Morgunblaðið - 20.05.2006, Qupperneq 48

48 LAUGARDAGUR 20. MAÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
1. ÁLVER leysir ekki atvinnuleys-
isvandann sem herinn skilur eft-
ir sig.
2. Engin trygging er fyrir því að ál-
ver myndi veita Suðurnesja-
mönnum vinnu og reyndar eru
allar líkur á því að þar yrði mest
um ódýrt, inn-
flutt vinnuafl að
ræða líkt og á
Kárahnjúkum.
3. 70% af nýjum
störfum í Evr-
ópu verða til í
litlum og með-
alstórum fyr-
irtækjum.
4. Álver gæti orðið svo fyrirferð-
armikið að það tæki vald frá
bæjarstjórninni, eins og við
sjáum á hótunum þeim sem við-
hafðar eru í Straumsvík ef ekki
er farið að vilja álkónganna.
5. Viljum við eiga það á hættu að
staðan sem nú er komin upp með
herinn komi upp aftur í framtíð-
inni? Þar sem þúsund manns
missa vinnuna á einu bretti?
Eina leiðin til að tryggja að það
gerist ekki er að dreifa eggj-
unum í fleiri körfur.
6. Álver eins og öll risafyrirtæki
hafa aðeins eitt markmið: Að
græða sem mest. Afkoma og
heilsa samfélagsins skiptir það
engu.
7. Álver veldur sveiflum í hagkerf-
inu sem geta bitnað illa á öðrum
útflutningsgreinum, sjávar-
útvegi, ferðaþjónustu, hugviti
o.s.frv.
8. Öll orkan okkar á Reykjanesinu
yrði bundin á einum stað. Kæmu
fram betri hugmyndir um nýt-
ingu hennar gætum við ekki
hrundið þeim í framkvæmd ef
við værum bundin af samningum
um álver.
9. Samkvæmt Kyoto-bókun Sam-
einuðu þjóðanna hafa Íslend-
ingar skuldbundið sig til að
vinna að því að draga úr gróð-
urhúsalofttegundum. Álæðið
gengur þvert á þessi orð.
10. Önnur áætlun sem kemur frá
Sameinuðu þjóðunum kallast
Staðardagskrá 21. Reykjanes-
bær hefur samþykkt að fram-
fylgja henni og m.a. segir á
heimasíðu Reykjanesbæjar:
„Það er stefna Reykjanesbæjar
að loftmengun mælist minnst í
landinu.“ Aftur gengur allt tal
um álver þvert á þessi orð sem
og þessa stefnu.
11. Menn tala um hagstæðar vind-
áttir. Þetta eru líklegasta al-
spaugilegustu rökin fyrir álveri í
Helguvík. Í norðan- og norðaust-
anátt mun mengunin frá ál-
verinu standa beint yfir bæinn.
Er ekki búin að vera norðanátt
meira og minna í tvo mánuði
núna?
12. Það er mikil framtíð í ferðaþjón-
ustu á Íslandi ef rétt er haldið á
spilunum. Álæðið vinnur þvert
gegn því.
13. Alls staðar í hinum vestræna
heimi er krafan um heilnæma
fæðu sífellt háværari, allt á að
vera lífrænt og hreint. Hér eru
mikil sóknarfæri fyrir Ísland
sem getur sökum smæðar ekki
keppt við fjöldaframleiðsluna en
getur hæglega keppt í dýrum
gæðavörum. Álver vinnur þvert
gegn þessu.
14. Álæðið byggist á gamalli og úr-
eltri hugmyndafræði eftirstríðs-
áranna um að risafyrirtækin séu
grunnurinn að sterku hagkerfi,
að þau dragi vagninn og annað
fylgi eftir. Þetta er ekki rétt.
Langt yfir helmingi þjóðarfram-
leiðslu Evrópu kemur frá
smærri fyrirtækjum.
Í ljósi alls þessa er svarið ofur-
einfalt: Við viljum ekki álver.
Viljum við álver í Helguvík?
Eftir Sigurð Eyberg Jóhannesson
Höfundur er í 1. sæti á lista
Vinstri grænna í Reykjanesbæ.
