Morgunblaðið - 11.03.2006, Blaðsíða 47

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. MARS 2006 47
UMRÆÐAN
FYRIR um það bil 12 árum útskrif-
aðist ég úr menntaskóla og ákvað að
fara að vinna í leikskóla á meðan ég
íhugaði hvað ég vildi leggja fyrir mig í
framtíðinni. Ég heillaðist af börn-
unum og því starfi sem leikskóla-
kennararnir unnu í leikskólanum og
ákvað að læra þetta göfuga starf. Ég
var spurð hvort ég vildi nú ekki læra
eitthvað annað sem gæfi kannski
meira af sér í laun. Ég sagðist frekar
vilja vera ánægð í vinnunni heldur en
að vera með himinhá laun.
Eftir að ég útskrifaðist frá Kenn-
araháskóla Íslands hef ég bætt við
mig 30 eininga framhaldsnámi í
stjórnun menntastofnana og starfa
nú sem aðstoðarleikskólastjóri í fjöl-
menningarlegum leikskóla á höf-
uðborgarsvæðinu. Eftir allt þetta
nám fyrir utan árin fjögur í mennta-
skóla hef ég rétt rúmlega 200 þúsund
krónur í heildartekjur.
Nú 12 árum eldri veit ég að þrátt
fyrir að starf mitt sé yfirleitt ánægju-
legt og vissulega göfugt er það veru-
lega vanmetið og sést það helst á
launakjörum okkar leikskólakennara.
En það er líka í viðhorfum fólks til
atvinnugreinarinnar þar sem fáviska
og vanþekking birtist á starfi leik-
skólakennara. Fólk segir við hinn og
þennan; „af hverju ferðu ekki bara að
vinna í leikskóla, það geta allir?“ Að
sjálfsögðu er hugsanlegt að þessi
sama manneskja muni blómstra í
starfi í leikskóla en ósjálfrátt fær
maður það á tilfinninguna að fólk
haldi að vinna í leikskóla sé bara fyrir
hvern sem er en það er ekki raunin.
Það er margt sem fólk þarf að hafa
til brunns að bera til að vinna í leik-
skóla og að vera leikskólakennari.
Fyrst og fremst þarftu að vera í góðu
andlegu jafnvægi og að geta unnið
undir álagi því að vinna með börnum
krefst þolinmæði og þrautseigju. Góð
samskiptahæfni er skilyrði því að í
leikskóla er unnið náið með sam-
starfsfólkinu, foreldrum og börnum.
Mikilvægt er að vera í líkamlega góðu
standi því það þarf gott úthald til að
vinna í leikskóla. Nauðsynlegt er að
vera fljótur að hugsa og vera frjór í
hugsun því þegar fólk er að vinna
með stóran hóp af börnum þarf oft að
grípa fljótt í taumana til að koma
skikkan á hópinn. Mikilvægt er að
kunna skyndihjálp og vera vel að sér
um þroska barna og hvaða uppeldis-
aðferðir eru vænlegastar. Þessi of-
antöldu atriði eru frumforsendur
þess að fólk geti orðið góðir leikskóla-
kennarar en í leikskólakennaranám-
inu bætist að sjálfsögðu mikil fræði-
leg þekking ofan á alla þessa hæfni.
Sem faglærðir leikskólakennarar
ber okkur skylda til að örva alla al-
hliða þroskaþætti barnanna sem og
að fylgjast með mögulegum þroska-
frávikum og í framhaldi af því að vera
í samskiptum við sérfræðinga sem að
málum þeirra koma. Auk þess að
halda uppi daglegu skipulagi hafa
leikskólakennarar því mikið á sínum
höndum. Ég tala nú ekki um starf
deildarstjóra og annarra stjórnenda
leikskóla sem þurfa að takast á við
ýmislegt í sínu starfi og er það efni í
aðra grein.
Það er ekki raunhæft að hver sem
er geti sinnt þessu mikilvæga starfi.
Foreldrar leikskólabarna gera von-
andi þær kröfur að börnin séu í hönd-
um vel hæfra leikskólakennara og
leiðbeinenda. Það ætti því að vera
baráttumál allra Íslendinga að leik-
skólakennarar fái laun sem hæfir
þeirri ábyrgð sem þeir þurfa að axla.
