Morgunblaðið - 10.02.2007, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. FEBRÚAR 2007 37
GÓÐ HEILSA GULLI BETRI
IT´S NOW OR NEVER
C-500
FRÁ
www.nowfoods.com
APÓTEK OG HEILSUBÚÐIR
H
á
g
æ
ð
a
fr
a
m
le
ið
sl
a
A
ll
ta
f
ó
d
ýr
ir
NNFA
HÚSNÆÐISMÁL Landspítala –
háskólasjúkrahúss (LSH) eru löngu
komin í þrot og er nú svo komið að
mjög erfitt er orðið að
sinna grundvall-
arstarfsemi sjúkra-
hússins á ásættanlegan
hátt. Aðstaða fyrir
sjúklinga og aðstand-
endur er alls óvið-
unandi. Auk sívaxandi
eftirspurnar þjónustu
bætast óhjákvæmilega
við nýjungar í starf-
semina og vandinn
mun því aukast enn
frekar ef ekkert verður
að gert.
Á heimasíðu nýs há-
skólasjúkrahúss www.haskola-
sjúkrahus.is segir m.a.
„Núverandi húsnæði er margra
áratuga gamalt, kostnaðarsamt í
viðhaldi og hefur ekki þann sveigj-
anleika sem þarf til að mæta stöð-
ugum breytingum í tækni og vinnu-
fyrirkomulagi. Byggingar voru
reistar fyrir mun minni og einfaldari
starfsemi en er í þeim núna. Þær
fullnægja alls ekki kröfum samtím-
ans um þarfir sjúklinga, góða vinnu-
aðstöðu fyrir starfsfólk og því síður
lágmarksþörfum spítala framtíð-
arinnar. Margar sjúkrastofur eru
óviðunandi og lítil aðstaða fyrir að-
standendur.
Þarfir, réttindi og kröfur sjúk-
linga hafa stóraukist en víða eru
sjúklingar á fjölbýlum og mörg
dæmi eru um að örfá salerni og bað-
herbergi séu á stórum legudeildum.
Slíkar aðstæður stuðla að útbreiðslu
spítalasýkinga sem breiðast út milli
sjúklinga og starfsfólks og hafa vald-
ið faröldrum á sjúkrahúsinu.“
Tvær aðalbráða-
móttökur eru starf-
ræktar á spítalanum,
og það hefur ítrekað
valdið vandkvæðum við
greiningu og fyrstu
meðferð mikið veikra
sjúklinga. Það er því al-
veg ljóst að brýn þörf
er á nýbyggingum við
LSH. Nýr spítali verð-
ur hins vegar vart
tilbúinn fyrr en eftir
áratug. Því þarf að
leysa núverandi hús-
næðisvanda LSH hið
fyrsta og brúa þannig bilið þar til
nýtt sjúkrahús verður reist.
Þörf er á húsnæði til bráða-
birgða
Það þarf að endurskoða hvort
unnt sé að færa bráðastarfsemina
betur saman en nú er gert og æski-
legt er að flytja megnið af dag- og
göngudeildarstarfsemi sjúkrahúss-
ins frá meginbyggingum þess til að
skapa aukið rými fyrir þjónustu við
inniliggjandi sjúklinga. Til þess að
það sé hægt þarf að finna annað hús-
næði fyrir starfsemi dag- og göngu-
deilda í námunda við sjúkrahúsið.
Spítalinn á töluvert af eignum sem
nýtast illa við þjónustu við sjúklinga.
Þeim eignum mætti skipta fyrir
hentugra húsnæði þannig að ekki
þurfi fjárútlát til. Til þess þarf hins
vegar heimild stjórnvalda.
Þegar ráðamenn eru spurðir
hvaða úrræði þeir sjái er svarið að
það verði að þrauka. Það má vera að
hluti starfsmanna sé tilbúinn til að
þrauka, en er slík afstaða boðleg fyr-
ir sjúklinga? Þegar bent er á að hús-
næði, sem byggt var fyrir heilbrigð-
isþjónustu, standi autt í nágrenni
spítalans og geti létt á húsnæð-
isvandanum er haft eftir ráðuneyt-
isstjóra í heilbrigðis- og trygginga-
málaráðuneytinu (HTR) í Blaðinu
þann 30. janúar sl. að sú lausn komi
ekki til greina, án þess að það sé rök-
stutt frekar. Er hugsanlegt að skiln-
ingsleysi á húsnæðisvanda LSH ríki
meðal embættismanna HTR?
