Morgunblaðið - 08.11.2006, Qupperneq 25

kúmen, fennel, epli, karrí, kanill, sí-
trónur, lime, piparminta, oregano og
rósmarín.
Hvönn, fjallagrös og vallhumall
hindra fjölgun magabaktería, sem
valda magabólgum. Blóðberg, hrein-
dýramosi, vallhumall og ætihvönn
eru með efnum, sem hindra fjölgun
kvefveira og veiruvirk efni gegn
kvefpestum er líka að finna í selleríi,
blómkáli, hvítkáli, rauðkáli, agúrk-
um, gulrótum, bláberjum, lauk og
kóríander. Virkni í hvannalaufi
dregur úr tíðum þvaglátum á nóttu.
Vandamálið hrjáir helst karla með
góðkynja stækkun á blöðruháls-
kirtli. Virkni í hvannafræjum dregur
svo úr kvíða og vægu þunglyndi.
Krabbamein
og ástardrykkir
Krabbamein er talið geta myndast
vegna breytinga eða skemmda á
erfðaefni, eða genum, af völdum efna
úr umhverfinu, t.d. efna í mat, vatni
eða lofti. Skemmdir á erfðaefninu
geta einnig orðið af völdum sólar-
ljóss eða veira. Skemmdir á þessum
genum eða stökkbreytingar geta
raskað stjórnun á frumustarfsem-
inni. Þessi röskun getur leitt til auk-
inna frumuskiptinga og frumufjölg-
unar sem getur valdið æxlismyndun.
Virkni í hvannafræjum og laufi
hindrar myndun og fjölgun krabba-
meinsfrumna. Á miðöldum var
hvönnin notuð í ástardrykki, en
virkni í hvannafræjum og hvanna-
laufi örvar blóðrásina og dregur úr
ristruflunum. Efni hvannarinnar
slaka á æðaveggjum og auka blóð-
streymi í svampkenndum vef limsins
sem fyllist blóði við stinningu. Efni
þessi virka þá á svipaðan hátt og lyf-
ið Viagra. Jurtin hefur lengi verið
notuð í Kína til að bæta þar kyngetu
karla.
Lífvirku náttúruefnin, sem hafa
lækningamátt, eru einkum fenolar,
terpenar, fúranókúmarín, flavonoid-
ar og isoflavonoidar. Flest eru þau
beisk og bragðvond, að sögn Sig
mundar, og því fjarlægir mat-
vælaiðnaðurinn þessi efni úr
plöntum með kynbótum og öðrum
aðferðum. Því mætti hugsa sér
fæðubótarefni með þessum heilsu-
bótarefnum sem valkost.
sér sjálft
Morgunblaðið/Jónas Erlendsson
Lækningajurt Ætihvönn hefur reynst vel við síþreytu, streitu, vægu þung-
lyndi, magakvillum, kvefi, flensu, kransæðasjúkdómum, ristruflunum, tíð-
um þvaglátum og þrálátum bólgum.
join@mbl.is
urinn varð stuttur um morguninn
getur samviskubit læðst að okkur
síðar.
Til þess að minnka neikvæð
áhrif skammdegisins er mikilvægt
að hlúa að geðheilsunni. Grunn-
urinn að góðri geðheilsu og lykill-
inn að vellíðan er nægur svefn,
gott mataræði, regluleg hreyfing,
jákvætt viðhorf og góð félagsleg
samskipti. Þegar þessir þættir eru
í ójafnvægi getur það haft neikvæð
áhrif á líðan okkar. Það er mik-
ilvægt að vera meðvituð um að
minni birta í skammdeginu geti
leitt til ójafnvægis í dægursveiflu
og þannig truflað svefn og aðra
lykilþætti geðheilsunnar. Til að
vinna gegn þessum neikvæðu
áhrifum er gott að huga að geð-
rækt, til dæmis með því að:
 fara fyrr að sofa til að eiga auð-
veldara með að vakna að
morgni,
 hreyfa sig reglulega,
 reyna að nýta dagsbirtuna eins
vel og hægt er
 borða vel og reglulega
 forðast álag
Fyrir þá sem vilja meiri dags-
birtu en hægt er að fá utandyra í
skammdeginu, er hægt að kaupa
lampa sem líkir eftir dagsbirtu og
ljósameðferðarlampa er einnig að
finna á opinberum stöðum eins og í
Vesturbæjarlauginni. Það hjálpar
að viðurkenna að skammdegið er
manni erfitt og bregðast við því til
dæmis með því að búa til notalega
stemmningu með ilmi og ljósum,
fara í freyðibað, kveikja á kertum,
líka inni á baði og dekra aðeins við
sig, hvort sem það er með því að
fara í jóga, nudd eða að láta annað
eftir sér sem við vitum að hefur
góð áhrif á líðan okkar.
Morgunblaðið/Ómar
Hollt Það er gott að huga að geðrækt með því að hreyfa sig reglulega
Dóra Guðrún Guðmundsdóttir verk-
efnisstjóri á Lýðheilsustöð
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 8. NÓVEMBER 2006 25
FEÐUR hafa meiri áhrif en mæður á málþroska barna
á aldrinum tveggja til þriggja ára í fjölskyldum þar
sem báðir foreldrarnir vinna úti, samkvæmt rannsókn
vísindamanna við Norður-Karólínuháskóla í Bandaríkj-
unum.
Vísindamennirnir notuðu myndbandsupptökuvélar
til að taka upp samtöl foreldra við tveggja ára börn
heima hjá sér. Börn feðra, sem notuðu stærri orða-
forða, höfðu náð meiri málþroska þegar hann var
kannaður ári síðar. Orðaforði mæðranna hafði á hinn
bóginn ekki veruleg áhrif á málþroska barnanna.
„Flestar fyrri rannsóknir á málþroska ungra barna
hafa beinst að mæðrunum,“ sagði Nadya Panscofar,
sem tók þátt í rannsókninni. „Þessar niðurstöður sýna
Feður hafa meiri áhrif á málþroska barna
Morgunblaðið/Ásdís
að taka þarf feðurna með í öllum tilraunum til að bæta
málþroska barna fyrir skólagöngu í fjölskyldum þar
sem báðir foreldrarnir vinna úti.“
Fáðu fréttirnar
sendar í símann þinn