Á ÍSLANDI eru íbúar yfir sjötugt um 23.000 tals-
ins eða nálægt 8% þjóðarinnar: Lífsreynt fólk sem
lifað hefur tímanna tvenna og þekkir annan heim en
þeir sem yngri eru. Oft er talað um
nauðsyn þess að hlusta á rödd unga
fólksins í samfélaginu; að virða beri
skoðanir þeirra varðandi málefni sem
það snertir. Við erum jú þegar öllu er
á botninn hvolft þau sem erfa skulu
landið og virðing fyrir unga fólkinu
þykir sjálfsögð. Það er hins vegar ei-
lítið sérkennilegt að hér á landi virðist oft gleymast
virðingin fyrir öldruðum. Hvað er það annað en virð-
ingarleysi að fólk, sem lagt hefur grunninn að því
velferðarþjóðfélagi sem við lifum í í dag, líði al-
mennan skort og þjáningar sem hæglega væri hægt
að koma í veg fyrir? Þetta fólk vann langan vinnu-
dag, bjó oft við kröpp kjör og margir lögðu mikið
undir til að mennta, ef ekki sig, þá börnin sín. Þessu
fólki, sem hefur ofan á allt saman borgað sína
skatta, launum við svo á skammarlegasta hátt. Pen-
ingaleysi, biðlistar og áhyggjur er það sem blasir við
mörgum öldruðum og svo hefur verið lengi. Því er
ekki hægt að neita. Þetta skilar sér í ótímabæru
heilsuleysi og almennri vanlíðan og er ekki mönnum
bjóðandi.
Mannsæmandi laun fyrir umönnunarstörf
Þegar fólk hefur komist á eftirlaunaaldur merkir
það ekki að fólk hafi sagt sig úr samfélagi við aðra
menn. Þvert á móti gefur fólk sér þá kannski fyrst
tíma til að njóta lífsins fyrir alvöru og eins og við
vitum þá kostar allt peninga. Aldraðir eiga, eins og
aðrir þegnar þessa samfélags, að hafa pening til að
kaupa sér hunangsköku á sunnudögum og fara með
barnabörnunum í bíó stöku sinnum. Þegar starfs-
ævinni lýkur reynir líka mikið á samstöðu og gæði
samfélagsins. Margir aldraðir þarfnast umönnunar;
þjónustu sem ekki er nema sjálfsagt mál að allir geti
fengið strax og þeir þarfnast hennar.
Nauðsynlegt er að sveitarfélög í landinu fái nægj-
anlegt fjármagn til þess að sinna málefnum aldr-
aðra: Til að aldraðir sem búa á dvalarheimilum hafi
allir þann kost að búa í einstaklingsherbergjum og
að næg hjúkrunarrými séu til staðar fyrir fólk sem
þarf á þeim að halda. Nægt fjármagn þarf til að
hægt sé að tryggja að aldraðir geti verið heima hjá
sér sem lengst t.d. með byggingu fleiri þjónustu-
íbúða. Tryggja þarf aukið sjálfræði aldraðra. Annað
er ótækt. Einnig þarf að gera það erfiða starf sem
umönnun er eftirsóknarvert og að mannsæmandi
laun séu fyrir þá vinnu. Það eru nægir peningar til
og þetta er ekki bara spurning um forgangsröðun
heldur vilja.
Á þetta leggjum við vinstri græn áherslu
Það er fráleitt að fólk sem komið er á gamals aldur
þurfi að berjast fyrir réttindum sínum. Allt of lengi
hafa málefni aldraðra setið á hakanum og allt of
lengi hafa aldraðir mátt þola óþolandi vanvirðingu
af hálfu samfélagsins. Þessu getum við breytt!
Berum virðingu fyrir öldruðum
Eftir Emblu Rún Hakadóttur
Höfundur er nemi í Menntaskólanum á Akureyri og skipar
6. sæti á V-lista vinstri grænna á Akureyri.
MIKIL umræða hefur verið um málefni eldri borgara að undanförnu og
ekki að ástæðulausu. Það er sjálfsagt réttlætismál að leiðrétta strax lægstu
laun þeirra sem vinna að umönnun aldraðra. Nýgerðir samningar við
umönnunarstarfsfólk á vist- og hjúkrunarheimilum er skref
í rétta átt.
Einnig er mikilvægt að marka stefnu til framtíðar um
það hvernig við viljum búa að þeim sem eldri eru. Aldraðir
eiga kröfu á að njóta virðingar og geta búið sjálfstæðri bú-
setu svo lengi sem nokkur er kostur. Aldraðir eiga að geta
valið um búsetuúrræði til samræmis við þarfir þeirra, hvort
sem um er að ræða vistheimili, hjúkrunarheimili, þjónustu-
íbúðir eða sambýli og það þarf að gera hjónum kleift að
eyða ævikvöldinu saman.
Við sjálfstæðismenn í Reykjavík munum meðal annars
 gera eldri borgurum kleift að búa á eigin heimili svo lengi sem þeir
kjósa og efla og samræma heimaþjónustu og heimahjúkrun
 auka val og fjölbreytni í húsnæði fyrir eldri borgara við skipulag
nýrra hverfa í borginni
 lækka fasteignagjöld á íbúðarhúsnæði
 tryggja að til verði fjölbreytt sameiginlegt búsetuform hjúkrunar-,
þjónustu- og leiguíbúða ásamt almennum íbúðum til þess að vinna
gegn félagslegri einangrun eldri borgara
 vinna gegn félagslegri einangrun með skipulögðum heimsóknum
heim til eldri borgara
 gera stórátak í byggingu hjúkrunarheimila í samvinnu við ríkið og
byggja 200 þjónustu- og leiguíbúðir fyrir eldri borgara.
 fjölga bekkjum meðfram gangstéttum og göngustígum
Þetta er allt á valdi Reykjavíkurborgar að framkvæma. Það er kominn
tími til að hætta ásökunum og upphrópunum.