Börnin sem alast upp í dag eru
framtíð þjóðarinnar og í ljósi þess hve
vímuefni og annað böl flæðir orðið yf-
ir hér á landi er það svo þýðing-
armikið að þau læri að taka skyn-
samar ákvarðanir í æsku. Við vitum
að skapgerð fólks mótast á fyrstu
æviárunum og að það er mikilvægt að
börn búi við hlýju og öryggi í upp-
vexti sínum. Þar sem foreldrar eru
flestir útivinnandi eyða börn mestum
parti úr deginum í leikskóla eða í dag-
vist. Því skiptir máli að stöðugleiki sé
til staðar þar sem þau dvelja en
hvernig er hægt að skapa stöðugleika
ef leikskólar búa við stöðug starfs-
mannaskipti vegna lágra launa? Það
er staðreynd að leikskólakennarar
hafa hrakist úr þessari stétt og að
fólk sem hefur íhugað leikskólakenn-
aranám hefur hætt við eingöngu
vegna þess að það hefur ekki efni á að
vinna við þetta göfuga starf.
Nú hefur Reykjavíkurborg nýlega
sent frá sér fjölmenningarstefnu fyrir
leikskóla þar sem háleit og fagleg
markmið eru höfð að leiðarljósi í
menntun barna af erlendum uppruna
á Íslandi. Það er staðreynd að börn-
um af erlendum uppruna fjölgar í
leikskólum landsins og því brýn nauð-
syn að stefna sé mótuð varðandi
þeirra mál. Kannanir sýna að þessi
börn hafa ekki skilað sér inn í fram-
haldsskólana í eins ríkum mæli og
ætlast er til og er það mikið áhyggju-
efni. Ljóst er að byrja þarf snemma á
æviárum tví- eða þrítyngds barns að
styðja við íslenskunám þess. Þessi
ábyrgð er á höndum leikskólakenn-
ara og leiðbeinenda. Nú er mér
spurn; er ekki þörf á hæfu fagfólki til
að vinna að þessum háleitu mark-
miðum? Hvernig á að fá nýtt fagfólk
inn í stéttina þegar stöðugt er troðið á
þeim sem fyrir eru með skítugum
skónum? Hvernig á að halda því góða
fagfólki sem er þegar inni í leikskól-
unum þegar það fær ekki viðurkenn-
ingu á því starfi sem það er að vinna?
Ég segi: „Hærri laun til leikskóla-
kennara, barnanna vegna!“
SÓLVEIG DÖGG LARSEN,
leikskólakennari og móðir,
Spóahólum 12, 111 Reykjavík,
Áfram, leikskólakennarar
Frá Sólveigu Dögg Larsen:
GAUTI Kristmannsson, aðjúnkt í
þýðingarfræðum við Háskóla Íslands,
sparar ekki stóru orðin í grein sinni
„Undarleg umræða um ensku og tví-
tyngi“ (Lesbók Morgunblaðsins, 4.
mars 2006). „Fáfræðin um máltöku,
mismun tungumála, og raunar það
hvað tungumál er, virðist vera svo al-
gjör að manni blöskrar.“ Ég hef nú
ekki tekið þátt í þessari umræðu til
þessa og er reyndar sammála ýmsu
sem Gauti segir, skil áhyggjur hans,
samt fannst mér greinin einhvern
veginn persónulega móðgandi. Bréf
þetta er því á persónulegum nótum
enda er líka greinin sjálf engin fræði-
grein um tvítyngi þar sem höfundur
skilgreinir ekki einu sinni aðal-
hugtakið er hann skrifar um (en í
fræðiritum freista menn ávallt þess
að skilgreina vel þau hugtök sem þeir
nota).
Ég er málfræðingur að mennt og
kom til Íslands árið 1987 til að læra
íslensku en í Póllandi starfaði ég m.a.
sem tungumálakennari og skjalaþýð-
andi. Í dag tala ég ennþá með hreim
og geri villur sem ég skammast mín
fyrir. Ég hef þó aldrei gert mér vonir
um að geta orðið fyllilega tvítyngdur
(hvað sem það nú eiginlega þýðir)
enda byrjaði ég að læra tungumálið
rúmlega þrítugur.
Þegar fjölskyldan kom nokkru
seinna og börnin byrjuðu í skóla og
leikskóla þá gerði ég ýmislegt til að
aðstoða þau í íslenskunámi en heima
töluðum við þó alltaf pólsku enda er
konan mín einnig pólsk. Hér er ég
sammála Gauta um að sú vitleysa, að
tala við börnin á tungumáli sem for-
eldrar kunna ekki nógu vel, gæti leitt
til þess að „börnin verði það sem kall-
að hefur verið hálftyngd á tveimur
málum“.
