Réttur - 01.07.1978, Blaðsíða 34

ágæta fórnfúsa brautryðjenda alþýðubar-
áttunnar, sem er hverjum jreim manni er
honum kynntist, þó stutt væri, ógleyman-
legur — og
Sigurði Einarssyni skáldi, sem auk alls
annars, sem hann orti í „Hamri og sigð“
(1930) hefur lýst í tveim vísulínum af
mikilli snilld þeim andlegu umskiptum,
er gerðu fátæka öreigana að brautryðj-
endum stórrar hugsjónar í mannfélaginu:
„Og undragleði fer eldi um mannanna
sál,
í aumingjans hreysi tendra vonirnar loga.
í þrælsins nöldur og öreigans magnlausa
mál,
færist máttur og ægikyngi af nýjum toga.“
En svo skal síðast en ekki síst minnst
á frásögninni af Steini Steinarr og vega-
vinnuverkstjóranum, er vildi reka hann
úr vinnunni. Steini var önnur höndin
lítt nýt til vinnu, en þegar kúgun átti að
beita átti hann Jrað vopn, sem vel hefur
dugað íslenskum skáldum allt frá Þor-
leifi jarlsskáldi til Bólu-Hjálmars, Þor-
steins Erlingssonar og Jóhannesar úr
Kötlum: ádeilukveðskapurinn, sem jafn-
vel gat orðið hin logandi ferskeytla, er
brenndi þann senr fyrir varð, svo eigi
varð um búið.
Heinrich Heine er stórmeistarinn í að
lýsa þessum vopnaburði og lofsyngja
hann, og leitt að þau ljóð hans skuli ekki
finnast á íslenskri tungu,2 líklega hefur
engin þjóð aðra eins trú á mætti hins
rímaða orðs og vér íslendingar, orð sem
meðal annars nöfnin „ákvæðaskáld“ og
kraftaskáld" sanna.
Hafi Ágúst jiökk mikla fyrir Jjessa bók
— og væri gott að fá fleiri slíkar.. Menn
lians kynslóðar geyma svo margt, senr ei
má fyrnast, síst á okkar byltingatímum.
E. O.
SKÝRINGAR:
1 Ég hef nokkuð reynt að ræða um þennan arf í
bók minni „Ættasamfélag og rikisvald i þjóðveldi
íslendinga", einkum í kaflanum „Andlegt viðnárn
- málið og minningarnar" (bls. 290-297) og vitna
þar og í ágæta fræðimenn og skáld til frekari rök-
stuðnings. Þá er og nokkuð komið inn á þetta mál
í grein minni „Draupnir Ragnars og ajlvalti ls-
lendingasagna" í „Rétti" 1964, einkum síðari lilut-
anum (bls. 178-181).
Friedrich Engels bendir og á sérslöðu vinnandi
slétta livað arf manngildis snerli hjá þeim þjóð-
um, sem aldrci hafi orðið að þola bændaánauð
svo sem Norðmönnum (og íslendingum), þegai'
hann ræðir persónuleika Noru og uppreisn henn-
ar í „Brúðulieimilinu" í bréfi til Paul Ernst, sjá
„Lhvalsrit Marx og Engels", II. bindi, bls. 363-
365.
2 Það er ekki síst í kvæðaflokknum „Deutschland,
ein Wintermarchen" (1844) að Heinc varar Prússa-
konung við að „slyggja skáldin". Hann lýsir því
hvernig konunginum sé óhætt að móðga alla aðra,
jafnvel guðina sjálfa, - menn hljóti 1 versta falb
178