Landsfundur Sjálfstæðisflokksins samþykkti það á síðasta landsfundi að
hjón og sambýlisfólk njóti fullra lífeyrisgreiðslna almannatrygginga án til-
lits til tekna maka, að tekjutengingar á grunnlífeyri yrðu afnumdar og
skerðingarhlutföll tekjutryggingarauka verði lækkuð í áföngum. Nú er
komið að því að Sjálfstæðisflokkurinn í ríkisstjórn standi við samþykktir
landsfundar.
Við skulum taka höndum saman um lausn í málefnum eldri borgara. Lát-
um verkin tala.
Aukin virðing –
aukið val
Eftir Jórunni Frímannsdóttur
Höfundur er hjúkrunarfræðingur og varaborgarfulltrúi og skipar
7. sætið á lista Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík.
MIKILVÆGT er að konur jafnt sem karlar séu virk-
ir þátttakendur í mótun samfélagsins. Þrátt fyrir að
hlutur kvenna í sveitarstjórnum hafi aukist á síðustu
árum og áratugum er enn nokkuð langt í land að hann
sé í samræmi við hlutfall kvenna af íbúafjölda landsins
eða þeirra sem eru í framboði. Núna er
hlutur kvenna í sveitarstjórnum 32%
og af 98 oddvitum sveitarfélaga eru að-
eins 25 konur (25%). Engin kona er í
stjórn í sjö sveitarfélögum og svo virð-
ist sem konur eigi erfiðara uppdráttar
í smærri sveitarfélögunum en þeim
stærri. Velta má fyrir sér hvort ástæð-
an sé sú að konur skipi almennt ekki
fyrsta sæti á framboðslistum. Eru konur almennt ekki
það ofarlega á listum að þær ná kjöri?
Ef þeir 172 framboðslistar sem nú bjóða fram til
sveitarstjórnarkosninga eru skoðaðir gaumgæfilega
kemur ýmislegt í ljós. Flestir framboðslistar eru með
nokkuð jafnt hlutfall karla og kvenna á framboðs-
listum þegar á heildina er litið, þó ekki allir. Þegar
skoðað er í hversu mögum tilvikum konur skipa fyrsta
sæti er staðan ekki eins góð. Á 37 framboðslistum
skipa konur 1. sætið eða í rúmlega 21% tilfella. Það
þýðir að karlar eru í næstum 80% tilfella í fyrsta sæti
á framboðslistum til sveitarstjórnarkosninganna í ár.
(Heimild: www.kosningar.is)
Sé horft til þeirra fimm flokka sem bjóða sjálfstætt
fram, með tilliti til stöðu kvenna á framboðslistum,
kemur Samfylkingin best út og Framsóknarflokk-
urinn verst. Í 40% tilfella eru konur í fyrsta sæti á list-
um sem Samfylkingin býður fram. Í 21% tilfella eru
konur í 1. sæti á listum sem Vinstri grænir bjóða
fram, 19% hjá Sjálfstæðisflokknum, 14% hjá Frjáls-
lynda flokknum og í aðeins 8% tilfella eru konur í 1.
sæti á listum sem Framsóknarflokkurinn býður fram.
Staðan er ívið skárri þegar 2. sætið er skoðað en þó
hefur Samfylkingin enn vinninginn með konur í 60%
tilfella í 2. sæti. Hér er ekki horft til þeirra lista sem
bjóða fram í samstarfi við aðra, eða staðbundinna lista
sem boðnir eru fram undir ýmsum nöfnum og bók-
stöfum. Nöfn sumra þessara framboðslista bera
reyndar hreinlega með sér að hafa enga eða mjög fá-
ar konur á lista eins og t.d. xMotor listinn og kraftlist-
inn.
Óhætt er að fullyrða að Samfylkingunni gengur
best allra flokka að halda kynjahlutföllum jöfnum
bæði á framboðslistum og í sveitarstjórnum. Hlutur
kvenna í Samfylkingunni er mun betri en hjá öðrum
flokkum sem sýnir okkur að jafnréttisbaráttan er tek-
in alvarlega og konur jafnt sem karlar skipa efstu
sætin á framboðslistum. Hafa ber í huga að árang-
urinn í baráttunni fyrir jafnrétti kynjanna næst ekki
af sjálfu sér. Með því að kjósa Samfylkinguna í sveit-
arstjórnarkosningunum ert þú að auka áhrif kvenna
við stefnumótun í samfélaginu.
