Morgunblaðið - 08.11.2006, Blaðsíða 26

Eftir Silju Björk Huldudóttur
silja@mbl.is
„Þessi uppákoma ætti að vekja menn til
umhugsunar um stöðu þessara mála, þ.e.
hvernig hugað er að geymslu og varðveislu
þjóðarverðmæta í landinu,“ segir Jón
Gunnar Ottósson, forstjóri Nátt-
úrufræðistofnunar Íslands (NÍ), en eins og
greint var frá í Morgunblaðinu í gær var
um tvö þúsund sýnum NÍ fargað að stofn-
uninni forspurðri eftir að frost fór úr frysti-
klefa sem stofnunin var með í leigu úti í
bæ. Var þar um óbætanlegt tjón að ræða
enda sum sýnanna allt að 30 ára gömul og
því óafturkræf.
Að mati Jónínu Bjartmarz umhverf-
isráðherra vekur umrætt slys athygli á því
hvernig staðið er að geymslu og varðveislu
íslenskra menningar- og náttúruminja.
Segir hún miður að jafnalvarlegt óhapp
hafi þurft til að vekja athygli á aðbúnaði
NÍ og safna á hennar vegum. Minnir hún á
að öll þau sýni sem geymd eru á vegum
stofnunarinnar séu hluti af lögboðnu hlut-
verki NÍ. „Það hlýtur að vera eðlilegra og
æskilegra að þetta sé allt í vörslu sem NÍ
lausnum, bæði fyr
stofnuninni sem h
ábyrgð á, þá veit é
segir Jónína og te
vera forgangsatri
un um það á allra
hugað verði betur
frambúðar sem og
arhúsnæði fyrir s
ráðum og dáð fylg
Jónína Bjartmarz
Að sögn Jóns G
afar plássfrek sök
verkum stofnunar
sé gert kleift að bera fulla ábyrgð á og að
NÍ starfi í ákveðnu nábýli við þessi söfn
sem hún hefur komið sér upp og nauðsyn-
leg eru í þágu rannsókna á náttúrufari Ís-
lands,“ segir Jónína.
Bendir hún á að áratugum saman hafi
verið talað um að koma NÍ og söfnum
stofnunarinnar í varanlegt húsnæði og seg-
ir hún tíma til kominn að leysa vanda NÍ.
Aðspurð segir Jónína ekki gert ráð fyrir
fjármagni í fjárlögum þessa árs til þess að
gera úrbætur á geymsluþörf NÍ. „En ef
þetta er ekki tilefni til þess að menn taki
höndum saman og hugi að varanlegum
Huga þarf betur að var
Jónína
Bjartmarz
Jón Gunnar
Ottósson
Í HNOTSKUR
»Að mati foverandi g
innar óviðuna
bruna- og rak
»Kostnaðuhúsnæðism
unandi horf n
milljörðum kr
26 MIÐVIKUDAGUR 8. NÓVEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
KOSTIR ERLENDS VINNUAFLS
Mikill kraftur er í íslensku at-vinnulífi um þessar mundir.Atvinna er nóg og íbúar
landsins hafa það flestir gott. Einn
þáttur í góðærinu er fjölgun innflytj-
enda og aukin fjölbreytni í íslensku
þjóðfélagi. Erlent vinnuafl hefur ekki
valdið vandamálum á íslenskum
vinnumarkaði. Það hefur þvert á móti
leyst margan vanda.
Hver er ástæðan fyrir því að til Ís-
lands kemur erlent vinnuafl? Hún er
sú að þörfin fyrir það hefur verið fyr-
ir hendi og atvinna næg. Segja má að
hingað hafi fyrst byrjað að koma út-
lendingar til starfa að ráði í upphafi
síðasta áratugar. Þá komu hingað er-
lendir verkamenn til að vinna í frysti-
húsum. Þetta gerðist þrátt fyrir að
störfum í fiskvinnslu fækkaði um
fjórðung í kringum árið 1990. Eftir
þetta fækkaði útlendingum á íslensk-
um vinnumarkaði á ný og mátti rekja
það til atvinnuleysis, en eftir miðjan
tíunda áratuginn tók þeim aftur að
fjölga. Hlutfall erlendra ríkisborgara
af mannfjölda á Íslandi var árið 1995
1,8 af hundraði, en árið 2005 var það
komið upp í 4,6 af hundraði, sam-
kvæmt upplýsingum frá Hagstof-
unni. Búast má við að þessi tala muni
enn hækka á þessu ári.