Breytt rekstrarform?
Í Morgunblaðinu þann 22. sept-
ember sl. var rætt við Ingólf Þór-
isson, þáverandi framkvæmdastjóra
tækni og eigna á LSH. Þar segir
hann að læknastofum verði boðin að-
staða á LSH og að í hönnunarferli
nýs sjúkrahúss Landspítalans sé
gert ráð fyrir sérstöku göngudeilda-
húsi þar sem búast megi við að deild-
irnar verði reknar með talsvert öðru
sniði en nú þekkist, þ.e. að þær verði
mögulega einkareknar. Þá liggur
fyrir heimild HTR að sjúkrahúsið
geti gert sérfræðilæknum kleift að
reka göngudeildir í samvinnu við
sjúkrahúsið þar sem læknarnir reki
og stýri starfseminni enda hefur
ráðuneytið litið svo á að slík fram-
kvæmd samrýmist vel stefnu þess
um fjölbreytileg rekstrarform í heil-
brigðisþjónustu.
Er það ef til vill tímabær lausn að
flytja nú þegar hluta af dag- og
göngudeildarþjónustu sjúkrahússins
í annað rekstrarform, þar sem
tryggingaraðili heilbrigðisþjónustu
þyrfti hvorki að reka starfsemina né
eiga húsnæðið?
Að mínu mati skulda stjórnvöld
starfsmönnum LSH og lands-
mönnum öllum útskýringu á því
hvernig unnt verði að þrauka þar til
nýr spítali rís.
Hvernig verður þraukað
næsta áratug?
Friðbjörn Sigurðsson skrifar
um húsnæðisvanda LSH » Að mínu mati skuldastjórnvöld starfs-
mönnum LSH og lands-
mönnum öllum útskýr-
ingu á því hvernig unnt
verði að þrauka...
Friðbjörn Sigurðsson
Höfundur er formaður
læknaráðs LSH.
REYKINGAR eru eitt stærsta
heilbrigðisvandamál samtímans og
helsta orsök margra sjúkdóma.
Hvers konar tóbaksnotkun er skað-
leg heilsunni og skaðsemi reykinga
er meiri eftir því sem
meira er reykt og byrj-
að fyrr. Reykingar eru
meginorsök 18–19%
dauðsfalla á landinu á
hverju ári.
Eitt af sjö forgangs-
verkefnum heilbrigð-
isáætlunar til ársins
2010 er áfengis-, vímu-
efna- og tóbaksvarnir.
Markmið tóbaksvarna
er að hlutfall fólks á
aldrinum 18–69 ára
sem reykir verði undir
15% og hlutfall barna
og unglinga á aldrinum
14–17 ára verði undir
5%.Vonandi nást þessi
markmið fyrir 2010.
Landspítali – há-
skólasjúkrahús er yf-
irlýstur reyklaus
vinnustaður og hefur
verið það um nokkurra
ára skeið. Í reglum um
tóbaksvarnir á vinnu-
stöðum frá 15. júní 1999 segir í 2.
grein: „Bannið: Reykingar eru bann-
aðar á sjúkrahúsum, nær bannið til
allra húsakynna sjúkrahúsanna og
skal ekki reykt á svölum og ekki í eða
við anddyri. Ekki er heimilt að hafa
neins konar afdrep fyrir reykingar
starfsmanna. Séu reykingaafdrep
fyrir sjúklinga á sjúkrahúsum er
starfsfólki óheimilt að reykja þar.“
Hér er skýrt kveðið á og eru þessar
reglur í samræmi við tóbaksvarn-
arlögin en þar segir í 10. grein: Tób-
aksreykingar eru með öllu óheimilar
á sjúkrahúsum, þó má leyfa reyk-
ingar sjúklinga í vissum tilvikum.
