einhver
móðgar mig verð ég að hefna mín. Ef ég geld aðeins líku líkt er
það kaup kaups, en engin hegning. Þar að auki mundi ég með
þessu meta okkur að jöfnu, en ég er sannarlega of mikillátur til
þess að jafna mér við slíkan aula".
Það er augljóst að umræddur atburður var aðeins tilefni en ekki
aðalástæða fyrir ákvörðun Mózarts. Hann hafði komizt að þeirri
niðurstöðu við vandlega íhugun að hann yrði að geta lifað og
starfað án stöðu við hirðina. Tvennt var það, sem í augum hans
réttlætti þá hugmynd um mannvirðingu og manngildi, sem hann
hafði tileinkað sér með baráttu sinni. Hann gerir sér Ijóst að
hann er tónlistarmaður með óvenjulegum hæfileikum og hann
er borgari sem álítur sig jafnoka hvers veraldlegs fursta. Einu
sinni áður hefði hann skrifað föður sínum: „Þessi hirðmeistari
ætti ekki að vera að segja mér neitt um tónlistarmál. Það er ekki
hægt að búa til hljómstjóra úr fínum manni, en ef til vill er hægt
að gera fínan mann úr hljómstjóra." (Bréf til föður hans dags. 9-
júlí 1778).
Eins og ljóst er af bréfum Mózarts nær andúð hans og lítils-
virðing á yfirstéttum jafnt til fursta og keisara sem annarra höfð-
ingja. Hann var jafn-sannfærður um andlegt aðalsmót hins al-
menna borgara eins og andlega örbyrgð og vesaldóm höfðingj-
anna (með fáum undantekningum). Þegar móðir hans dó, skrifaði
hann einum vina sinna, þakkaði honum veitta hjálp og bauð vin-