1. maí tóku breytingar á lögum um
frjálst flæði vinnuafls, frá átta nýjum
aðildarríkjum Evrópusambandsins,
gildi. Flæði vinnuafls frá löndunum á
Evrópska efnahagssvæðinu hefur
hins vegar verið frjálst frá því samn-
ingurinn um EES tók gildi. Frjáls-
lyndi flokkurinn hefur lýst yfir
áhyggjum af þessum breytingum.
Tilefnið er umræða á þingi um frjálst
flæði vinnuafls frá Rúmeníu og Búlg-
aríu þegar löndin verða hluti af Evr-
ópusambandinu um áramótin. Í gær
lýsti Magnús Stefánsson félagsmála-
ráðherra því yfir að ríkisstjórn Ís-
lands hygðist nýta sér heimild til
undanþágu frá ákvæðum um frjálst
flæði vinnuafls frá þessum löndum.
Í Morgunblaðinu í gær kemur fram
að samkvæmt Vinnumálastofnun hafi
tæplega fjögur þúsund manns fengið
hér atvinnuleyfi á síðasta ári, þar af
70% frá nýju aðildarríkjunum átta.
Sambærileg heildartala á þessu ári
væri sjö þúsund manns. Í máli Giss-
urar Péturssonar, forstjóra Vinnu-
málastofnunar, í Morgunblaðinu
kemur fram að hann telji að flæði
vinnuafls frá löndunum átta hafi ver-
ið meira en menn áttu von á. Hins
vegar telji hann að fólkið fái allt
vinnu. Það er einnig athyglisvert,
sem fram kom í máli félagsmálaráð-
herra í gær, að ráðningar erlends
vinnuafls hafi færst til betra horfs en
var hér á landi fyrir 1. maí. Þá hafi
starfsmannaleiguformið verið alls-
ráðandi, en nú séu erlendir starfs-
menn fyrst og fremst ráðnir með
beinum hætti. Þetta hlýtur að vera
fagnaðarefni.
Hver hefði staða fiskvinnslunnar
orðið ef ekki hefði verið hægt að fá
erlent vinnuafl? Hún hefði lent í
ógöngum. Útlendingar, sem hafa
gengið í störf í fiskvinnslu, hafa ekki
tekið störf frá öðrum. Þeir hafa tekið
störf, sem aðrir vildu ekki vinna.
Það sama hefur átt við um önnur
störf, sem útlendingar hafa tekið að
sér. Stöður við umönnun og ræstingu
á heilbrigðisstofnunum hafa verið
mannaðar með erlendu vinnuafli. Án
þeirra, sem hafa gengið í þau störf,
væri íslensk heilbrigðisþjónusta í
lamasessi. Í raun má spyrja hvort
hægt væri að reka hana án erlends
vinnuafls.
Það fer vaxandi að útlendingar
gegni störfum í verslun og þjónustu.
Stjórn Samtaka verslunar og þjón-
ustu sendi í gær frá sér athyglisverða
tilkynningu þar sem segir að hún telji
líklegt að þrátt fyrir einhverja slökun
í íslensku efnahagskerfi muni vanta
upp á að framboð á vinnuafli í þeim
greinum, sem samtökin eru fulltrúi
fyrir, svari eftirspurn. Fyrirtækin
grípi til þess bragðs að ráða útlend-
inga þrátt fyrir augljós vandkvæði
fyrir íslenska neytendur á borð við
tungumálaörðugleika. Stjórnin segir
að samtökin séu ekki andsnúin
frjálsu flæði erlends vinnuafls og telji
„reyndar að án þess hefði ýmiss kon-
ar verslun og þjónusta lent í miklum
erfiðleikum og jafnvel þurft að draga
saman seglin“.
