Morgunblaðið - 04.11.2006, Blaðsíða 44

44 LAUGARDAGUR 4. NÓVEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
ER ÞAÐ virkilega svo að 73%
þjóðarinnar er fylgjandi hval-
veiðum í atvinnuskyni? Og ef svo
er mætti ég fá að vita hvernig var
spurt í þeirri könnun. Það læðist
að mér sá grunur að
spurningin hafi hljóð-
að eitthvað á þessa
leið: ,,ert þú fylgjandi
því að Íslendingar
hefji hvalveiðar í at-
vinnuskyni, ef hvalur
væri eina lifandi
skepnan sem eftir
væri á jörðinni jafn-
framt því að hér bryt-
ist út kjarnorkustyrj-
öld og rafmagnskerfi
landsins myndi lam-
ast og við þyrftum að
treysta á hvalspik í
luktirnar okkar.“ Þá
tel ég hugsanlegt 73% þjóðarinnar
myndi segja já.
(H)valið er okkar
Við megum alveg veiða hval og
við megum alveg sökkva hálend-
inu. Það er okkar þjóðlegi réttur,
það má. Ég skil og fatta. En við
megum líka alveg sleppa því. Við
þurfum ekki að framkvæma alla
slæma og illa ígrundaða hluti bara
af því að við megum það.
Af hverju níðist ríkisstjórnin
svona á ferðamannaiðnaðnum?
Þetta er sú atvinnugrein sem er í
hvað örustum vexti og gefur þjóð-
inni mestar gjaldeyristekjur á eft-
ir fisk og áli.
Ferðamannaiðnaðurinn er mik-
illi uppsveiflu, þökk sé því frábæra
fólki sem starfar við ferðaþjónustu
og okkar fremstu listamanna sem
hafa gert landið eftirsóknarvert í
hugum þjóða heimsins. Af hverju
þurfum við að eyðileggja það góða
starf?
Krónur og aurar
Getur einhver upplýst mig um
hvað við erum að græða á hval-
veiðum?
Munu hvalveiðar taka hér við af
ferðamannaiðnaði og
bæta upp fyrir yf-
irvofandi gjaldeyr-
ismissi? Munu hval-
veiðar vekja áhuga
ferðamanna á að
sækja landið heim?
Munu hvalveiðar
laða hingað erlent
listafólk og opna dyr
fyrir íslensk útflutn-
ingsfyrirtæki? Ég
leyfi mér að efast.
Ráðamenn þjóð-
arinnar hafa ekki einu
sinni svarað afdrátt-
arlaust hvort það sé
markaður fyrir þessar skepnur!
Markaðurinn fyrir hvalkjöt af-
markast við Færeyjar og Japan.
Í Færeyjum búa 70.000 manns,
þannig að þeir einir kaupa vart
allar okkar afurðir? En hvað með
Japani? Tja, jamm og jæja, þeir
hafa a.m.k. ekki gefið okkur skýrt
svar.
Við erum þó fullvissuð um að
sjávarútvegsráðuneytið og Hvalur
hf. í sameiningu eru að gera allt
sem í þeirra valdi stendur til að
pranga þessum langreyðum upp á
Japani. Þetta er fyrirtaks mark-
aðshyggja: ,,ef markaðurinn er
ekki til, þá bara búum við hann
til!“
Slátrað í beinni
Já, og svona fyrst við erum far-
in að stunda þessar veiðar sem
fara svona fyrir brjóstið á helstu
viðskiptalöndum ferðaiðnarins,
væri nokkuð möguleiki á að hætta
beinni útsendingu frá því þegar
hver einasta skepna er skorin og
sundurtætt á meðan lýðurinn kæt-
ist allt umhverfis? Ég held að það
sé ekki heldur til þess fallið að
hjálpa ferðamannaiðnaðnum? Ekki
eru sýndar myndir úr sláturhúsum
í hvert skipti sem fjallað er um
landbúnað í fréttum.
Upplýsingar?
Hefði nokkuð verið til of mikils
ætlast að láta ferðamannaiðnaðinn
a.m.k. vita að þessar veiðar væru
yfirvofandi? Þá hefði verið hægt
að ráðast í fyrirbyggjandi aðgerðir
og reynt að sporna gegn þeirri
ímyndareyðileggingu sem nú er
markvisst stunduð gegn landi og
þjóð.
Hefði það verið voða mikið mál
að láta t.d. utanríkisþjónustuna
vita nokkrum mánuðum fyrr og
nýta sendiráðin okkar til að kynna
þessa ákvörðun fyrir þeim þjóðum
sem við vissum fyrirfram að
myndu hafa hvað harðasta and-
stöðu við veiðarnar?