Á árinu 2006 voru því miður enn
nokkrir starfsmenn sem reyktu í
vinnutímanum, því var ákveðið að
nota árið 2006 til að aðstoða þá starfs-
menn sem reyktu til að hætta og
skipaði forstjóri LSH starfshóp til að
koma af stað átaki af því tilefni. Átak-
ið fékk nafnið „Göngum alla leið …“
Gripið var til ýmissa aðgerða, m.a
var boðið upp á reykleysisnámskeið
fyrir starfsmenn og eftirfylgni að
þeim loknum. Þá var gerð könnun á
LSH til að skoða umfang reykinga
meðal starfsmanna,
gerð þarfagreining með-
al stjórnenda og starfs-
manna um reyk-
ingavenjur starfsmanna
og leiðir til úrbóta. Skilti
voru sett upp við inn-
ganga LSH um að spít-
alinn væri reyklaus
vinnustaður og það tek-
ið fram í auglýsingum
frá LSH. Staða verkefn-
isins var könnuð á
haustdögum og boðið
aftur upp á reykleys-
ismeðferð og eftirfylgni
að því loknu ef þess
þurfti með. Könnun var
síðan aftur gerð í lok árs
meðal stjórnenda og
starfsfólks til að meta
árangur
Eðlilegt er að starfs-
menn heilbrigðisþjón-
ustunnar sýni fordæmi í
þessum efnum, engum
ætti að vera betur ljóst
hve mikill ógnvaldur tóbaksreyk-
ingar eru. Við í stjórn hjúkrunarráðs
fögnum þessu framtaki stjórnenda og
óskum öllum til hamingju með þetta
átak og vonum að þeim starfs-
mönnum sem reyktu gangi vel að
hætta og fái áfram aðstoð til reyk-
leysis ef þeir þurfa.
Næsta skref vonum við að verði að
LSH verði reyklaus með öllu sem
fyrst og fylgjum þannig fordæmi
FSA sem varð reyklaus stofnun 1.
október 2006.
Þá komumst við alla leið.
Göngum alla leið
Álfheiður Árnadóttir fjallar um
nauðsyn þess að Landspítali
Háskólasjúkrahús verði alveg
reyklaus vinnustaður
Álfheiður Árnadóttir
»Eðlilegt erað starfs-
menn heilbrigð-
isþjónustunnar
sýni fordæmi í
þessum efn-
um...
Höfundur er hjúkrunarfræðingur,
ljósmóðir og formaður
hjúkrunarráðs.
„Heilbrigðis- og trygginga-
málaráðuneytið og Reykjavík-
urborg lýsa yfir vilja sínum til
að efla og byggja upp þjónustu
fyrir aldraða í Reykjavík með
eftirfarandi hætti á árunum
2007.“
Og svo kemur loforðalistinn:
„Reist verði 100 rýma hjúkr-
unarheimili í Reykjavík á um
10.000 fm lóð í Sogamýri....“ sem
taka átti í notkun í ársbyrjun
2005.
„Aðilar eru sammála um að
hefja á tímabilinu 2003-2005
undirbúning að byggingu nýs
100 rýma hjúkrunarheimilis í
Reykjavík sem tekið verði í
notkun á árinu 2007....“
Hér eru 200 hjúkrunarrými á
blaði sem kölluð er viljayfirlýs-
ing og undirrituð 13. maí 2002 af
borgarstjóra og heilbrigðis- og
tryggingamálaráðherra Íslands.
Hvar eru þessi hús og hvar eru
rúmin? Hvar er það fólk niður
komið sem átti að fá þá þjónustu
sem hér um ræðir?
Hver getur svarað því? Í heil-
brigðis- og tryggingamálaráðu-
neytinu er fátt um svör. Hjá
Reykjavíkurborg vísa menn á
HTR. Hjá HTR er enn verið að
vinna í málinu. Bent á Lýsislóð
og Mörkina. Sogamýrin er ekki
lengur á dagskrá. Gamla fólkið
liggur í sjúkrarúmum sem ætluð
eru bráðasjúku fólki. 200 rými
er há tala miðað við fólksfjölda á
Íslandi. Einkum ef 200 rúm eru
tekin fyrir fólk sem ekki vantar
bráðahjúkrun. Það hlýtur að
bitna á þeim sem vantar bráða-
hjúkrun. Hvar liggur ábyrgðin?
Stjórn LEB telur að verulega
skorti á að staðið hafi verið við
viljayfirlýsinguna frá 13. maí
2002. Þar vantar 200 rými af
þeim 284 sem lofað var.
Ólafur Ólafsson og
Borgþór S. Kjærnested
Hvar eru húsin og hvar
eru íbúarnir staðsettir?
Ólafur er formaður LEB. Borgþór
er framkvæmdastjóri LEB.
Á UNDANFÖRNUM árum hefur
almenn bílaumferð aukist mikið.
Þetta á við í kirkjugörðum eins og
annars staðar. Á jólum koma margir
í kirkjugarða til að
vitja leiða ástvina og
ættingja. Margir
skreyta leiði með jóla-
skreytingum og
kveikja ljós á leiðum.
