Réttur - 01.04.1976, Blaðsíða 35

flokks Sósíalistaflokksins gegn báðum þessum
samþykktum.
Frumraun Katrinar á þingi mun hafa verið þátt-
taka hennar i utvarpsumræðum 5. okt. 1946, þar
sem hún talar gegn Keflavíkursamningnum. Hún er
ekki myrk í orðum og dylst engum að hún gerir
sér fulla grein fyrir alvöru málsins. Hún segir m.a.:
..... Verði uppkast þetta samþykkt, eru íslenskir
alþingismenn að taka sér vald, sem þeir eiga hvorki
lagalegan né siðferðilegan rétt á. Þeir eru að svikja
þjóð sína og gefa úr hendi hennar eina vopnið,
sem smáþjóð fær beitt gegn stórveldi, en það er
rétturinn á að staðið sé við gerða samninga ...
(Alþ. 1946, B 239).
I upphafi þessa þings bar Katrín fram frumvarp
til laga um dagheimili fyrir börn innan skólaskyldu-
aldurs (Nd. 85/1946). I frumvarpi þessu er gert ráð
fyrir gæslu fyrir börn innan 1 mán. — 11/2 árs
allan daginn, heilsdags gæslu fyrir börn 11/2 — 6
ára og hálfsdags gæslu fyrir 11/2 — 7 ára. Katrín
vill að yfirstjórn barnaheimila sé í höndum fræðslu-
málastjórn og ríkið taki þátt í byggingu og rekstri
þeirra, enda verði barnaheimilum komið á fót út
um allt land.
Engin tilviljun mun hafa ráðið því, að fyrsta mál-
ið, sem Katrin leggur fram á Alþingi, varðar heill
barna. Kynni hennar af börnum höfuðstaðarins og
þá einkum þörnum i efna-minni fjölskyldum borgar-
innar, urðu til þess, að engum varð Ijósara en
henni þörfin á því að bæta aðbúnað þessara þarna
og styðja þau til eðlilegs þroska, andlega og lik-
amlega.
Athyglisvert er, að hún bendir I frumvarpi sínu
á þá leið, sem farið var inn á rúmum 25 árum síðar,
þ. e. að ríkið taki þátt í þyggingu og rekstri barna-
heimila út um allt land en með því er staðfest
nauðsyn þarnaheimila í uppeldis- og fræðslukerfi
landsins.
Annað frumvarp Katrínar var frumvarp til laga
um breytingar á lögum um tekjuskatt og eigna-
skatt (Nd. 91/1946). Þar gerir hún ráð fyrir, að
giftum konum, sem stunda vinnu utan heimilis, sé
heimilt að telja fram sérstaklega, ef tekjur þeirra
fara yfir víst lágmark.
Frumvarp þetta sýnir vel skilning Katrínar á
þjóðfélagslegri aðstöðu kvenna. Á þeim tíma var
samsköttunin einn aðal hemill á því, að giftar konur
tækju að sér launuð störf, þar sem við lá, að þær
yrðu að þorga með sér, ef tekjur þeirra urðu nokkr-
ar að ráði, og eiginmaðurinn var I sæmilega laun-
uðu starfi. Katrín gerði sér grein fyrir þýðingu
þessa i baráttu kvenna fyrir jafnrétti til náms og
starfa í þjóðfélaginu, þótt samsköttunin bitnaði
aldrei á henni sjálfri, því hún var einhleyp alla
ævi. Ákvæðið um lágmarkstekjur skýrir hún á þann
veg, að hún hafi viljað forða frá óþarfa skriffinnsku
vegna lítilla upphæða.
Á þessu þingi fær Katrin samþykkta þingsálykt-
unartillögu um innflutning nýrra ávaxta. Á þeim
tima fengust ávextir aðeins gegn lyfseðli, og var
innfluíningur þeirra mjög naumt skammtaður. Eng-
um var Ijósara en Katrínu, hve mörg börn og sjúk-
lingar þurftu á þessari fæðu að halda.
I lok þingsins flutti Katrín ásamt þrem öðr-
um þingmönnum, sínum frá hvorum þingflokki
tillögu til þingsályktunar um uppeldisheimili (Sþ.
902/1946). Þar segir: Alþingi ályktar að fela rík-
isstjórninni að undirbúa löggjöf um stofnun at-
hugunarstöðva fyrir börn, sem eru andlega miður
sín og uppeldisheimilis fyrir pilta og stúlkur, sem
eru á glapstigum siðferðilega, sbr. lög um vernd
barna og ungiinga —. Lög þau, sem þarna er
vitnað til, voru samþykkt á sama þingi. I þeim
fólst heimild til þess að koma á fót slíkum stofn-
unum, þegar peningar væru fyrir hendi, en Katrín
og meðflutningsmenn hennar vildu að þetta yrði
framkvæmt þegar í stað.
Þingslit urðu áður en þingskjal þetta var tekið
á dagskrá, en á næsta þingi tóku flutningsmenn
málið upp að nýju og var þá kveðið nokkru fastar
að orði. Ríkisstjórninni sé falið ,,að hefja nú þegar
undirbúning að stofnun . . .“ (Sþ. 71/1947). Katrín
talaði fyrir málinu. Því var síðan vísað til nefndar
og kom ekki fram aftur.
Haustið 1947 hófst vöruskömmtun á Islandi.
Katrín gerði strax harða hrið að viðskiptamálaráð-
herra fyrir undirbúning og fyrirkomulag skömmt-
unarinnar. Hún flutti þingsályktunartillögu um ógild-
ingu skömmtunarreglna, er til framkvæmda komu
1. okt. 1947 og að settar verði nýjar reglur í
þeirra stað (Sþ. 8/1947). I greinargerð segir hún
að vöruskömmtun sé nauðsynleg og sjálfsögð, en í
skömmtunarreglum verði að taka tillit til allra, sem
hlita eiga skömmtuninni. Kerfið þurfi að vera hag-
kvæmt í framkvæmd. Erfiðismenn, barnshafandi
konur, sjúklingar, börn og gamalmenni fái auka-
skammt eftir þörfum og gætt verði hagsmuna fólks,
sem er að stofna heimili. Hún atyrðir ríkisstjórnina
fyrir þann drátt, sem varð á að koma skömmtun-
inni á, eftir að allir vissu, hvað til stóð. Það varð
99