Morgunblaðið - 10.02.2007, Blaðsíða 4

4 LAUGARDAGUR 10. FEBRÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eftir Guðna Einarsson
gudni@mbl.is
REYKJAVÍKURBORG óskaði í
gær eftir því að framkvæmdir sem
hafnar voru í Heiðmörk vegna lagn-
ingar vatnsleiðslu fyrir Kópavogsbæ
yrðu stöðvaðar. Orðið var við þeirri
beiðni. Skipulagsráð Reykjavíkur
hafði ekki veitt framkvæmdaleyfi
vegna framkvæmdarinnar.
„Frá okkar bæjardyrum séð eru
þessar framkvæmdir ekki heimilar
eins og er og þær hafa því verið
stöðvaðar,“ sagði Hanna Birna
Kristjánsdóttir, formaður Skipulags-
ráðs. „Umsókn um framkvæmda-
leyfið er enn til meðferðar hjá okkur
og við afgreiðum hana þegar um-
sagnirnar liggja fyrir. Þetta er mjög
viðkvæmt svæði og það verður að
fara um það með mikilli gætni.“
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson borg-
arstjóri í Reykjavík og Gunnar I.
Birgisson bæjarstjóri í Kópavogi
undirrituðu á liðnu ári samkomulag
sveitarfélaganna vegna gerðar
vatnsveitu fyrir Kópavog og lögsögu-
mörk við Vatnsendakrika. Hanna
Birna sagði að í samkomulaginu væri
miðað við að framkvæmdir gætu haf-
ist innan tiltekins tíma, en það feli þó
ekki í sér framkvæmdaleyfi. Sam-
kvæmt lögum megi ekki hefja fram-
kvæmdir fyrr en það leyfi hafi verið
gefið út.
Hanna Birna sagði stefnt að því að
fulltrúar Reykjavíkurborgar og
Kópavogsbæjar ræði stöðu málsins á
mánudaginn kemur.
Samráð haft við skógræktina
Aðspurð um hvort Skógræktar-
félag Reykjavíkur hafi verið haft
með í ráðum við undirbúning sagði
Hanna Birna að svo hefði verið á
fyrri stigum.
Ómar Stefánsson, formaður bæj-
aráðs Kópavogs, sagði þá hafa staðið
í þeirri trú að búið væri að gefa út
framkvæmdaleyfið. Þegar óskað hafi
verið eftir því að framkvæmdir yrðu
stöðvaðar hefði verið sjálfsagt að
verða við því. Ómar sagði að í samn-
ingi sveitarfélaganna komi fram að
framkvæmdaleyfið verði gefið út inn-
an mánaðar og að meira en mánuður
sé liðinn frá undirritun samningsins.
„Þetta er í eðlilegu ferli og við hljót-
um að fá framkvæmdaleyfið á næstu
dögum,“ sagði Ómar.
Reynt verður að vanda allan frá-
gang í Heiðmörk eftir bestu getu, að
sögn Ómars. Hann sagði að lagna-
leiðin hafi verið fundin í góðri sam-
vinnu við Skógræktarfélag Reykja-
víkur á sínum tíma.
Fylgir slóðum að mestu
Samkvæmt umhverfismatsskýrslu
fyrir framkvæmdina, sem unnin var
af Hönnun hf. fyrir Kópavogsbæ,
þarf að leggja vatnslögn frá vatns-
tanki í Vatnsendaheiði í Kópavogi,
þar sem vatnsins er aflað, og að miðl-
unargeymi við Vatnsendahverfi í
Kópavogi. Lagnaleiðin er um 1,7 km
löng og „fylgir að mestum hluta, utan
100–200 m kafla, núverandi slóðum
og vegum sunnan Vatnsendahlíðar,“
að því er fram kemur í matsskýrsl-
unni.
Framkvæmdin var tilkynningar-
skyld til ákvörðunar um matsskyldu.
Niðurstaða Skipulagsstofnunar í
apríl í fyrra var að framkvæmdin
væri ekki háð umhverfismati. Í nið-
urstöðu stofnunarinnar segir m.a.:
„Skipulagsstofnun telur að við
framkvæmdirnar sé brýnt að óþarfa
rask verði ekki á svæðinu. Sýnt hefur
verið fram á að framkvæmdin sé ekki
líkleg til að hafa veruleg áhrif á gróð-
ur sem ekki sé hægt að bæta með
fyrirhuguðum vinnubrögðum við frá-
gang.“
Framkvæmdir stöðvaðar
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Rask Stórvirk grafa var notuð við að grafa skurðinn, sem vatnsleiðslan á að liggja eftir, og sá trjágróður, sem í
veginum var, varð að lúta í lægra haldi. Framkvæmdirnar hafa nú verið stöðvaðar í bili.
