Réttur - 01.11.1965, Page 20
228
RÉTTUR
VI. itg. I. h'ftl.
Kápan á „Rétti" fyrstu 10 árin
Tciknuð af Rikarði Jánssyni,
myndhöggvara.
Hún er nefnilega aðalorsökin til misskiptingar auðsins — að auður-
inn hefur safnazt að vissum mönnum og stéttum, en aðrar stéttir sokkið
í örbirgð. Samkeppnin hefur reynzt fölsk, og ýmiskonar einokun siglt
undir hennar flaggi. Til sönnunar nægir að nefna aðeins — kaupmanna-
hringina, olíuhringina og ýmiskonar „einokunarsamtök" — og sambönd
ýmsra stétta til að halda við sérréttindum sínum.“
Enn var hið borgaralega þjóðfélag að byrja þróun sína á íslandi.
En brautryðjendur „Réttar“ sáu hvað verða vildi, þekktu erlenda
reynslu af auðvaldsskipulaginu og vildu koma í veg fyr.ir að sam-
svarandi misrétti þróaðist hér.
Enn var íslenzk borgarastétt veik þjóðfélagslega. Stórkaupmanna-
stéttin var aðaluppistaðan, en stétt stórútgerðarmanna í örum vexti.
Fyrstu útgerðarmannasamtökin höfðu verið mynduð 1894 við Faxa-
flóa, en Félag ísl. botnvörpuskipaeigenda ekki fyrr en 18. janúar
1916 og tók þá að sér forystuna í stéttabaráttunni við sjómenn og
verkamenn.
Enn hafð.i borgarastéttin ekki skipulagt sig pólitískt, en stjórnmál
öll voru í deiglu, — stéttabaráttan var að byrja að skipta flokkum í
slað þjóðfrelsisbaráttunnar áður. Borgarastéttin var að byrja að
þroskazt póljtískt, „Morgunblaðið“ var til, en hafði enn ekki orðið