Eða var ákvörðunin kannski
bara eitthvað flipp og djók, sem
Einari og Kristjáni datt í hug á
karlakvöldi í Valhöll?
Verða allar ákvarðanir þessarar
ríkisstjórnar að vera teknar í
fáum útvöldum í luktum bakher-
bergjum?
Verður alltaf að hafa betur fyrir
okkur?
Er þetta kannski ákvörðun sem
þjóðin hafði átt að melta með
sjálfri sér í upplýstri umræðu?
Svörin virðast vera: „Já, já og
nei.“
„Langreyður“
borgari
Jens Sigurðsson fjallar um
hvalveiðar
» Getur einhver upplýst mig um
hvað við erum að
græða á hvalveiðum?
Jens
Sigurðsson
Höfundur er formaður Ungra jafn-
aðarmanna í Kópavogi og sækist eftir
4. sæti í prófkjöri Samfylkingarinnar í
Suðvesturkjördæmi.
EF HUGMYNDIR um fækkun
ráðuneyta koma til framkvæmda er
tilefni til að færa suma starfsemi
ráðuneyta frá ráðuneytum. Þar sem
lista- og menningargeirinn virðist
vera að fá meiri viðurkenningu sem
atvinnugrein sem skapar bæði at-
vinnu og skilar arði og
hefur líka félagslegt
mikilvægi verður það
að teljast freistandi og
spennandi verkefni að
færa alla starfsemi
sem tengist þessum
málaflokki úr mennta-
málaráðuneyti til lista-
ráðs, eða lista- og
menningarmiðstöðvar.
Hvort sem um fækkun
ráðuneyta verður að
ræða eða ekki er stofn-
un listaráðs sem op-
inberrar stofnunar er
tekur yfir slíka starf-
semi skynsamleg að-
gerð út frá sjón-
armiðum
hagræðingar, stjórn-
unar og fagmennsku.
Vaxandi og almenn
viðurkenning og hugs-
anlega virðing líka á
að málaflokkurinn sé
fullgild atvinnugrein
ætti líka að skjóta
stoðum undir að þver-
pólitísk samstaða náist
um málið, en auk Sam-
fylkingarinnar eiga
hugmyndir um fækk-
un ráðuneyta hljóm-
grunn innan Sjálf-
stæðisflokks, en
„samviska flokksins“,
það er Heimdallur,
hefur samsinnt þeim hugmyndum að
hagræða í stjórnsýslunni. Um þetta
ætti að nást samstaða innan bæði
stjórnmálaflokkanna og ólíkra hópa
menningargeirans. Þetta er einnig
framkvæmdarlega einföld aðgerð
hvað varðar lagabreytingar og
stjórnsýslu því hér yrði einn mála-
flokkur færður til með svipaðri fyr-
irhöfn og að flytja Byggðastofnun
norður í land og aðgreina Hagstofu
frá Þjóðskrá.
Hlutverk
Við verðum að gefa okkur það
pólitíska „facto“ að al-
menningur hafi hags-
muni af tilveru og vexti
þessa málaflokks. Hlut-
verk ríkisins er að
tryggja stöðugleika
með því að tryggja að
allar greinar innan
málaflokksins geti
framleitt og skipulagt
til langtíma, og jafn-
vægi með því að að-
staða allra framleið-
enda sé sú sama eða
svipuð og að almenn-
ingur hafi jafnan að-
gang að menningu og
listum óháð stétt eða
búsetu. Fyrirmyndina
má að hluta sækja til
Goethe Institut og sam-
bærilegra stofnana í
öðrum Evrópulöndum,
en líklega verður ís-
lensk stofnun að hugsa
málið frá grunni vegna
sérkenna landsins,
bæði vegna sögu sinnar
og smæðar. Sambæri-
legar stofnanir urðu
flestar til í Evrópu eftir
miðja síðustu öld og þá
undir áhrifum langvar-
andi stríða og átaka
sem höfðu jákvæð áhrif
á þróun þessara mála,
því jafnræði í reglum og
ásetningur til að ná til
minnihlutahópa og auðvelda aðgang
að menningarafurðum urðu vinnu-
reglur. Í flestum löndum varð svo
lista- og menningarstarf tengt fé-
lagsþjónustu, í mismiklum mæli þó,
en Svíþjóð er dæmi þar sem list er
notuð sem hluti af félagsþjónustu
sem lýtur að því að hjálpa þeim sem
standa höllum fæti eða innflytj-
endum til að aðlagast samfélaginu,
vera virkir þátttakendur og láta
rödd sína heyrast. Sömuleiðis hafa
almennar reglur um opinbert fé
reynt að tryggja að afburðafólk í
faginu geti starfað óháð markaðs-
lögmálum eingöngu og að gæði séu
tryggð. Í sjálfu sér er ekkert nýtt í
þessum efnum, nema að þótt grund-
vallarhugsunin sé sú sama breytast
áherslur með tíðarandanum og að-
stæðum í samfélaginu.