Útlendingar hafa einnig verið
áberandi í framkvæmdum á Íslandi.
Það á ekki aðeins við um stíflugerð á
Kárahnjúkum, heldur nánast allar
framkvæmdir. Hér er um að ræða er-
lent vinnuafl, sem kemur til landsins
vegna þess að innlent vinnuafl er ekki
fyrir hendi.
Þeir útlendingar, sem hingað hafa
komið til starfa, hafa í raun komið
hingað í boði Íslendinga. Þeir hafa
tekið þátt í því að bera uppi íslenskt
efnahagslíf. Þeir hafa tekið þátt í því
að stuðla að meiri hagvexti á Íslandi
en ella hefði mælst. Þeir hafa átt hlut
að því að halda verðbólgu í skefjum
þrátt fyrir miklar framkvæmdir, sem
undir öðrum kringumstæðum hefðu
sennilega kallað fram meiri þenslu í
íslensku efnahagslífi en raun ber
vitni.
Vandamálið er ekki að útlendingar
skuli í auknum mæli sækja til Íslands
í atvinnuskyni. Það er fólgið í því
hvernig tekið er á móti þeim. Eins og
margir hafa bent á er íslensku-
kennslu fyrir útlendinga verulega
ábótavant. Næg atvinna er forsenda
þess að útlendingar nái fótfestu hér á
landi, en ekki er síður mikilvægt að
þeir geti lært íslensku. Það hefur
hins vegar ekki verið sett nægilegt
fjármagn og kraftur í íslenskukennsl-
una. Þau vandamál, sem fylgt hafa ís-
lenskukennslunni, hafa áður verið
rakin hér í blaðinu. Jafnvel hefur
komið fyrir að útlendingar hafi þurft
að fara á sama námskeiðið tvisvar til
að uppfylla gerðar kröfur, vegna þess
að ekki var boðið upp á framhalds-
námskeið. Það á ekki að líta á aukinn
kostnað vegna íslenskukennslu fyrir
útlendinga sem vandamál heldur
fjárfestingu til framtíðar. Það á að
auðvelda þeim að læra íslensku og
æskilegt væri að sú kennsla væri
ókeypis.
Það væri misráðið að líta á útlend-
inga, sem hingað koma til að vinna,
sem gesti. Á meðan þeir eru hér eru
þeir þátttakendur í íslensku sam-
félagi og þannig á að taka á móti
þeim. Ekki má gleyma því að án er-
lends vinnuafls stæði íslenskt at-
vinnulíf veikari fótum en það gerir
nú.
Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
REGLULEGA eru sagðar fréttir af því
að lögregla og tollgæsla hafi lagt hald á
tiltekið magn fíkniefna. Mikið hefur náðst
af amfetamíni og kókaíni á þessu ári og
hefur kastljósið einkum beinst að þeim
efnum en e-töflur hafa á hinn bóginn að
mestu leyti fallið í skuggann. Hörmulegt
dauðsfall ungrar konu sem lést eftir að
hún tók e-töflu aðfaranótt laugardags og
alvarlega veikindi tveggja pilta sem einn-
ig tóku e-töflur um helgina, hafa nú aftur
vakið umræðu um þetta hættulega eit-
urlyf.
Neysla á örvandi fíkniefnum hefur
aukist mjög á undanförnum árum, um
það eru þeir sammála sem til þessara
mála þekkja og skiptir þá engu hvort rætt
er við lögreglumenn, starfsfólk meðferð-
ardeilda eða dyraverði á skemmtistöðum.
Dauðsfall stúlkunnar á laugardag er
heldur ekki það fyrsta hér á landi þar sem
e-töflur koma við sögu því árið 2003 lést
ung kona í húsi við Lindargötu af völdum
ofneyslu e-taflna og kókaíns. Eitrun af
völdum efnanna leiddi til krampakasta og
síðan hjartastopps sem drógu hana til
dauða.
