Morgunblaðið - 11.03.2006, Page 6

6 LAUGARDAGUR 11. MARS 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
AÐEINS ÞESSA EINU HELGI!
Perlan - Sími: 562 0200 - Fax: 562 0207 - perlan@perlan.is
9.-12. mars
Sjávarréttahlaðborð
PERLUNNAR
Sjávarréttahlaðborð Perlunnar er einstakt tækifæri til að upplifa nýjungar í
matargerð ólíklegustu skelfisk og fisktegunda. Margverðlaunaðir matreiðslu-
meistarar Perlunnar útbúa yfir 30 tegundir heitra og kaldra fiskrétta. Hér finna
allir eitthvað við sitt hæfi. Verð aðeins: 4.790 kr.
Fyrir mat kynnir Globus gæðavín frá Ítalíu.
„STJÓRNVÖLD setja lýðræðinu
bein höft með þeim aðstöðumun
sem þau búa frjálsum nátt-
úruverndarsamtökum í barátt-
unni við stóriðjustefnuna. Það er
stórhættulegt og stríðir gegn
stjórnarskrá að ríkjandi stjórn-
völd neyti aflsmunar til að halda
niðri möguleikum frjálsra fé-
lagasamtaka til að koma á öfl-
ugum skoðanaskiptum,“ sagði
Kolbrún Halldórsdóttir, þingkona
Vinstrihreyfingarinnar – græns
framboðs, í pallborðsumræðum á
ráðstefnunni Orkulindin Ísland
sem haldin var á Hótel Nordica í
gær. Auk hennar sátu í pallborði
Ragnhildur Sigurðardóttir, vist-
fræðingur, Birgir Ármannsson,
þingmaður Sjálfstæðisflokksins,
Þórunn Sveinbjarnardóttir, þing-
kona Samfylkingarinnar, og Sig-
urjón Þórðarson, þingmaður
Frjálslynda flokksins, en þing-
flokkur Framsóknarflokksins sá
sér ekki fært að senda fulltrúa
sinn í pallborðið.
Ragnhildur sagði hræðslu fólks
við að tjá sig um stóriðjustefnuna
eitt helsta þjóðfélagsmeinið í ís-
lensku samfélagi í dag. Einnig
gagnrýndi hún leynimakk yf-
irvalda varðandi upplýsingar og
sagðist sannfærð um að þær upp-
lýsingar sem þjóðin fær ekki að-
gang að gætu haft úrslitaáhrif á
afstöðu fólk gagnvart stóriðju-
stefnunni og því þætti það bein-
línis hættulegt að þær kæmu
fram. Ragnhildur lagði áherslu á
mikilvægi þess að koma á sam-
ræðu milli hinna ólíku aðila, en
tók jafnframt fram að fá tækifæri
gæfust til þess þar sem oft reynd-
ist erfitt að fá áheyrn stjórn-
valda. Gagnrýndi hún yfirvöld
fyrir að halda því stöðugt fram
að náttúruvernd, nýsköpun og
stóriðja geti farið saman, án þess
að gerð væri tilraun til að út-
skýra hvernig svo mætti vera.
Sér stóriðju sem viðbót
Þegar Birgir var beðinn að
svara þessum gagnrýnispunkti
vísaði hann til reynslunnar og
sagði hana sýna að náttúruvernd,
nýsköpun og náttúruvernd geti
farið saman. „Ég er ekki þeirrar
skoðunar að við stöndum frammi
fyrir svart/hvítum veruleika þar
sem spurningin sé eitthvert ann-
aðhvort eða,“ sagði Birgir og tók
fram að hann sæi stóriðjuna ein-
ungis sem viðbót og teldi ekki
rétt að stilla málum upp með
þeim hætti að væri stóriðja valin
myndi það sjálfkrafa leiða til þess
að aðrar atvinnugreinar legðust
af. „Á sama hátt er ekki hægt að
stilla málum þannig upp að stór-
iðja sé eini möguleikinn á at-
vinnuuppbyggingu í landinu.
Langt því frá.“
Kolbrún mótmælti þessari sýn
Birgis og sagðist þeirrar skoð-
unar að stóriðjustefnan geti ekki
farið saman við aðrar atvinnu-
greinar. „Ég er ekki trúuð á það
að í okkar litla hagkerfi geti
stóriðjustefna á borð við þá sem
ríkisstjórnin keyri farið saman
með öðru atvinnulífi,“ sagði Kol-
brún og sagði það umhugsunar-
efni að ekki væri sá jarðvarma-
blettur hérlendis sem ekki væri
búið að sækja um rannsóknarleyfi
fyrir.
„Það er búið að veita heimildir
á viðkvæmum svæðum þar sem
ekki verður aftur snúið. Við get-
um ekki varðveitt ósnortna nátt-
úru á þeim svæðum þar sem búið
er að gera borholur,“ sagði Kol-
brún og átaldi í framhaldinu rík-
isstjórnina fyrir stefnuleysi sitt,
fyrir að leyfa sér ekki þann mun-
að að gera áætlanir um atvinnu-
uppbyggingu og hvernig þeir ætli
að samræma náttúruvernd, há-
tækni og stóriðju.
