Réttur - 01.11.1965, Page 113

RÉTTUR
321
sóknar sem voru hugmyndafræðilega og íagurfræðilega miðlungi
góðar og jafnvel lélegar, en margar afburða listrænar myndir fengu
minni aðsókn.
Félagsfræðingarnir Karbúsický og Kasan gerðu athyglisverðar
athuganir í þessu sambandi. Meir en 60 af hundraði þeirra sem
spurðir voru höfðu enga ánægju af tónverkum Dvoraks. 10—20
af hundraði gátu notið klassískra tónleika. Aðeins óperur Smetana
áttu hylli 30 af hundraði. En rannsóknir sem þessar einar saman
skýra vitanlega ekki orsakirnar fyr.ir þessu tómlæti gagnvart klass-
ískri tónlist. Hæfileikinn til að njóta hennar, einkum sinfóníuhljóm-
listar, gerir vafalaust kröfur um meiri fagurfræðilega menntun en
aðrar greinar listsköpunar.
Annað dæmi: Oss hefur að mestu tekizt að útrýma rusli úr bók-
menntum, kvikmyndum og leikhúsum, og þó er ennþá dulin þörf
íyrir þetta, sem kemur fram í eftirspurn almennings. Þessi dulda
eftirspurn kemur í ljós þegar vandamál kvikmyndahúsanna eru
rædd, en hjá þeim fer aðsóknin minnkandi. Leiklistarfræðingur-
inn Viastimil Urban gerir grein fyrir þessu: „Aðsóknin er ekki á-
hyggjuefni þeim leikhúsum sem hafa efnisskrá á boðstólum er nær
til tilfinninga og vekur umhugsun hjá áhorfendum um þjóðfélags-
leg vandamál og bjóða upp á sterka listræna túlkun. Þau leikhús
sem varpa fyrir borð öllum grundvallarreglum og bjóða áhorfend-
um léttmeti og rusl, eiga heldur ekkert á hættu. Áhyggjurnar eru
þeirra sem ekki eru í fyrri flokknum og vilja ekki hrapa niður í
þann síðari, og það er allmikil hætta á að þau verði undir vegna
slæmrar fjárhagsafkomu.“ Hér er rétt að vekja athygli á því, að ríkis-
sjóður leggur fram u. þ. b. tvöfalda upphæð aðgöngumiðaverðs-
ins til leikhúsanna og vegur það þungt á metunum gegn sölusjón-
armiðum við samning leikskrár.
Listinni var um tíma slæmur greiði gerður með yfireinföldum,
„uppalandi“ sjónarmiðum og skapalónaleiðbeiningum. Drap þetta
áhuga hjá mörgum listunnendum, m. a. á kvikmyndum og þó eink-
um leiklist. Afleiðingarnar af þessu eru tilfinnanlegar enn þann
dag í dag.
Mest sóttu kvikmyndirnar 1960—1963 voru „Le Bossu,“ „Fracass
höfuðsmaður“ og „Eilífur söngur skóganna,“ — að mörgu leyti
lélegar og smekklausar myndir. Þessar kvikmyndir nutu mestrar
aðsóknar í Bæheimi og Mæri árið 1963. (Hundraðstala seldra miða
fyrstu tvo mánuði ársins):