Hlutur kvenna bestur hjá Samfylkingunni
Eftir Ragnhildi Helgadóttur
Höfundur er formaður kvennahreyfingar Samfylkingar-
innar og skipar 8. sæti á framboðslista Samfylkingar-
innar í Kópavogi.
Í FORUSTUGREIN Morgun-
blaðsins 18. maí segir svo: „Öldr-
uðum hefur þótt erfitt að ná eyr-
um ráðamanna. Þeir eru reiðir
vegna þess, að þeim finnst að þeir
séu ekki virtir við-
lits. Í forustusveit
þeirra eru menn,
sem hafa mikla
reynslu af opinber-
um málum sem
stjórnmálamenn,
verkalýðsleiðtogar
og háttsettir embættismenn.“
Þetta er hárrétt hjá Morgun-
blaðinu. Framkoma stjórnvalda
við forustumenn eldri borgara hef-
ur verið slík undanfarin ár að þeir
eru búnir að fá nóg. Þeir eru einn-
ig búnir að fá nóg af skýrslugerð
og nefndarskipunum. Það liggur
alveg ljóst fyrir hver vandinn er.
Það er komið að athöfnum eins og
AFA, hin nýju samtök aðstand-
enda aldraðra, hafa bent á.
Lífeyrir hefur lækkað
um 17,7 prósentustig
Samkvæmt staðtölum Trygg-
ingastofnunar ríkisins 2004 nam
lífeyrir aldraðra, grunnlífeyrir,
tekjutrygging og eingreiðsla
61,6% af lágmarkslaunum verka-
fólks það ár en árið 1988 nam
sami lífeyrir 79,3% af lágmarks-
launum. Á þessu tímabili hefur
lífeyrir aldraðra sem hlutfall af
lágmarkslaunum lækkað um 17,7
prósentustig. Árið 1995 nam
ellilífeyrir 74,8% af lágmarks-
launum. Það er því alveg sama
hvort miðað er við 1988 eða 1995:
Það hefur orðið gífurleg skerðing
á lífeyri aldraðra miðað við lág-
markslaun verkafólks. Þessar töl-
ur tala sínu máli. Þær segja allt
sem segja þarf. Deilur fjár-
málaráðherra við prófessora há-
skólans um það hve skattar hafi
hækkað mikið breyta þar engu
um. Áður greiddu tekjulágir ellilíf-
eyrisþegar engan skatt en nú
verða þeir að greiða verulega
skatta. Á sama tíma hafa lyf
hækkað mikið í verði en það bitn-
ar þungt á öldruðum.
Allir vilja
bæta ráð sitt
Allir flokkar, sem bjóða fram við
borgarstjórnarkosningar, segjast
nú vilja bæta kjör aldraðra. Þeir
vilja auka heimaþjónustu og
heimahjúkrun aldraðra og þeir
vilja fá lögbundin framlög ríkisins
til þess að geta byggt hjúkr-
unarheimili. Ég benti á það hér í
Morgunblaðinu, að ríkið hefur tek-
ið til reksturs 2,5 milljarða úr
framkvæmdasjóði aldraðra en sá
sjóður var stofnaður til þess að
kosta byggingu hjúkrunarheimila.
Einn frambjóðandi orðaði það svo,
að ríkið hefði stolið þessum
peningum! Eitt er víst: Ríkið verð-
ur að skila þessum peningum
strax.
Það er eðlilegt að eldri borgarar
séu tortryggnir út í stjórn-
málaflokkana þegar þeir lofa nú
aðgerðum í málefnum þeirra. Þess
vegna er það mjög athyglisvert
stefnumál hjá Samfylkingunni í
Reykjavík, að ef aldraðir fái ekki
þá þjónustu, sem þeir eiga lögum
samkvæmt að fá, þá skuli þeir fá
greiðslu í staðinn. Þetta er algert
nýmæli og mjög gott stefnumál
hjá Samfylkingunni.
Lækka verður
fasteignagjöld aldraðra
Mikil áhersla er nú lögð á það, að
aldraðir geti verið sem lengst í
heimahúsum. Til þess að auðvelda
það þarfa að lækka fasteignagjöld
aldraðra verulega. Ég tel, að auka
eigi afslátt á fasteignagjöldum elli-
lífeyrisþega og þeir sem eru 70
ára og eldri eigi að greiða mjög
lág fasteignagjöld.
Lækka þarf
fasteignagjöld aldraðra
verulega
Eftir Björgvin Guðmundsson
Höfundur er viðskiptafræðingur
og á sæti á lista Samfylking-
arinnar og situr í heiðurssæti
listans.