Ekki falleg pólitík
Í máli Þórunnar kom fram að
búið væri að telja fólki trú um að
verksmiðjur haldi bæjum í byggð,
þegar reynslan alls staðar úr
heiminum sýni að svo sé ekki,
það sé aðeins skammtímalausn.
„Mér finnst það ekki falleg póli-
tík að fara um landið og telja
fólki trú um að þetta sé lausnin,“
sagði Þórunn.
„Ef halda á þessari uppbygg-
ingu áfram þá verða hlutir eins
og raforkuverð og raunverulegur
hagnaður að vera uppi á borð-
um,“ sagði Sigurjón og gagn-
rýndi harklega það leynimakk
stjórnvalda sem hann taldi ríkja
hérlendis.
Neyta aflsmunar til
að koma í veg fyrir
öflug skoðanaskipti
Eftir Silju Björk Huldudóttur
silja@mbl.is
„STÓRIÐJA gjörbreytir stjórn-
málum og það er umhugsunarvert
fyrir litla þjóð. Reimleikarnir hófust
strax og álverkmiðjunum fjölgaði.
Fréttamenn, fréttaljósmyndarar,
vísindamenn, listamenn, rithöfundar,
stjórnmálamenn, formenn frjálsra
félagasamtaka – allir urðu vafasamir
sem efuðust um ágæti stóriðju og
virkjana. Þeir urðu allt í einu óvinir
samfélagsins, skæruliðar, hryðju-
verkamenn, talibanar. Stjórnendur
fyrirtækja fóru með veggjum; for-
stöðumenn fræðastofnana veigruðu
sér við að skrifa og tala; tjáning-
arfrelsið var heft og hefndist þeim
sem mælti gegn náttúrufórnum og
stóriðju,“ sagði Guðmundur Páll
Ólafsson, líffræðingur og rithöf-
undur, í upphafserindi sínu á vel
sóttri ráðstefnu „Orkulindin Ísland –
Náttúra, mannauður, menning og
hugvit,“ sem Fuglaverndarfélag Ís-
lands, Hætta-hópurinn, Náttúru-
vaktin og Náttúruverndarsamtök Ís-
lands stóðu fyrir í gær.
M.a. var fjallað um hvernig hægt
væri að byggja hagvöxt og velsæld á
Íslandi án þess að valda óaftur-
kræfum náttúruspjöllum. Einnig
voru reifaðir möguleikar Íslendinga
á sviði vísinda og tækni í þekkingar-,
afþreyingar- og hátækniiðnaði, auk
ferðaþjónustu og menntunar, með
áherslu á nýsköpun á öllum sviðum.
Sagði Guðmundur enn fremur í
upphafserindi sínu að Íslendingar
væru komnir í ógöngur miðstýringar
og forsjárhyggju sem byggði á
vantrú á landið og almenning og
vantrú stjórnvalda á eigin getu.
„Fólk sem vill vel en hefur örmagn-
ast frammi fyrir tilboði stóriðjunnar
um gífurlegt innstreymi fjármagns,“
sagði Guðmundur og bætti við að
mikilvægt væri að átta sig á að engin
skýr tengsl eru milli hagvaxtar og
lífsgæða, þrátt fyrir að stjórnvöld dá-
sömuðu hagvöxtinn.
„Er ástæða til að óttast framtíð-
ina?“ spurði Rögnvaldur Sæmunds-
son, forstöðumaður Rannsóknamið-
stöðvar HR í nýsköpunar- og
fjölmiðlafræðum, og vitnaði hann í
upphafi erindis síns í orð Valgerðar
Sverrisdóttur iðnaðar- og viðskipta-
ráðherra, þegar hún sagði að færri
Íslendingar myndu svara því til að
þeir væru mótfallnir frekari stór-
iðjuframkvæmdum, vissu þeir að ís-
lenskt efnahagslíf myndi verða fyrir
miklu áfalli og ríkissjóður yrði rek-
inn með miklu tapi næstu ár. Sagði
Rögnvaldur Íslendinga ekki þurfa að
óttast framtíðina að öðru leyti en því
að fólk reyndi að telja þeim trú um
að hún væri hræðileg. „Þessi
hræðsla kallar líka fram þau við-
brögð að geti menn ekki bent á eitt-
hvað annað séu þeir úr leik, en ég er
algerlega mótfallinn því sjónarmiði,
því mér finnst það fyllilega sambæri-
legt við þá hræðslu sem er í stríðinu
við hryðjuverk, ef þú ert ekki með
okkur, þá ertu á móti okkur. Þetta
byggir á þeirri hræðslu að það sé
bara ein leið fyrir okkur að velja um.