Ég er hins vegar algjörlega ósam-
mála fullyrðingu hans um að: „Hitt er
einnig víst að tvítyngi verður ekki til í
samfélögum, aðeins í fjölskyldum“.
Var þetta fáfræði hjá mér og var ég
að blekkja sjálfan mig og ljúga að
syni mínum og dóttur þegar ég taldi
þeim trú um að þau gætu orðið tví-
tyngd? Hver er mælikvarði á tví-
tyngi? Hvenær getum við sagt að ein-
hver tali íslensku eins og
Íslendingur? Börnin mín lærðu ís-
lensku í ’samfélaginu’ og ég er stoltur
af þeim og þeim árangri sem þau hafa
náð. Ég er að sjálfsögðu ekki fær um
að meta íslenskukunnáttu þeirra en
’samfélagið’ hefur gert það: þegar
dóttir mín fékk viðurkenningar fyrir
bestu einkunnir í íslensku við lok
grunnskóla og menntaskóla, þegar
sonur minn var eitt sinn kosinn ’penni
ársins’ af félögum sínum á vefritinu
’Deiglunni’. Hefur allt þetta verið
blekking?
Ég er einnig ósammála Gauta þeg-
ar hann fullyrðir að „tali foreldrar tvö
tungumál og noti þau heima fyrir þá
er hugsanlegt að börn verði tví-
tyngd“. Vill hann virkilega meina að
jafnvel börn sem eru fædd hér á landi
geti einungis orðið tvítyngd ef annað
foreldri hefur íslensku að móðurmáli?
Og þegar hann segir í lokin að „Tví-
tyngdir verða Íslendingar aldrei“ – á
hann einnig við um unga ’nýja’ Ís-
lendinga og jafnvel afkomendur
þeirra? Ég kýs að efast um það og
þykir líklegra að hann geri sér ein-
faldlega ekki grein fyrir því hvernig
hægt sé að túlka slíkar staðhæfingar.
STANISLAW J. BARTOSZEK
málfræðingur og fáfróður faðir
Um tvítyngi
Frá Stanislaw J. Bartoszek:
YOKO Ono er ekki af baki dottin.
Hún kemur hingað ásamt syni sín-
um, Sean Lennon, og kynnir hug-
mynd að friðarsúlu í Viðey. Einnig
er rætt um árlega friðarviku í
kringum fæðingardag Lennons 9.
október. Þetta þóttu mér góðar og
umfram allt skemmtilegar fréttir.
Ekkja eins frægasta tónlistarmanns
20. aldar og átrúnaðargoðs minnar
kynslóðar hefur áhuga á láta hug-
myndir þeirra um táknrænan frið-
arboðskap rætast hér uppi á Ís-
landi.
Þá ber svo við að upp hefjast úr-
töluraddir, talað er um atvinnu-
ekkju og fárast yfir því að við Ís-
lendingar þurfum að láta aura af
hendi rakna til fyrirtækisins. Þó
tekur steininn úr með grein nafna
míns Margeirssonar í Morgun-
blaðinu 7. mars. Ég hefði haldið að
maður sem fór hamförum árum
saman með Bítlamál á öldum ljós-
vakans og skrifaði greinar og bæk-
ur um málefnið kynni að meta þá
hugmynd að við hér á norðurhjara
tækjum þátt í að heiðra minningu
Lennons. Nei, því er ekki að heilsa.
Hann finnur hugmyndinni allt til
foráttu. Ekki nóg með að það verði
ekkert hægt að græða á þessu
heldur muni þetta á einhvern óút-
skýrðan hátt setja blett á hina
merkilegu sögu eyjarinnar. Hann
talar um að rusla eigi upp e-i gler-
súlu, falla „í þá snobbgryfju“ að
„rétta henni Viðey“ til að gera þar
„súlustað“!
Óskaplega líður manninum illa
var það fyrsta sem mér datt í hug.
Hvers vegna stendur friðarsúlan
svona í honum? Ég á erfitt með að
átta mig á því hvernig hún muni
varpa skugga á sögu Viðeyjar.
Þarna úti eru nú þegar verk eins
listamanns, Richard Serra, súlur ef
ég man rétt.
Ekki hef ég orðið var við að þær
trufli neitt eða neinn. Hvers vegna
getur þetta ekki farið saman, lista-
verk, sögusafn og sýningar? Eyjan
er stór.
Hvers vegna þessi yfirgengilegu
leiðindi Bítlafræðingsins? Er hann
genginn af trúnni – eða er þetta al-
varlegra?
