Réttur - 01.01.1980, Blaðsíða 8

starfsmanna og bankamanna. Farand-
verkamenn, sem vinna inni á hálendinu
hafa fríar ferðir, en það er atvinnurek-
andinnsemsérþeimfyrir ferðunum. Ekki
aðeins, þegar vinna hefst og þegar henni
er lokið, heldur reglulega á milli vinnu-
staðar og heimilis, eða næsta kaupstaðar
viku- eða hálfsmánaðarlega. Þau réttindi
helgast af samningum og því er ekki
óeðlilegt að farandverkafólk í fiskvinnu
geri svipaðar kröfur til sinna atvinnurek-
enda og stel'na á að ná því fram í samn-
ingum.
Erlent farandverkafólk — upplýsingin
Margir atvinnurekendur í fiskvinnslu
hafa í auknum mæli ráðið til sín erlent
farandverkafólk á undanförnum árum.
Þetta getur að sjálfsögðu verið eðlilegt,
ef ekki er hægt að fá vinnuafl innanlands.
En það sem stingur í augu í þessu sam-
bandi er sá algeri upplýsingaskortur, sem
útlendingarnir húa við. Þeir hafa því
miður ekki hugmynd um hvaða réttindi
og skyldur því eru samfara að vera verka-
maður á Islandi. Þær munnlegu upplýs-
ingar, sem veittar eru af ráðningarskrif-
stofu í London, hafa reynst mjög tak-
markaðar og jafnvel villandi. Slíkt er
óforsvaranlegt, ekki síst ef hér er um ís-
lendinga að ræða, sem veita upplýsingarn-
ar og eiga að vita betur. Eftir því sem ég
kemst næst er umrædd ráðningarskrif-
stofa á vegum Sölumiðstöðvar hraðfrysti-
húsanna.
Að sjálfsögðu ætti að sjá til þess, að all-
ir þeir, sem hingað eru ráðnir til starfa
fái í hendur með aðgengilegum hætti
upplýsingar um íslenskan vinnurétt og
innihald kjarasamninga. Gera þarf at-
vinnurekendur með einhverjum hætti
ábyrga í þessu efni, en Félagsmálaráðu-
neytið, sem veitir atvinnuleyfin ætti e.t.v.
að annast skipulag jjessarar fræðslu í sam-
vinnu við verkalýðssamtökin.
Atvinnuleyfin
En það er einnig ástæða til að staklra
við atvinnuleyfin sérstaklega. Atvinnu-
leyfi til handa útlendingum eru gefin á
grundvelli laga frá árinu 1951 um, ,rélt
erlendra manna til að stunda atvinnu d
íslandi.” Samkvæmt lögunum eru um
tvenns konar atvinnuleyfi að ræða, og
orðrétt segir í 3. gr.:
„Félagsmálaráðherra veitir atvinnu-
leyfi samkvœmt lögum þessum að fengn-
um tillögum verkalýðsfélags á staðnum
i hlutaðeigandi starfsgrein, og sJtulu þau
veitt vinnuveitendum."
Og síðan segir í sömu lögum:
„Þegar sérstalilega stendur á, getur fé-
lagsmálaráðherra, ef sérstakar ástœður
mœla með því, veitt erlendum monnum
leyfi til að stunda atvinnu á íslandi, án
þess að leyfið sé veilt ákveðnum vinnu-
veitenda (sjálfstœtt a.tvinnuleyfi), og
þurfa þá atvinnurekendur þeir, sem leyf-
ishafi vinnur hjá, ekki að sœkja um at-
vinnuleyfi fyrir hann samkvœmt 3.
grein.“
Það eru atvinnuleyfi bundin ákveðn-
um atvinnurekenda, sem einkum eru gef-
in hér á landi, en sjaldgæfara að útlend-
ingar fái hið svokallaða „sjálfstæða at-
vinnuleyfi“.
Það er ástæða, til að efast um réttmæti
þess að launafólk, sé bundið einum at-
vinnurekenda, á þann hátt, sem lögin
gera ráð lyrir. Ef útlendum verkamanni
8