Réttur


Réttur - 01.07.1978, Page 52

Réttur - 01.07.1978, Page 52
urs góðs af verðbólgu þessari, er burgeisastéttiu skipulagði, þá er hitt aðalatriðið að stórkostlegur auður hefur færst frá verkalýð og millistétt tii ein- stakra auðmanna og auðfélaga eins og byggingar þeirra fyrirtækja og einkabústaða ber vott um, þótt mesti auður þeirra leynist enn ósýnilegur erlendis. Hin aðferðin sem átti að nota til að koma upp auðugri og voldugri en hlýðinni stóratvinnurekenda- stétt var að „kaninn" gerði það að skilyrði að stór- fyrirtæki eins og t .d. Sementsverksmiðjan og Áburð- arverksmiðjan yrðu f einkaeign. Skyldu Marsitall- lánin notuð í þessu skyni. Þetta var á árunum kringum 1948-52. En þá áttu meira að segja borgaraflokkarnir þá foringja sem þorðu að segja nei við „boðskap crki- biskups" í Washington. Ríkisstjórn þar sem formenn þessara flokka eins og Ólafur Thors og Hermann Jónasson höfðu úrslitaáhrif, þverneituðu að gera Sements- verksmiðjuna að einkafyrirtæki. Hún skyldi vera ríkiseign - og braskarakaninn varð að beygja sig. „Sjálfstæðisflokkurinn" var ekki sokkinn eins djúpt í hyldýpi fjárgræðginnar og undirgefninnar undir erlent vald og nú. Átökin um Áburðarverksmiðjuna urðu öðruvfsi, cn lærdómsrfk fyrir þá aðferð, sem beitt var og nú mun vaka fyrir forystumönnum fégræðginnar f landi voru. Frumvarp ríkisstjórnarinnar um Áburðarverk- smiðjuna fól það skilyrðislaust f sér (3. gr.) að hún væri þjóðareign (sjálfseignarstofnun undir yfirstjórn Aljúngis eins og ríkisbankarnir). En við 2. umræðu f sfðari deild, fær heildsali úr Reykjavík skotið inn 13. gr., þar sem ákveðið er að verksmiðjan skuli „rek- in sem hlutafélag". Var svo stofnað hlutafélag: 10 milljón króna hlutafé, hvar af ríkið átti 6 milljónir. Sfðan komu aðferðirnar sem vafalaust yrðu fyrir- mynd nú ef íhaldið og fjárplógsmenn Framsóknar fcngju að ráða: 1. Fyrst lýstu ráðherrar yfir því að Áburðarverk- smiðjan væri eign hlutafélagsins 2. Sfðan fékk fulltrúi Amerfkana á íslandi, stjórn- andi Framkvæmdabankans, sem Kaninn lét stofna hér, það fram í löggjöf frá Alþingi að hlutabréf ríkisins f Áburðarverksmiðjunni yrðu seld einkaað- ilum á nafnverði (þ. e. að eign scm var þá a. m. k. 180 milljóna kr. virði kæmist f hendur einkaaðila fyrir 6 milljónir króna, er þeir líklega fengju að láni í ríkisbönkunum). Sósíalistaflokkurinn mótmælti strax á Aljringi bæði yfirlýsingum ráðherranna og fyrirætlunum Frainkvæmdabankans. En í um 20 ár stóð baráttan um að hindra það að „einkaaðilar" sölsuðu undir sig fyrirtæki, er kostar nú mörg hundruð milljónir króna, fyrir svo að scgja ekki neitt. En j>að tókst að lokum að hindra ránið. III. Það eru svona dæmi sem menn þurfa að hafa í huga þegar úlfur fhaldsins talar flátt við þá þjóð sem hann enn álftur Rauðhettu litlu og unt sé að gleypa. Við skulum taka citt dæmi hér af mörgum: Slippstöðin á Akureyri er eitt af því sem íhaldið heimtar í eign einkarekstursins núna ásamt fleiru. En sá mikli atvinurekstur er dæmigerður f raun fyr- ir vesaldóm og ágirnd fjárplógsklfkunnar sem ræður fhaldinu .Fyrir nokkruin árum „átti" einkarekstur- inn jretta fyrirtæki - og setti ]>að á hausinn með sfnum alkunna „dugnaði og framtakssemi". Ríkið varð að taka við jrví til að tryggja f senn atvinnu og þjóðhagslega framleiðslu. Og nú er Slippstöðin f höndum ríkisins, dugandi stjórnenda og starfs- manna, orðin gott fyrirtæki. Og jrá teygja ránsklær sig f hana. llialdsforustuna klæjar í lófana að klófesta [x:tta fyrirtæki og fleiri. Og hver skyldi aðferðin verða, ef íhaldið réði? Ætli Jrað yrði ekki eflir „amerfska lyfseðlinum" frá jjvf fyrir 30 árum um að skapa „heilbrigt at- vinnulff", þ. e. stóratvinnufyrirtæki í höndum ein- stakra auðmanna, sem drottna eins og einræðisherr- ar yfir atvinnu og afkomu mannanna ,er vinna og skapa auðinn og geta sagt Jreim upp og stöðvað at- vinnulffið Jjegar Jjcim Jióknast? Slippstöðin á Akureyri er nú fyrirtæki sem ætla má að sé a. m. k. 600 milljóna króna virði. Hluta- féð er hins vegar læpar 83 milljónir kr. Af Jjví á ríkið meirihlutann eða 45 millj. kr. Skyldi íhaldinu ekki finnast heillaráð, ef J)að réði, að ,jelja“ góðum framtakssömum gæðingum hluta- bréf ríkisins í Slippstöðinni á nafnvirOi. „Einka- framtakið" fengi Jrá vænan bita fyrir lítið, - Qg Jretta „litla" máske lánað í ríkisbönkum - til að borga rfkinu smátt og smátt - og svo yrði gengið lækkað, „lánið" afskrifað smátt og smátt. Væri Jrá ekki allt fullkomnað? Þannig gæti braskaraklíka fhaldsins stolið hverju rfkisfyrirtækinu á fætur öðru, uns draumurinn rættist: einrœði nokkurra einkabrask- ara yjir atvinnulífi landsins. Þegar þessir síblönku en forríku braskarar væru að sölsa Jretta uudir sig, 196

x

Réttur

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Réttur
https://timarit.is/publication/319

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.