Starfsumhverfi
Listaráð myndi taka yfir starf-
semi allra sjóða ráðuneytanna í
málaflokknum og einnig fjárveit-
ingar ríkisins til stofnana eins og
Þjóðleikhússins. Listamannalaun,
rithöfundalaun og aðrir styrkir líkt
og styrkir til frjálsu leikhópanna,
listahátíða á landsbyggðinni og ein-
stakra sýninga, t.d. mynd- og dans-
listarsýninga, heyrði allt undir starf-
semi og deildir listaráðs. Ráðið, sem
starfaði sem sjálfstæð opinber stofn-
un, heyrði undir stjórnsýslulög, á
föstum fjárlögum án aðkomu stjórn-
málamanna, ráðinu yrði því stjórnað
af fólki sem uppfyllti kröfur um
menntun og reynslu. Starfsfólk
ráðsins myndi tryggja að reynsla
styrkþega t.d. skili sér hugsanlega
til þeirra sem á eftir koma, sé leið-
beinandi um fjármagn erlendis og
aðstoði við tengslamyndum. Þar yrði
einnig til umræðuvettvangur um
listir og menningu, um áherslur og
stefnu og hvernig efla megi mála-
flokkinn í listrænu og efnahagslegu
tilliti, hvernig efla megi samskipti
við erlenda aðila og standa að heild-
stæðri kynningu á íslenskri list og
menningu. Þetta myndi töluvert
auðvelda erlendum samtökum,
stofnunum og einstaklingum aðgang
að Íslandi á þessu sviði.
Stofnun listaráðs
Einar Þór Gunnlaugsson fjallar
um lista- og menningarmál
Einar Þór
Gunnlaugsson
»… verðurþað að telj-
ast freistandi og
spennandi verk-
efni að færa alla
starfsemi sem
tengist þessum
málaflokki úr
menntamála-
ráðuneyti til
listaráðs, eða
lista- og menn-
ingarmið-
stöðvar.
Höfundur er MA í stjórnun og
stefnumörkun menningarmála.
AF LESTRI greinar Helgu
Bragadóttir „Vinaleið, frábær leið“
má glöggt sjá að hún er ekki í
nokkrum vafa um að Vinaleið sé
trúboð.
Ég er sammála Helgu um það en
að öðru leyti er ég ósammála henni
í flestum atriðum.
Kærleikur og gott siðferði er
óháð trúarbrögðum. Ekki þarf að
boða trú á guðlegar verur til að
kenna gott siðferði og iðkun kær-
leiks.
Kærleikur er sam-
mannlegur og gott sið-
ferði þekkist meðal
allra þjóða og trúar-
bragða. Því væri rétt-
ara að tala um al-
mennt siðferði frekar
en kristið siðferði. Að
halda því fram að
kristið siðferði, hvað
sem það nú þýðir, sé
öðru siðferði fremra
stenst einfaldlega ekki
og ber vott um for-
dóma.
Helga skrifar í
grein sinni: „...en ég minnist þess
ekki að hafa nokkurn tíma heyrt
eða lesið um að Jesús Kristur boði
harðræði, hefnd eða óvild.“
Jesú segir:
(Matteus 10.34) „Ætlið ekki, að
ég sé kominn að færa frið á jörð.
Ég kom ekki að færa frið, heldur
sverð. (10.35) Ég er kominn að
gjöra son andvígan föður sínum,
dóttur móður sinni og tengdadóttur
tengdamóður sinni. (10.36), Og
heimamenn manns verða óvinir
hans. (10.37), Sá sem ann föður eða
móður meir en mér, er mín ekki
verður, og sá sem ann syni eða
dóttur meir en mér, er mín ekki
verður. (10.38), Hver sem tekur
ekki sinn kross og fylgir mér, er
mín ekki verður. (10.39) Sá sem
ætlar að finna líf sitt, týnir því, og
sá sem týnir lífi sínu mín vegna,
finnur það.“
Þarna finnst mér Jesú boða harð-
ræði, hefnd og óvild.
Jesú segir: (Matteus 5.32) „En ég
segi yður: Hver sem skilur við konu
sína nema fyrir hórsök, verður til
þess að hún drýgir hór. Og sá sem
gengur að eiga fráskilda konu,
drýgir hór.“
Kristnir og kirkjan
hafa ekki séð ástæðu
til að taka mark á
þessum orðum Jesú.