Þessi siður hefur tíðk-
ast mjög lengi og ekk-
ert nema gott um það
að segja.
Starfsfólk Kirkju-
garða Reykjavík-
urprófastsdæma sinn-
ir þjónustu við þá sem
koma í garðana á Þor-
láksmessu og að-
fangadag. Margir leita
eftir upplýsingum um
staðsetningu leiða.
Eins og við má búast
koma flestir á einkabíl
og getur þá orðið
þröng á þingi en um-
ferð fólks um kirkju-
garða nær hámarki á
aðfangadag skömmu
áður en helgin gengur
í garð. Starfsfólk
kirkjugarðanna hefur
átt gott samstarf við lögreglu varð-
andi umferðarstjórn umhverfis
garðana. Áður fyrr var sá háttur
hafður á að ekki fengu aðrir að aka
um kirkjugarðinn í Fossvogi á að-
fangadag en þeir sem af einhverjum
ástæðum gátu ekki gengið að við-
komandi leiði. Þessi háttur á um-
ferðarstjórn krafðist þess að þeir
sem vildu aka um garðinn þurftu að
biðja starfsmann leyfis og tilgreina
ástæðu þess að þeir gátu ekki farið
gangandi.
Undanfarin ár hefur málum hins
vegar verið háttað þannig að allir fá
að fara akandi um kirkjugarðana í
Reykjavík (að Hólavallagarði und-
anskildum) hvort sem er á að-
fangadag eða aðra daga. Ástæður
fyrir því að umferð bíla var gefin
frjáls voru nokkrar. Meðal annars
þótti það greiða úr umferðarteppu
sem gjarnan myndaðist á bílastæð-
um. Einnig var erfitt fyrir starfsfólk
kirkjugarðanna að standa frammi
fyrir því að leyfa einum að aka um
garðinn en banna öðrum.
Við kirkjugarðana eru yfirleitt
stór og góð bílastæði og margir
leggja bíl sínum þar eins og æskilegt
er. En þrátt fyrir vinsamlegar
ábendingar um að fólk skuli ekki aka
að óþörfu um garðana virðast alltof
margir sækjast eftir því að komast
sem næst áfangastað á
bílnum. Leitast hefur
verið við að stýra bíla-
umferðinni ákveðnar
leiðir í gegnum garðana
til að greiða fyrir og
forðast umferðarteppu.
Þróun bílaumferðar
um kirkjugarðana á að-
fangadag hefur orðið á
þann veg að þeir sem
kjósa að ferðast gang-
andi um garðana til að
vitja leiða verða fyrir
miklu ónæði af umferð
hinna akandi. Þessi
þróun er slæm og ekki í
takt við friðhelgi
kirkjugarða. Það er
sérstaklega slæmt þeg-
ar ökumenn fara of
hratt um og sýna þeim
sem eru gangandi ekki
viðeigandi nærgætni.
Aukin bílaumferð um
kirkjugarðana hefur
líka leitt til þess að um-
hverfið lætur á sjá.
Gras og annar gróður
hefur orðið fyrir skemmdum svo
garðarnir eru útjaskaðir að sjá eins
og eftir útihátíð. Ökumenn skeyta
sumir hverjir ekki um það hvort þeir
aka á götunni eða utan hennar og yf-
ir gróður. Jafnvel eru dæmi um að
ökumenn láti sig litlu varða þótt þeir
aki yfir leiði hinna látnu.
Ljóst er að bílaumferð í kirkju-
görðum Reykjavíkurprófastsdæma
er komin upp fyrir þau mörk er við
verður unað. Starfsmenn garðanna
munu því fljótlega grípa til ráðstaf-
ana til að takmarka akstur innan
garðanna með því að loka ákveðnum
akstursleiðum. Aðstandendur sem
vitja leiða verða þess eflaust varir en
verða þó vonandi ekki fyrir óþæg-
indum. Starfsfólk kirkjugarðanna
mun eftir sem áður leitast við að að-
stoða þá sem þurfa við að komast
leiðar sinnar.
Takmörkun umferð-
ar í kirkjugörðum
Þorgeir Adamsson fjallar um
Kirkjugarða Reykjavíkur
vegna greinar Sveinbjörns I.
Baldvinssonar
Þorgeir Adamsson
» Við kirkju-garðana eru
yfirleitt stór og
góð bílastæði og
margir leggja
bíl sínum þar
eins og æskilegt
er.
Höfundur er garðyrkjustjóri Kirkju-
garða Reykjavíkurprófastsdæma.