Ein leið fyrir alla, vegna þess að
ástandið sé svo slæmt.“
Hagvöxtur ekki
ávísun á velmegun
Rögnvaldur sagði mikilvægt, þeg-
ar talað væri um hagvöxt, að ekki
mætti setja samasemmerki milli
hagvaxtar og velmegunar. „Hag-
vöxtur snýst um að stækka kökuna,
sem er í sjálfu sér ágætt upp að
ákveðnu marki. Stækkunin segir þó
ekkert um það hvernig kökunni er
skipt eða hvernig börnunum okkar
líður eða annað sem skiptir okkur
máli og hefur með velferð okkar að
gera.“
Þá hugmynd að stóriðja væri ein
lausn til framtíðar sagði Rögnvaldur
afar gallaða. Sagði hann tækifæri
byggjast á fjölbreytni og lykilatriðið
væri að byggja upp fjölbreytni. Væri
litið til fortíðar sæist vel hvað menn
væru oft skammsýnir. Þekking og
þarfir tækju sífelldum breytingum.
Því væri óskynsamlegt að taka
ákvarðanir um ákveðnar lausnir til
framtíðar, eins og refabúskapur og
laxeldi áttu að vera áður fyrr, en
betra væri að byggja almennt upp
menntun og frumkvæði hjá fólkinu í
landinu. Náttúran væri sífellt að
verða verðmætari, eftir því sem hún
verður sjaldgæfari. Óþarfi væri að
hafa áhyggjur af atvinnuleysi eða
skorti á störfum. Hingað til hefðu
70–80% starfa myndast án tilkomu
hins opinbera.
Aðför að ferðaþjónustu
í Skagafirði
Í erindi sínu rakti Anna Svav-
arsdóttir, leiðsögumaður við flúða-
siglingar hjá Ævintýraferðum í
Skagafirði, starfsemi fyrirtækisins
þar og skýrði fyrir gestum þá yf-
irburði sem jökulsárnar hafa yfir
aðrar ár, bæði hér á landi og víðar
um heim, hvað varðar fljótasiglingar.
Þær væru í senn fjölbreyttar með
mjög marga spennandi möguleika
fyrir útivist og ferðaþjónustu og
einnig með stöðugt rennsli. Færi
fjöldi gesta þar ört vaxandi, aðgengi
að ánum væri mjög gott og allt um-
hverfi hið besta.
Anna sagði þó það rekstrarum-
hverfi sem ferðaþjónustuaðilar
byggju við vera út úr kortinu. Til
stæði að byggja tvær virkjanir á
svæðinu, Villinganess- og Skata-
staðavirkjun, sem hefðu hámarks-
endingartíma upp á 60 ár og myndu
gersamlega eyðileggja möguleika á
flúðasiglingum og annarri ferðaþjón-
ustu kringum þær. Sagði hún ger-
samlega ómögulegt að reyna að
byggja upp frekari starfsemi á svæð-
inu þar sem ekkert öryggi væri fyrir
að reksturinn fengi að halda áfram.
Þannig væri ógerlegt að fá áhættu-
fjármagn eða ráðast í neinar frekari
fjárfestingar. Þá fengju ferðaþjón-
ustuaðilar engar bætur yrðu þessar
bestu flúðasiglingarár landsins virkj-
aðar. Hjákátlegt væri að lesa í mats-
skýrslunni þær röksemdir að hægt
yrði að sigla á lóninu í staðinn þegar
það væri komið, en ljóst væri að lónið
væri dauðadómur fyrir slíka starf-
semi. Allar forsendur fyrir hinum
fjölbreytilegu möguleikum væru
brostnar ef virkjað yrði í jökuls-
ánum. Kallaði Anna að lokum eftir
skýrri löggjöf um rekstrarumhverfi í
ferðaþjónustu til að hægt væri fyrir
alvöru að reka ferðaþjónustu í snert-
ingu við náttúruna í landinu.
Grænir möguleikar íslensks samfélags og atvinnulífs ræddir á ráðstefnunni Orkulindin Ísland
Morgunblaðið/RAX
Fjöldi gesta var mættur á Hótel Nordica til þess að fylgjast með ráðstefnunni Orkulindin Ísland.
Þarf að trúa á
atvinnulífið og
fólkið í landinu
Eftir Svavar Knút Kristinsson
svavar@mbl.is
„ÁKVEÐNIR hópar í þjóðfélaginu
hafa verið með hræðsluáróður
varðandi alla þá ónýttu orku sem
hér væri að finna á orkueyjunni Ís-
land, að það væri tap fyrir þjóðina
að nýta ekki þær auðlindir sem við
höfum til orkuframleiðslu. En þessi
nýting sem talað er um er í tölu-
verðri andstöðu við helstu auðlindir
þjóðarinnar, sem er náttúran,
mannauðurinn og hugvitið,“ sagði
Ragnhildur Sigurðardóttir, vist-
fræðingur, og benti á að stórlega
væri verið að ofmeta orkuauð-
lindina. Þannig sé búið að lofa
feykimikilli orku í Þingeyjarsýslu,
þó 80% hennar sé enn á forathug-
unarstigi. Því sé enn óvitað hvort
hægt verði að ná þessari orku né
heldur hvaða umhverfisáhrif þau
komi til með að hafa,“ sagði Ragn-
hildur og tók fram að að sínu viti
væri ekki verið að nýta orkulind-
irnar heldur gefa þær.
„Erum að
gefa orkuna“