Réttur - 01.04.1987, Síða 54

(
ÍVAR JÓNSSON:
Keynesisminn
— úr kreppu í kreppu
Á síöasta ári var hálf öld liðin síðan
bók John Maynard Keynes, „Almenna
kenningin um atvinnu, vexti og peninga“,
var gefin út. Bók þessi var sögð hafa vald-
ið byltingu í vestrænni hagfræði og hafa
lagt grunninn að hagstjórnarstefnum hins
blandaða hagkerfis á Vesturlöndum eftir
seinni heimsstyrjöldina. Á grundvelli
kenninga Keynes var sköpuð málamiðlun
milli vinstrimanna og hægriafla og milli
launavinnu og auðmagns, málamiðlun
ívar Jónsson.
sem virtist hafa þann kynngimátt að eyða
atvinnuleysi og leysa auðvaldskerfið und-
an áþján efnahagskreppa og leiða Vestur-
lönd inn í óstöðvandi hagvaxtarsælu.
Stéttaátök voru nú talin heyra sögunni til
og launafólki var boðið til gleðiveislu alls-
nægtarsamfélagsins. En veislan tók
snöggan endi á áttunda áratugnum þegar
efnahagskreppan gekk í garð á Vestur-
löndum og verkafólki var unnvörpum vís-
að á dyr. Þá kom í ljós að hefðbundin
keynesísk efnahagsstefna var máttlaus
andspænis dýpkandi efnahagskreppu þar
sem saman fór aukið atvinnuleysi og vax-
andi verðbólga. í þessari grein er stutt-
lega fjallað um kenningar Keynes og
hefðbundinn keynesismi gagnrýndur.
Almenna kenningin
Almenna kenningin var hvort tveggja í
senn gagnrýni á óraunsæi ríkjandi
„klassískra“ hagfræðikenninga og óraun-
sæi efnahagsstefna sem á þeim byggja.
Að mati Keynes (1883-1946) var slík
efnahagsstefna ekki fær um að hindra að
samdráttur í efnahagslífinu gæti endað í
djúptækri kreppu sem yrði óþarflega
löng. Hann andæfði kenningum sem eru
náskyldar nýfrjálshyggjukenningum nú-
tímans og krefjast þess að afskipti ríkis-
valdsins af hagkerfinu séu ávallt í algeru
lágmarki.
102