Amfetamínið í stórsókn
Undanfarið hefur mest verið rætt um
aukna notkun á amfetamíni og kókaíni,
m.a. vegna þess að aldrei hefur verið lagt
hald á jafnmikið magn af amfetamíni eða
45 kíló en svo virðist sem nýtt met verði
einnig sett í haldlagningu kókaíns á þessu
ári. Mun minna hefur á hinn bóginn verið
tekið af e-töflum á þessu ári og í fyrra en
venja var til árin á undan.
Frá janúar til september í ár lagði lög-
regla og tollgæsla hald á 950 töflur og í
fyrra var heildarmagnið rúmlega 1.500
töflur. Á árunum 1998–2004 var hins veg-
ar að meðaltali lagt hald á tæplega 8.000
töflur sem áttu að fara á markað hér á
landi, að því er talið var. Flestar töflurnar
náðust árið 2001 þegar lagt var hald á
hátt á rúmlega 26.000 töflur sem áttu að
fara á innanlandsmarkað.
Magn fíkniefna sem lögregla og toll-
gæsla leggja hald á gefur aðeins vísbend-
ingu um þróun á þessum undirheima-
markaði. Önnur vísbending um þróunina
er fjöldi mála þar sem fíkniefni koma við
sögu. Fjölgun mála þar sem amfetamín
kemur við sögu er gríðarleg en e-töfl-
umálum hefur ei
eins og sjá má af
2000 var lagt ha
vikum en árið 2
700. Á sama tím
unum úr 66 í 98.
Ásgeir Karlss
Mun meiri e-töflu
„faraldrinum“ 19
Fréttaskýring | Neysla á
örvandi fíkniefnum hefur
aukist hröðum skrefum
undanfarin ár. Mest ber á
amfetamíni og kókaíni en
neysla á e-töflum er enn al-
geng og í fyrra lögðust um
150 e-töflufíklar inn á Vog.
Eitur Einn „venjulegur“ skammtur af e-töflum getur valdið
fíkniefni er svona hættulegt að þessu leyti. Aðrar afleiðinga
um skammti, eru m.a. svæsið þunglyndi og kvíði.
„ÞETTA er hættulegasta fíkniefnið af þeim
öllum. Það deyr enginn af venjulegum
skammti af neinu öðru fíkniefni en þessu.
Ef fólk fær venjulega skammta af amfeta-
míni, kókaíni, heróíni, bara nefna það, það
deyr yfirleitt enginn af svoleiðis.“ Svona
lýsir Magnús Jóhannsson, læknir og prófess-
or við Háskóla Íslands, þeim eiginleikum e-
töflu sem virðast svo berlega hafa komið í
ljós á laugardag, þegar ung kona lést eftir
að hafa tekið fíkniefnið. Þetta er í fyrsta
skipti sem dauðsfall er eingöngu rakið til e-
töfluneyslu hér á landi en dæmin frá útlönd-
um eru mýmörg. Algengara er að konur
deyi af völdum e-taflna en Magnús segir að
ekki sé ljóst hver ástæðan fyrir því sé.
Hið virka eiturlyf í e-töflum heitir MDMA og segir Magn
50–150 milligrömm af efninu í hverri töflu þannig að mjög
sterk hver tafla er. Einnig geti eiturefni slæðst með í töflu
sem hafi komið upp um helgina, þ.e. eitt andlát og tvær al
einmitt ótta og grun um að í umferð séu gallaðar töflur. T
ennþá hættulegri en venjulega sem sé gríðarlega alvarlegt
e-töflur þessa dagana séu því í hættu á að vera með efni í
bráðri lífshættu.
Meðal afleiðinga af neyslu e-taflna, jafnvel aðeins í eitt s
námserfiðleikar, kvíði og þunglyndi auk þess sem hætta ey
     
,

#
/   O O „Hættulegasta fíknief