INGÓLFUR
STEINSSON
tónlistarmaður.
Yfirþyrmandi leiðindi frá Bítlafræðingi
Frá Ingólfi Steinssyni:
ÉG MAN ekki betur en að fyrir síð-
ustu alþingiskosningar hafi allir
stjórnmálaflokkarnir, nema Sjálf-
stæðisflokkurinn, lofað kjósendum
sínum því að nú skyldi farið að
hægja á einkavæðingunni , a.m.k. á
ríkisfyrirtækjum, og þá hafi sér-
staklega verið tekið fram að alls
ekki mætti selja Landssíma Íslands
eða Ríkisútvarpið og Ríkissjón-
varpið, enda hafi Landssíminn skil-
að ríkissjóði vaxandi hagnaði síð-
ustu árin sem hann var í eigu
ríkisins. Til dæmis 2,6 milljörðum
síðasta árið sem ríkið átti hann.
Samt sveik meirihluti alþing-
ismanna þetta loforð. Þeir seldu
nokkrum auðmönnum, eða gróða-
félögum, símann strax og þeir töldu
sig fá nógu hátt verð fyrir hann.
Þannig fór með þetta kosningalof-
orð eins og fleiri, þrátt fyrir mót-
mæli fjölda manns og félagasam-
taka.
Nú er ráðgert að bíta hausinn af
skömminni og selja væntanlega
mestu auðmönnum
landsins RÚV og
Sjónvarpið líka.
Menntamálaráð-
herra hefur samið
frumvarp ásamt
greinargerð um að
einkavæða þessi
fyrirtæki. Og fyrst
í stað ætluðu sjálf-
stæðismenn að
leyna þingmenn, og auðvitað alla
landsmenn, hver var raunverulegur
tilgangur frumvarpsins. En í Morg-
unblaðinu birtist grein 21. janúar sl.
eftir Örnu Schram og Silju Björk
Huldudóttur, sem nefnist Trúnaði
létt af gögnum ESA. Hver skyldi
hafa 1eyft sér að spyrja þessa stofn-
un um vinnubrögð á Albingi Íslend-
inga? Er ekki Ísland frjálst og sjálf-
stætt fullvalda ríki? Hvað kemur
þessum samtökum við störf Alþing-
is? Þetta er í fyrsta skipti sem ég
frétti að Alþingi hafi eftirlitsstofnun
í öðrum löndum. Eru kannski ein-
hver slík ákvæði í svikasamningnum
sem Albingi gerði við EES, sem hafi
verið haldið leyndum fyrir Íslend-
ingum þegar samningurinn um inn-
göngu í EES var gerður? Sá samn-
ingur var gerður þrátt fyrir skrifleg
mótmæli meira en 36 þúsund Ís-
lendinga og þeim var neitað um
þjóðaratkvæðagreiðslu um málið.
Við eigum kannski eftir að frétta um
fleiri atriði sem um hafi verið samið.
Hvað eru landráð ef þetta er það
ekki?. Eigum við kannski von á
frekari fyrirskipunum frá þessari
klíku? Menn ættu að hugsa sig ve1
um áður en við kjósum næst til
A1þingis og gefa því fólki frí frá
störfum á Alþingi sem stóð að þess-
um svikasamningum. Þá myndu
háttvirtir Alþingismenn hugsa sig
vel um áður en þeir gerðu slíkan
samning eða enn verri.
Í greininni í Morgunblaðinu, sem
áður var vitnað í, er haft eftir Sig-
urði Kára Kristjánssyni að gera
þurfi breytingar á lögum til þess að
íslenska ríkinu sé heimilt að eiga og
reka Ríkisútvarpið og Sjónvarpið
áfram. Nú er Alþingi að störfum, er
þá ekki rétt að brevta lögunum
strax á þann veg að ekki sé neinn
vafi á því að íslenska ríkið hafi ótví-
ræðan rétt til að stjórna þessum
fjölmiðlum. Það væri fróðlegt að
vita hvað íslenska ríkið hefur marga
starfsmenn á launum í Brussel og
öðrum borgum í Evrópu á vegum
EES og ESB og hvað þarf að greiða
því fólki mikið í kaup árlega. Og
einnig hvað sendiráðin eru mörg á
vegum Íslands, og hvað íslenska rík-
ið þarf að greiða öllu þessu fólki í
kaup árlega. Vill ekki ríkisstjórnin
birta þessar tölur í fréttum RÚV
eða sjónvarpsins?
