Réttur - 01.10.1975, Síða 35

Endurreisn sósíalismans
Hefst hún á ítaliu?
Allt frá uppgjöf sósíaldemókrata fyrir striðsóðu
auðvaldi 1914 hefur sósialisminn í Vestur-Hvrópu
verið klofinn og búið við ýmiskonar kreppu í hug-
myndafræði og baráttuaðferð.
En rússneska byltingin 1917 kveikir von fyrir alla
alþýðu heims. I fyrsta skipti í veraldarsögunni,
eftir þúsundir ára undirokunar, eftir hundruð upp-
reisna, er kæfðar voru i blóði alþýðu, tekst undir-
okuðum stéttum loks að ná rikisvaldinu í sínar
hendur og haida því lengur en þrjá mánuði1) (Par-
ísarkommúnanj.Með óskaplegum fórnum og hetju-
skap byggir alþýðan sin sterku sovétriki, sem sigra
i ægilegustu styrjöld allra tima vigvél nasismans,
en áður hafði rikisvald alþýðu þar kramið til dauða
ýmsa af bestu hugsjónamönnum sósíalismans. Al-
þýðubyltingin fer sína leið yfir löndin, en ekki í
vesturhluta Evrópu, en þaðan var marxisminn upp
runninn. Kínverska byltingin 1949, þjóðfrelsis- og
bændabylting, vekur uppreisnaröldu í kúguðum ný-
lendum, svo hið forna nýlenduveldakerfi hrynur til
grunna á tveim áratugum og hrun þess nær há-
marki í sigri Vietnam yfir Bandarikjunum 1975 en
áður hafði byltingin á Kúbu 1959 sýnt undirokuð-
um stéttum og þjóðum hvað gera mátti við bæjar-
dyr Bandarikjanna.
En sérkennilegt fyrir byltingu alþýðu i öllum
þessum löndum þá hún er ger, er að yfirgnæfandi
meirihluti alþýðu er þá bændur og búa-lið og
hlutur sósíalistískrar verklýðshreyfingar i þeim
mismunandi mikill, mestur i rússnesku byltingunni,
en hlutverk kommúnista sem leiðtoga — og á Kúbu
einlægra þjóðfrelsissinna — það, sem úrslitum
ræður og tryggir sigurinn. Hinir ýmsu foringjar
Lenín, Mao, Che Guevara, Castro, Ho Chi Minh og
Giap urðu sjálfir að finna í hvert sinn þá baráttu-
aðferð er dygði, — og vakti tiðum slíka hrifningu
og bergmál um viða veröld að likt var eftir þeim
þar sem aðstæður voru allt aðrar.
Sameiginlegt með öllum þessum löndum, er bylt-
ingin var gerð í, var að þau höfðu aðeins fengið
að kenna á verstu kúgun kapitalismans, en einskis
fengið að njóta af þeim miklu möguleikum, er
iðnþróun hans skapar. — Verkalýður Vestur-Evrópu
hafði hins vegar knúið fram með stéttabaráttu sinni
að auðvaldið yrði að láta honum i té ýmsar efna-
hagslegar endurbætur og hið borgaralega lýðræði.
Sameiginlegt varð það með þessum löndum flest-
um að forusta byltingarinnar og uppbygging sósí-
alismans varð á vegum eins flokks, víðast hvar
eins marxistisks flokks frá upphafi.
En hvað um byltingu sósialismans í Vestur-
Evrópu og þá hugsuði, er móta skyldu skynsam-
legustu baráttuaðferðina þar, einkum miðað við
að borgaralegt lýðræði fengi að haldast? Nú var
að visu ekki slikum forsendum að fagna svo
öruggt væri til lengdar. Auðmannastéttir Evrópu
þurrkuðu þær forsendur út og komu fasisma á í
fjölda þessara landa, svo sósialistar, — jafnt
kommúnistar sem vinstri sósíaldemókratar — urðu
að einbeita kröftum sinum að þvi að hnekkja því
ofurvaldi og endurreisa borgaralegt lýðræði í Vest-
ur-Evrópu. Og er það hafði heppnast hóf ameríska
auðvaldið sitt kalda strið, sem aftur knúði róttæka
verklýðshreyfingu i varnarstöðu til verndar friði
og frelsi.
Látum oss vona að nú sé því kalda stríði lokið
243