Biblían boðar kvenfyr-
irlitningu og þó að
kirkjan hafi í gegnum
aldirnar haft í frammi
misrétti gegn konum
þá hefur hún látið af
því að mestu. Því er þó
að þakka jafnréttisbar-
áttu kvenna frekar en
siðarbótum innan
kirkjunnar. Kirkjan
hefur í gegnum tíðina
þurft að láta af ýmis konar misrétti
og misbeitingu. Með ári hverju
eykst þekking fólks og jafnframt
dregur úr því sem Kirkjan getur
boðað af því sem í Biblíunni stend-
ur.
Annar þjóðfélagshópur sem er
úthrópaður enn í dag af kirkjunnar
mönnum eru trúlausir.
Forvígismönnum kirkjunnar er
mikið í mun að koma þeirri hug-
mynd að meðal þjóðarinnar að trú-
lausir séu siðlausir og samfélaginu
standi ógn af þessu fólki. Hóp trú-
lausra fylla meðal annars margir af
helstu vísindamönnum sögunnar,
látnir og lifandi. Fólk sem hefur
lagt meira af mörkum til velsældar
og hamingju mannkyns en nokkur
guðsmaðurinn.
Þetta fólk er siðlaust og hættu-
legt samkvæmt málflutningi kirkj-
unnar. En auðvitað þýðir ekkert að
segja vel menntaðri og upplýstri
þjóð eins og Íslendingum slíka fá-
sinnu.
Helgu er tíðrætt um kristinn
kærleika í grein sinni.
Kærleikur kristninnar í eilífðinni
stendur þeim einum til boða sem
játast Jesú, hinir eiga vísa vist í
helvíti eins og okkur er öllum kunn-
ugt um.
Hugsið ykkur alla þá einstaklinga
sem í gegnum aldirnar hafa látist
og ekki fengið tækifæri til að taka
kristna trú. Fólk í heimshlutum
sem kristnin náði ekki til. Þetta fólk
brennur nú í víti og skilur vænt-
anlega ekki hvernig á því stendur.
Ég geri ráð fyrir að Helga sé
trúlaus þegar kemur að öðrum
trúarbrögðum svo sem ásatrú, ísl-
am, búddisma, hindúisma o.s.frv.
Því ætti Helga auðveldlega að geta
sýnt fólki skilning og umburð-
arlyndi, sem ekki aðhyllist sömu trú
og hún.
Auk þess virt rétt þeirra til að
trúa á sinn guð og okkar hinna að
trúa ekki.
Umræðan um Vinaleið snýst
ekki um það hvort ein trúarbrögð
séu betri en önnur, heldur um
sjálfsögð og lögbundin mannrétt-
indi forelda og barna þeirra að
ráða hvaða trú þau iðka og eða
hvort þau kjósa að iðka trúarbrögð
yfir höfuð.
Vinaleið gengur út á að fulltrúar
þjóðkirkjunnar fái forgang að skól-
um landsins umfram önnur trúar-
brögð eða lífsskoðunarfélög. Kirkj-
an fær meira að segja að eiga
viðtöl við börnin án vitneskju for-
eldaranna.
Það hefur komið fram af hálfu
kirkjunnar að í þessum viðtölum er
kristinni trú haldið að börnunum,
með öðrum orðum ástundað trú-
boð. Þarna er verið að fremja brot
á lögum og ber því að stöðva þetta
umsvifalaust.
Trúfélög eiga ekki að fá að boða
trú sína í opinberum skólum, ekk-
ert frekar en stjórnmálaflokkar
eða önnur lífsskoðunarfélög skoð-
anir sínar. Skólar eiga að vera
óháðir í þessum efnum.
Kirkjan sýnir í þessu máli ekki
réttlæti heldur ranglæti, ekki um-
burðarlyndi heldur umburðarleysi,
ekki siðferði heldur siðleysi.
Ég skora á Helgu og aðra tals-
menn Vinaleiðar að horfa á málið
frá fleiri sjónarhornum en þeirra
eigin.
Prófið að sjá fyrir ykkur Vina-
leið þar sem fulltrúinn er frá öðru
trúfélagi eða trúarbrögðum. Ég er
sannfærður um að þá sjáið þið
rangindin og óréttlætið í þessu
máli.
Þannig sýnið þið kærleika í
verki.
Vinaleið er ekki rétt leið
Arnold Björnsson svarar
grein Helgu Bragadóttur um
Vinaleið
» Vinaleið gengur út áað fulltrúar þjóð-
kirkjunnar fái forgang
að skólum landsins um-
fram önnur trúarbrögð
eða lífsskoðunarfélög.
Arnold
Björnsson
Höfundur er félagsmaður í Siðmennt
– félagi siðrænna húmanista á Íslandi.