Ef Íslendingar vilja áfram telja
sig frjálst og fullvalda ríki á það
undir engum kringumstæðum að
láta gömlu nýlenduveldin traðka
svona á rétti sínum. Ég tel það fólk
hér á landi vera landráðafólk sem
heldur uppi stöðugum áróðri um að
við göngum í ESB, og glötum þar
með sjálfstæði og fullveldi landsins.
Þar má fyrst nefna Samfylkinguna
og forsætisráðherra landsins. Ég er
ekkert hissa á því þó að fylgið hrynji
af hans flokki,á meðan hann vinnur
leynt og ljóst að þeirri stefnu.
SIGURÐUR LÁRUSSON
frá Gilsá.
Opið bréf til alþingismanna
Frá Sigurði Lárussyni:
Sigurður
Lárusson
AÐ UNDANFÖRNU hefur verið
allmikil umræða um málefni svo-
nefnds menntaskólanáms og hefur
sitt sýnst hverjum og er það að veru-
legu leyti háð hagsmunum hvers og
eins. Það er ljóst að stytting náms-
tímans mun fækka störfum í skóla-
kerfinu og kalla á ný störf fyrir þá
einstaklinga sem hyrfu frá kennslu-
störfunum. Þá myndi starfandi fólki
fjölga á almennum vinnumarkaði og
því nauðsyn að fjölga öðrum störfum
í þjóðfélaginu. Til að svo megi verða
þarf atvinnulífið að vera framfara-
sinnað og áræðið en á síðari árum
höfum við orðið vitni að miklum
framförum þar. Því miður virðist
mér afköst í skólastarfi ekki hafa
vaxið í takt við þá tækni sem nú er
aðgengileg og er nýtt í ríkum mæli
hvarvetna í atvinnurekstri. Mörg
þau skrif sem ég hefi lesið benda
ekki til mikils vilja að nýta þróun til
afkastaaukningar í kennslustarfi.
Mér skilst að því sé haldið að nem-
endum að velja ekki meira en 18
námseiningar á önn sem þýðir átta
annir í menntaskólanámi. Flestir
nemendur þola með góðu móti mun
meira starf þannig að 22 einingar
eða um sex annir ætti að vera flest-
um auðvelt. Þeir nemendur sem ekki
ráða við slíkt álag geta þá tekið sér
lengri tíma. Þetta þýðir að áherslu-
breyting þarf að verða á skipulagi
skólastarfsins, það ætti að miða við
meðalnemendur og betri í stað þess
að miða við meðalnemendur og lak-
ari, sem mér virðist vera gert núna.
Þá er vert að skoða hvort ein-
ingakerfið sé orðið afkastahindrun í
skólunum en mikið reglugerðaf-
argan verður oftast letjandi. Hvern-
ig væri að endurskoða það þekking-
armagn sem felst í hverri einingu og
hvort aukin tækni geti ekki aukið
það. Ef svo væri mætti fækka ein-
ingum án þess að rýra námsmagnið.
Stærstu starfsmenntaskólar okkar
eru að sjálfsögðu háskólarnir og
þangað stefnir mikill hluti af nem-
endum í framhaldsskólanum. Það er
því nauðsyn að háskólarnir skil-
greini skilmerkilega þá lágmarks-
þekkingu sem nemendur þurfi að
hafa til að hefja nám á ýmsum svið-
um skólanna og ætti ekki að skipta
máli hvar sú þekking er fengin. Mér
skilst að þessir hámenningarskólar
hafi ekki nákvæma skilgreiningu
fyrir nýliða, en það ætti að vera auð-
velt verk fyrir það hámenntaða
starfsfólk sem þar starfar. Slíkar
skilgreiningar, ef til væru, myndu
auðvelda framhaldsskólunum að
setja markmið fyrir skólastarfið.
Mannleg samskipti eru oft viðkvæm
og því nauðsyn að virða viðhorf ann-
arra og þoka málum með eins mikilli
sátt og unnt er. Mér líst vel á þá sátt
sem gerð hefur verið í milli mennta-
málaráðhera og kennarasamtak-
anna að setja sér tíma og vinnu-
markmið. Sem skattborgari sé ég
ekki eftir peningum í fræðslumál en
ég vil að skynsamlega sé farið með
þá og ég vil sjá metnað, framþróun,
afköst og árangur.
STEINAR STEINSSON
Holtagerði 80,
Kópavogi.
Framhaldsskólinn
Frá Steinari Steinssyni: