Réttur - 01.11.1965, Page 10

RÖGNVALDUR HANNESSON :
Hvers vegna hafa Bandaríkin
„áhuga44 á íslandi?
„We moved Iceland into th.e western hemisphere,*11) sagði banda-
rísk kennslukona eitt sinn í mín eyru, og var aldeilis ekki í kot
vísað að hennar dómi. Sá sannleikur er einkum í þessum orðum
fólginn, að frá og með heimsstyrjöldinni síðari lendir Island á
áhrifasvæði Bandaríkjanna og öðlast verulega hernaðarþýðingu.
Hernaðarlegt mikilvægi íslands var frá sjónarmiði Bandaríkjanna
fyrstu árin eftir styrjöldina einkum í því fólgið, að landið var mikii-
vægur áningarstaður á samgönguleið herja þeirra í Evrópu, og
mikilvæg útvarðarstöð fyrir sprengjuflugvélar þeirra og ratsjár-
stöðvar. Bandaríkjamaður einn hefur kallað ísland „vital to our
security.“* 2) Seinni árin hefur hernaðarþýðing íslands tvímælalaust
stórminnkað með tilkomu langfleygra flugvéla og flugskeyla. Banda-
ríkin leggja þó enn áherziu á að viðhalda aðstöðu sinni hér og
stunda nú héðan eftirlit eða öðru nafni njósnir um kafbátaferðir á
Norður-Atlantshafi. Bandaríkin fluttu fyrir nokkrum árum til Kefla-
víkurflugvallar þá miðstöð strandvarna sinna, sem hefur á hendi
eftirlit með kafbátum.
Áhugi Bandaríkjanna á lslandi eftir styrjöldina verður skiljan-
legur, þegar liann er litinn í ljósi þessara eðlilegu stórveldishags-
muna. Þess skyld.i jafnan minnzt, þegar fjallað er um hersetu Banda-
ríkjanna og þátttöku íslands í NATO, að ásælni Bandaríkjanna er
hið frumlæga í óheillasögu íslenzkra utanríkismála síðustu tuttugu
árin. Sviksamir ráðamenn vorir áttu ekki frumkvæði að aðildinni
að NATO eða komu hersins 1951, heldur eru svik þeirra einskonar
undanhald samkvæmt áætlun. Hvort þeir hafa á sínum tíma verið
x) „Við fluttum ísland inn á vesturhelininj; jarðar."
2) „hafa úrslitaþýðingu fyrir öryggi vort.“