Morgunblaðið - 28.07.2006, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 28. JÚLÍ 2006 19
MINNSTAÐUR
AKUREYRI
Hundasvæði | Hundaeigendur fóru
á dögunum fram á að fá svæði fyrir
lausa hunda í Kjarnaskógi. Fram-
kvæmdaráð hefur nú fjallað um
málið og á fundi þess nýlega var
lagt fram minnisblað þar sem fram
kemur að áætlaður kostnaður
vegna stígagerðar á svæðinu, girð-
ingar og lýsingar nemi um 6,3 millj-
ónum króna.
Þeirri upphæð var vísað til gerð-
ar fjárhagsáætlunar fyrir næsta ár.
MIKIL þörf var orðin á að endur-
nýja fjósbyggingar segir Baldur
Helgi Benjamínsson, framkvæmda-
stjóri Landssambands kúabænda,
en óvenjumikið er nú byggt af fjós-
um í Eyjafirði eða þá að bændur eru
að endurnýja og lagfæra eldri bygg-
ingar, setja upp mjaltabása eða
brautarkerfi fyrir mjaltavélar eða
koma fyrir legubásum í hlöðum sem
ekki er lengur þörf fyrir.
Margir að byggja ný fjós
Nú nýlega hófust bændur í Garði í
Eyjafjarðarsveit handa við bygg-
ingu eins stærsta fjóss landsins á
jörð sinni, þar sem pláss verður fyrir
150–160 mjókurkýr auk fjölda geld-
neyta. Þá eru bændur á Torfum og
Svertingsstöðum í Eyjafjarðarsveit
einnig að byggja ný fjós á sínum
jörðum. Ný fjós eru einnig í bygg-
ingu í Litla Dunhaga í Hörgárdal og
Stærra-Árskógi á Árskógsströnd.
Ekki er langt síðan nýtt fjós var tek-
ið í notkun í Hvammi skammt innan
Akureyrar og á liðnu ári tóku þeir
Hrafnagilsbændur í notkun svonefnt
hringekjufjós.
„Það er stundum talað um glataða
áratuginn, milli 1980 og 90, þegar
verið var að koma á framleiðslustýr-
ingu í greininni. Á þeim tíma gerðu
bændur nánast ekki neitt í þessum
málum, menn héldu að sér höndum.
Nú má því segja að mjög mikil þörf
hafi verið orðin á að bæta úr eftir
langt stöðnunartímabil,“ segir Bald-
ur Helgi. Á umræddu tímabili var
verið að laga framleiðsluna að innan-
landsþörf og hefur því markmiði nú
löngu verið náð, „þannig að nú eru
menn farnir að sinna því tímabæra
verkefni að færa framleiðsluaðstöð-
una til nútímahorfs, bæði fyrir menn
og ekki síður skepnur“, segir Baldur
Helgi.
Básafjósin á hröðu undanhaldi
Gjörbylting hefur orðið í grein-
inni, tækni hefur breyst, m.a. með
tilkomu mjaltaþjóna, en tilkoma
þeirra kallar á aðrar aðstæður í fjós-
um landsins, gömlu básafjósin eru
úrelt og lausagöngufjós ryðja sér til
rúms. „Þeim fer hratt fækkandi bá-
safjósunum og líklega er bara
spurning um hvenær bannað verður
að byggja slík fjós,“ segir Baldur
Helgi. Lausagöngufjósin eru mun
stærri en básafjósin, líklega þrisvar
sinnum stærri að meðaltali. „Bænd-
ur eru yfirleitt að byggja hús fyrir
60 til 80 gripi og allt upp í 150, það
er mjög hröð þróun í þessum efnum
núna.“
Baldur Helgi nefnir að markaðs-
aðstæður séu nú hagstæðari en þær
hafi verið nokkru sinni áður, „en
bændur eru líka að ná fram minni
vinnuþörf til að framleiðslan geti
orðið hagstæðari, m.a. til að mæta
minnkuðum stuðningi hins opin-
bera“.
Framleiðsluaukning nemur
nær 10% á tveimur árum
Baldur Helgi segir ennfremur að
á þessu verðlagsári verði framleiðsl-
an um 116 þúsund lítrar, hafi verið
um 106 þúsund lítrar fyrir tveimur
árum, þannig að aukningin slagar
upp í að vera um 10%. „Það er gríð-
arleg aukning í framleiðslu af þessu
tagi, þar sem ferillinn er langur,“
segir hann.
Á yfirstandandi verðlagsári og því
næsta hafa beingreiðslur á lítra
minnkað um 10%, sem er verulegt
að sögn Baldurs Helga. Það hefur
gerst þannig, segir hann, að framlag
ríkisins er föst krónutala, sem lækk-
ar að raungildi um 1% á ári, og síðan
er verið að greiða út á 10 milljónum
fleiri lítra en áður.