Framkvæmda-
leyfi vegna vatns-
leiðslu vantaði
Eftir Sunnu Ósk Logadóttur
sunna@mbl.is
VÉLMENNI, kennt við snillinginn
Leonardo Da Vinci, fer líkt og með
örsmáum höndum inn í kviðarhol
sjúklinga háskólasjúkrahússins í
Lundi og sker þaðan mein með mik-
illi nákvæmni. Vélmenninu er stýrt
af skurðlækni og tæknilega séð
þyrfti læknirinn aldrei að leggja
hendur á sjúklinginn því hann gefur
vélmenninu skipanir frá stjórnborði,
sem gæti allt eins verið staðsett í
öðru landi, jafnvel annarri heims-
álfu. Sú er reyndar ekki raunin enn í
Lundi, þótt Svíar séu fremstir Evr-
ópuþjóða í notkun slíkra vélmenna.
Aðgerðir hafa verið gerðar með
þessum hætti í um ár í Lundi og er
þvagfæraskurðlæknirinn Rafn
Hilmarsson einn þeirra lækna sem
unnið hafa í teymi sérfræðinga að
innleiðingu vélmenna við erfiðar
skurðaðgerðir. Stýrði hann vél-
menninu sjálfur í fyrsta sinn nú í
vikunni er hann fjarlægði krabba-
mein úr blöðruhálskirtli.
Unnið djúpt í þröngu rými
Vélmenni hafa í nokkur ár verið
notuð við skurðaðgerðir og í upphafi
voru þau hönnuð til að aðstoða við
hjartaskurðaðgerðir. Þvagfæra-
skurðlæknar hafa nýtt sér þau í
auknum mæli. „Þeir sáu tækifæri til
að nota vélmenni, sérstaklega við
ákveðnar aðgerðir, t.d. vegna
krabbameins í blöðruhálskirtli,“
segir Rafn. „Í slíkri aðgerð er unnið
djúpt í þröngu rými og erfitt er að
komast að krabbameininu. Menn
sáu að þetta var einmitt lausnin, að
gera slíkar aðgerðir með vélmenni.“
Bandaríkjamenn riðu á vaðið
enda var tæknin hönnuð þar. Þróun-
in hefur verið hröð og segir Rafn að
sig hefði ekki getað órað fyrir því
fyrir nokkrum árum að hans helsta
hjálparhella innan fárra ára yrði
vélmenni. „Ég tel að þetta sé klár-
lega framtíðin. Þetta er tækni sem
er á fleygiferð. Þetta hefur gengið
það vel í Svíþjóð að flest sjúkra-
húsin hér eru að fá sér svona vél-
menni.“
Spurður um helstu kosti vél-
menna við skurðlækningar segir
Rafn: „Þetta býður upp á mun ná-
kvæmari aðgerðir. Þetta er gert
með svokallaðri kviðsjártækni, gerð
eru örlítil göt á kviðinn og aðgerðin
gerð í gegnum þau í stað stórs
skurðar á kvið áður. Það sem vél-
mennið hefur fram að færa er að
það er með eins og örsmáar hendur
inni í kviðarholinu, þannig að þetta
virkar eins og framlenging á fingr-
um skurðlæknisins, djúpt inn í lík-
ama sjúklingsins.“
„Augu“ vélmennisins eru mynda-
vél sem sýnir allt í þrívídd og er
tengd við stjórnborð þaðan sem
læknirinn vinnur. Í dag eru stjórn-
borðin yfirleitt staðsett inni á skurð-
stofunum en Rafn segir að tæknin
gefi þá möguleika að í framtíðinni
geti læknirinn verið utan stofunnar,
jafnvel í öðru landi. „Það hafa þegar
verið gerðar þannig „sýning-
araðgerðir“, þ.e. að skurðlæknirinn
er staddur í Bandaríkjunum og
sjúklingurinn í Evrópu.“
Rafn telur að eitt vélmenni kosti
um 100–150 milljónir íslenskra
króna. Þá felst auk þess kostnaður í
því að þjálfa upp starfsfólk. Til
lengri tíma litið gæti þetta þó spar-
að fjármuni því sjúklingurinn getur
farið heim daginn eftir aðgerð en
þurfti áður að liggja í nokkra daga á
sjúkrahúsi. Þá eru aukaverkanir
minni því nákvæmni vélmennisins
er slík að t.d. blæðingar verða litlar.
Læknar gætu líka í framtíðinni gert
fleiri aðgerðir með vélmennum í
stað hefðbundinna skurðaðgerða.
