Réttur - 01.04.1987, Side 60

greinar er aö ræða. Það er aðeins stétta-
samvinnukerfi sem launþegar hafa al-
mennt trú á, öflugt, tekjujafnandi vel-
ferðarkerfi sem er fært um að glíma við
þetta vandamál innan ramma auðvalds-
kerfisins.
Hins vegar hefur keynesisminn reynst
óraunsær í ljósi þróunar á alþjóða-
mörkuðum og stóraukins mikilvægis
utanríkisviðskipta í efnahagslífi Vestur-
landa. Keynesisminn byggir á samstill-
ingu ríkisumsvifa og efnahagssveiflna en
úr áhrifamætti slíkrar samstillingar hefur
dregið vegna:
í fyrsta lagi hefur stóraukin framleiðni í
iðnaði eftir stríð leitt til þess að hag-
kvæmni í framleiðslu gætir ekki nema
jafnframt sé framleitt fyrir erlendan
markað, eða m.ö.o. heimamarkaðir eru
of smáir. Þróunin hefur því verið í átt til
stóraukinnar fríverslunar sbr. EBE og
EFTA. Afleiðing aukinna utanríkisvið-
skipta er að keynesískar þensluaðgerðir
renna að miklu leyti út í sandinn því með
þeim eykst innflutningur sem keppir við
innlendan iðnað. Þensluaðgerðir í dag ná
ekki tilætluðum árangri nema þær séu
samstiga í samkeppnislöndum!1
í öðru lagi er ekki lengur það sama
samhengi milli aukinna ríkisumsvifa og
aukinnar atvinnu og áður var því hin nýja
sjálfvirknitækni í dag er „vinnusparandi“.
Atvinnuleysi eykst því í iðnaði þrátt fyrir
aukin umsvif hins opinbera;
í þriðja lagi er ríkisvaldið berskjaldað
gagnvart útþenslu fjölþjóðlegra fyrir-
tækja sem vaxa mun hraðar en „þjóðleg“
fyrirtæki í skjóli einokunar á hátækni og
rannsóknum og yfirburða í markaðssetn-
ingu, en valdastaða þessara fjölþjóðafyr-
irtækja rýrir mjög valkosti ríkisstjórna
við mótun skattastefnu;1
í fjórða lagi gerir stöðugt nánara sam-
starf ríkisvalds og stórfyrirtækja á sviði
áhættufjárfestinga og rannsókna- og þró-
unarstarfsemi (sbr. Japan) í fjölmörgum
iðnríkjum það að verkum, að nauðsyn-
legt er ríkisstjórnum að fara út fyrir
ramma hefðbundins keynesisma og taka
beinni þátt í auðmagnsupphleðslunni til
að bæta samkeppnisstöðu fyrirtækja á
heimsmarkaði og draga úr óvissu sem rík-
ir í dag í fjárfestingum vegna tækni- og
félagslegs þráteflis á Vesturlöndum!1
í fimmta lagi er keynesísk vaxta- og
peningastefna vanmáttug gagnvart þeirri
spákaupmennsku sem ríkir á alþjóða-
gjaldeyrismörkuðum eftir hrun alþjóða
gjaldeyriskerfisins á síðasta áratug.
Keynesísk lágvaxtastefna án gjaldeyris-
hafta leiðir til fjármagnsflótta við núver-
andi aðstæður.
Keynesisminn dauður?
Með ofansögðu er ekki sagt að keynes-
isminn sé dauður heldur aðeins það, þó
það hljómi þversagnakennt, að í dag
verður keynesisminn ekki raunsæ efna-
hagsstefna nema aðgerðir hans felist í be-
inni afskiptum af fjárfestingum og tækni-
þróun en áður hefur þekkst, en til þess að
sú verði raunin er keynesistum nauðsyn-
legt að horfa með opnum hug til schum-
peterískra kenninga eins og þessi grein
byggir á og jafnvel kenninga Marx um þá
þætti sem verka gegn krepputilhneiging-
um auðvaldskerfisins. Það var einmitt
megintemað í kenningum Schumpeters
og Marx að það væri óhjákvæmilegt að
auðmagnsupphleðslan yrði stöðugt fé-
lagslegri.
SKÝRINGAR:
1 Sjá nánar um þetta í grein undirritaðs: „Thatch-
erisminn og efnahagskreppan" í tímaritinu Rétti
nr. 3 og 4. 1986.
108