Réttur - 01.11.1965, Blaðsíða 100

308
R É T T U R
hætti opna eignalausum sveitapilti einhverjar leiðir til náms. Verð
í framleiðslu bænda hækkaði með geysihraða. Ef til vill myndi
það halda áfram að hækka og þar með skapa fjárhagslegan grund-
völl fyrir skólagöngu.
En svo kom 1920.
Harðindin og fóðurbætiskaupin um vorið og verðfallið mikla
og hinar stjarnfræðilega háu tölur öfugu megin í viðskiptareikn-
ingunum um haustið.
Svo kom kvöldið góða í nóvember, þegar ég sat með aleigu mína
í handbæru fé milli fingranna, einseyringinn, sem kaupmaðurinn
hafði sent mér til baka af því að hann vildi ekki þiggja hann af
mér sem gjöf.
Þá gerðist það.
Ef til v.ill mætti kalla það kraftaverk. Það skiptir í raun og veru
engu, hvað það er kallað, en það var eftirminnileg stund á þessu
skeiði ævi minnar. Enn í dag veit ég í rauninni ekki hvað gerðist.
I raun gerðist ekkert annað en ég sat á rúmi mínu og rakti,
svo sem eins og af rælni, silkipappír.inn utan af einseyringnum.
Sem ég sat þar og rakti pappírinn utan af peningnum, fannst mér,
sem verið væri að rekja heilagleikann og hugaróranna utan af
sjálfum mér. Og þegar peningurinn lá umbúðalaus í lófa mínum,
fannst mér sem ég sjálfur stæði eins og umkomulaus, firrtur allri
drottinlegri forsjá.
Ég minntist þess, er gerst hafði fyrir nokkrum dögum, að guð
gaf mér hákarl fyrir lúðu, þann hinn heilaga fisk. Þetta var sem
nokkurs konar tákn, eða vísbending um það, er verða vildi. Ég
fann þá, að það var ekki fiskur heilagleikans, sem hlaupið hafði
á snæri lífs míns, heldur hákarlinn, harður og miskunnarlaus, næst-
um ódrægur með köflum. Allan ævidaginn myndi ég standa í því
að færa þennan hákarl v.innuþrældómsins undir borð. Með berum
höndunum drægi ég inn færið þumlung fyrir þumlung og loksins,
þegar allt var innbyrt nema sjálfur drátturinn, myndi skepnan opna
kjaftinn, klippa á færið og hverfa til síns upphafs, en sjálfur hefði
ég hvorki af henni höld né hams. Þá var ekki annað eftir en róa
í Iand, slyppur og snauður, hafandi ekkert sér til réttlætingar á
dómsdegi annað en vinnulúnar hendur og sigggróna lófa.
Sem betur fór varð þessi dapurlega mynd ekki annað en stund-
arfyrirbæri. Sem ég hugleiddi málið nánar, komst ég að þeirri
riiðurstöðu, að það hefði einnig getað reynzt býsna erfitt að vera
heilagur maðpr alla ævi. Guð skildi þetta ííka, Hann færði sig