„Árangur af aðgerðunum er mjög
góður,“ segir Rafn en bendir á að
tæknin sé ný þannig að engar lang-
tímarannsóknir séu enn fyrir hendi.
Innrás vélmenna á Íslandi
Nokkrar aðgerðir eru þegar gerð-
ar með vélmennum á Landspítala –
háskólasjúkrahúsi, m.a. gallblöðru-
og bakflæðisaðgerðir. Þar eru einn-
ig kviðsjáraðgerðir framkvæmdar.
Þá vinnur læknirinn í gegnum göt á
kviði sjúklingsins, en stýrir verk-
færunum sjálfur með höndunum.
„Það sem vélmennið hefur fram
yfir þetta er að það hefur liðamót
inni í sjúklingnum,“ segir Rafn. „Við
hefðbundnar kviðsjáraðgerðir verð-
ur hver minnsta hreyfing læknisins
mjög mögnuð inni í sjúklingnum.
En hjá vélmenninu er þetta einmitt
öfugt, það dregur úr öllum auka-
hreyfingum. Því getur það gert
mjög nákvæmar aðgerðir.“
Rafn segist handviss um að vél-
menni svipuð þeim sem notuð eru í
Lundi verði komin til Íslands innan
fárra ára. „Íslendingar hafa aldrei
verið lengi að grípa nýjungar, en
þetta er bara eins og allt annað, þarf
sinn tíma til að þróast.“
Vélmenni skera sjúklinga
með mikilli nákvæmni
Við stjórnvölinn Rafn Hilmarsson skurðlæknir við stjórnborðið þaðan sem
vélmenninu er stýrt við skurðaðgerðir á sjúkrahúsinu í Lundi.
Í HNOTSKURN
»Flóknar aðgerðir með vél-mennum hafa verið gerðar
í nokkur ár, þær fyrstu voru
framkvæmdar í Bandaríkj-
unum.
»Þegar hafa verið fram-kvæmdar aðgerðir þar
sem sjúklingurinn er í einu
landi og læknirinn í öðru.
»Á Landspítalanum erugerðar nokkrar aðgerðir
með vélmennum, m.a. gall-
blöðru- og bakflæðisaðgerðir.
HELGI Gíslason, skógfræðingur
og framkvæmdastjóri Skógrækt-
arfélags Reykjavíkur, sem hefur
haft umsjón með Heiðmörk frá
1950, hafði ekki hugmynd um
hvað var á seyði þegar hann varð
var við framkvæmdirnar í gær-
morgun. Hann sagði að ekkert
samráð hefði verið haft við sig um
þessar framkvæmd. Sá hann
marga vörubíla koma ofan úr
Heiðmörk með 6-10 m há tré á pallinum. Þegar hann
kom á vettvang framkvæmdanna var hann mjög
undrandi að sjá stórvirkar vinnuvélar rífa upp tré
úr Þjóðhátíðarlundi sem plantað var 1974. Helga
þótti líka mikil lýti að traðki eftir vinnuvélarnar.
„Ég hefði aldrei getað ímyndað mér að menn gætu
farið með þessu móti inn í Heiðmörkina,“ sagði
Helgi.
Hann sagði að sjálfboðaliðasamtök á borð við
Landnema hefðu unnið mikið í Heiðmörk. Einum
reit Landnema hafði verið „rústað“ í gærmorgun.
Hann sagði að til Þjóðhátíðarreitsins hefði verið
stofnað 1974 til að minnast 1.100 ára afmælis Ís-
landsbyggðar og 75 ára afmælis skógræktar í land-
inu. Efnt hefði verið til söfnunar meðal Reykvíkinga
og prýðilega safnast. Fyrir það framlag hefði þess-
um reit verið plantað. Helgi taldi að tekin væri um
10-15 metra breið geil í lundinn. Þá sagði hann að
starfsmaður verktakafyrirtækisins Klæðningar, sem
annast framkvæmdina, hefði sýnt sér hvar ætti að
staðsetja svonefnt lagerplan fyrir malarefni og slíkt.
„Það er á svæði sem UNIFEM gróðursetti í á liðnu
sumri ásamt börnum til að koma í gang söfnunar-
átaki fyrir börn úti í Afríku,“ sagði Helgi.
Samkvæmt upplýsingum Morgunblaðsins var haft
samráð við forvera Helga hjá Skógræktarfélaginu
fyrir nokkrum árum. Helgi sagði að stjórn félagsins
kannaðist ekki við að samráð hefði verið haft við fé-
lagið um þessa framkvæmd.
Kannast ekki við samráð
Helgi Gíslason