Bændur huga að nýjum lausagöngufjósum
Endurnýjunarþörfin
var orðin mjög brýn
Eftir Margréti Þóru Þórsdóttur
maggath@mbl.is
NÝR veitingasalur í Laufási var
tekinn í notkun við hátíðlega athöfn
nú í vikunni. Í máli Valgerðar Jóns-
dóttur, formanns fráfarandi stjórn-
ar Minjasafnsins á Akureyri, kom
fram að tíu ár væru liðin síðan fyrst
hefðu verið reifaðar hugmyndir um
að Minjasafnið tæki að sér rekstur
gamla bæjarins í Laufási, en bær-
inn er eign Þjóðminjasafns Íslands.
Minjasafnið varð eigandi að
Gamla prestshúsinu árið 2001 og
frá þeim tíma hefur starfsemin á
staðnum verið á vegum þess. Þakk-
aði Valgerður Ingibjörgu Siglaugs-
dóttur, umsjónarmanni í Laufási,
og öðru starfsfólki þar fyrir farsælt
og árangursríkt starf. Einnig öðru
heimilisfólki í Laufási fyrir að vinna
sameiginlega að velgengni stað-
arins.
Í Laufási er náttúrulegt umhverfi
fyrir sýningar og viðburði sem
tengjast lífi til sveita hér áður fyrr,
og Minjasafnið nýtur dyggrar að-
stoðar félaga úr Laufáshópnum
sem til margra ára hafa tekið virk-
an þátt í starfinu. Viðburðum og
gestum í Laufási fjölgar ár frá ári
og nýi salurinn bætir úr brýnni
þörf fyrir meiri aðstöðu. Nú geta
um 80 manns setið þar til borðs í
einu.
Við vígslu salarins blessaði sr.
Pétur Þórarinsson húsakynnin og
óskaði starfsfólkinu og starfseminni
alls góðs. Ingibjörg og starfsfólkið
buðu upp á heimagerðar veitingar
sem njóta mikilla vinsælda meðal
gesta staðarins.
Byggingin þykir hafa heppnast
afar vel. Hún er látlaus og fer vel
við Gamla prestshúsið, og úr saln-
um er hið fegursta útsýni yfir flæði-
land Fnjóskár út til Þengilshöfða
og Kaldbaks, og einnig vestur yfir
Eyjafjörð.
Nýr veitingasalur í Laufási
Nýr veitingasalur. Sóknarpresturinn í Laufási, sr. Pétur Þórarinsson flutti
húsblessun er nýr veitingasalur við Gamla bæinn var tekin í notkun.
ÞAÐ var miðaldastemning á Gásum þegar Minja-
safnið á Akureyri ásamt Gásahandverkshópnum
stóð fyrir miðaldamarkaði þar. Þetta er í fjórða
skiptið sem líf og fjör er í búðatóftum miðalda-
kaupstaðarins á Gásum. Aldrei hafa fleiri lagt leið
sína á þennan viðburð en gestir voru rúmlega
1400. Fengu þeir tækifæri til að hverfa aftur til
síðmiðalda og kynnast starfsháttum og menningu
þess tíma. Kaupmenn og handverksfólk frá Dan-
mörku, Noregi og Íslandi, í miðaldaklæðnaði,
bauð varning til sölu en ýmsar uppákomur voru
að auki. Tilraun var gerð til brennisteinshreins-
unar með gömlum aðferðum. Félagar frá Midde-
laldercentret skutu úr miðaldafallbyssu og sýndu
bardagalist að hætti riddara með spjótum og
sverðum. Högg járnsmiðsins og blástur físibelgs-
ins mátti heyra um svæðið auk fagurra tóna Hym-
nodia-sönghópsins, sem söng evrópsk lög frá 13.
og 14. öld. Gestir gátu einnig fylgst með jurtalit-
un, tálgun, brauðbakstri og kjötsúpugerð auk þess
að láta völvuna spá fyrir sér með rúnalestri. Ung-
ir og gamlir uppgötvuðu hæfni sína í steinakasti
og bogfimi. Fornleifafræðingar frá Fornleifa-
stofnun Íslands, sem nú vinna að fornleifarann-
sóknum á miðaldakaupstaðnum á Gásum, voru við
störf báða dagana og greindu frá niðurstöðum
sem þegar lágu fyrir.
Aldrei fleiri á miðaldamarkaði
Margt að sjá og skoða Gestir sem sóttu Mið-
aldamarkaðinn að Gásum heim voru ekki sviknir.