Réttur - 01.04.1987, Side 9

mæltu þessari lagasetningu mjög eindreg-
ið.
Kaupbindingarákvæði gengislaganna
gengu úr gildi 1940 og gat Dagsbrún sagt
upp samningum 1. jan. 1941. Samningum
var sagt upp 1. nóv. og 28. nóv. voru
kröfur félagsins sendar atvinnurekend-
urn. Samningsumleitanir, sem hófust um
miðjan desember, báru ekki árangur. Við
allsherjaratkvæðagreiðslu 22. og 23. des.
var samþykkt með 1099 atkvæðum gegn
66 að boða verkfall 1. jan. ef samningar
tækjust ekki.
Á nýjársdegi 1941 var haldinn Dags-
brúnarfundur og lagði stjórnin þar fram
tilboð frá atvinnurekendum um óbreytta
samninga nema greiða skyldi fulla vísi-
tölu mánaðarlega á kaupið (vitað var
áður að það mundi nást). Stjórnin mælti
með að gengið yrði að þessu tilboði.
Fundurinn samþykkti hinsvegar með 446
atkvæðum gegn 101 að halda fast við
kröfurnar og auglýsa þær sem kauptaxta,
ef ekki yrði að þeim gengið. Kröfurnar
voru: Stytting vinnudagsins um eina
klukkustund og hækkun grunnkaupsins
úr kr. 1,45 í kr. 1,62 (þ.e. óbreytt dag-
kaup). Hófst nú verkfall 2. janúar við þær
einstæðu aðstæður að verkamenn höfðu
stjórn síns félags á móti sér.
Verkfallið stóð í eina viku, en á meðan
á því stóð varð sá atburður að breska her-
stjórnin fangelsaði forustumenn stjórnar-
andstöðunnar í félaginu og þar með verk-
fallsins. (Og var Eðvarð Sigurðsson einn
meðal þeirra sem hnepptir voru í fang-
elsi).
8. janúar var látin fara fram allsherjar-
atkvæðagreiðsla í Dagsbrún um sömu til-
lögur og fundurinn á nýjársdag felldi og
fór nú svo að þær voru samþykktar með
879 atkvæðum gegn 808 og ósigur félags-
ms vegna fjandsamlegrar afstöðu stjórnar
þess þar með innsiglaður.
Samningar þessir, sem fjöldi verka-
manna leit á sem hreina nauðungarsamn-
inga, áttu að gilda til ársloka, en þáver-
andi stjórn sagði þeim ekki upp þrátt fyrir
vaxandi óánægju verkamanna með þá.
Varð allt þetta til þess að stöðugt fleiri
verkamenn snerust gegn þessari stefnu í
félagsmálum.
í ársbyrjun 1942 gaf ríkisstjórnin úr
bráðabirgðalög, gerðardómslögin eða
þrælalögin eins og þau almennt voru
kölluð, með þeim voru kauphækkanir
bannaðar og sömuleiðis öll verkföll. Af-
lýst var þá verkfölium nokkurra félaga,
sem voru hafin.
Árið 1942 var kosin ný stjórn í Dags-
brún undir forustu Sigurðar Guðnasonar,
á því ári voru þrælalögin brotin niður og
voru á miðju sumri orðin ómerkt pappírs-
plagg og var það viðurkennt af ríkis-
stjórninni og þau formlega numin úr gildi
1. september.
I þeim tilgangi að rifja upp kaupgjalds-
baráttu Dagsbrúnarmanna og minna á
lífskjarabaráttuna frá stofnun Dagsbrún-
ar 1906 fram að árinu 1942 hefi ég leyft
mér að umskrifa svo til orðrétt blaðagrein
Eðvarðs Sigurðssonar í blaðinu Dagsbrún
(1956). Framhald frá 1942 — kemur svo
væntanlega í næstu grein og þá einnig
byggt á frásögn Eðvarðs.
57