Morgunblaðið - 24.02.2007, Qupperneq 39

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 24. FEBRÚAR 2007 39
Polaris FUSION 900
136" 47mm, árg. 2005, ek. 1 þús. km,
hlaðinn aukahlutum. Verð 1390 þús. kr.
Subaru LEGACY,
árg. 2006, ek. 10 þús. km.
Verð 2590 þús. kr.
Mazda 3 H/B TS,
árg. 2004, ek. 26 þús. km.
Verð 1660 þús. kr., áhv. 1000 þús. kr.
Nissan TERRANO II DÍSEL,
árg. 2001, ek. 219 þús. km, DÍSEL.
Verðtilboð 1050 þús. kr., áhv. 785 þús. kr.
Fiat STILO WAGON,
árg. 2004, ek. 65 þús. km. Verðtilboð
1090 þús. kr., áhv. 930 þús. kr.
Yamaha SXR 700,
árg. 2001, ek. 3 þús. km.
Verð 430 þús. kr., áhv. 270 þús. kr.
KIA SORENTO,
árg. 2002, ek. 63 þús. km, DÍSEL.
Verð 2490 þús. kr., áhv.1930 þús. kr.
MMC L200 DOBLE CAB DIESEL
TURBO GLS D/C, árg. 1998,
ek.191 þús. km. Verð 790 þús. kr.
Nissan TERRACAN GLX 2,9 DÍSEL,
árg. 2003, ek.179 þús. km.
Verðtilboð 1890 þús. kr., áhv.1495 þús. kr.
Volvo V70XC V-AWD,
árg. 2002, ek.123 þús. km.
Verð 2650 þús. kr., áhv. 2150 þús. kr.
Funahöfða 1 • Opið virka daga kl. 10-19 og laugardaga kl. 12-17
SKOÐIÐ FLEIRI MYNDIR Á WWW.100BILAR.IS
ÍBÚUM Mosfellsbæjar þykir
vænt um Varmána og útivist-
arsvæðið sem liggur að henni. Af
því svæði rís Álafosskvosin hæst
þar sem fyrri tíma saga ullariðn-
aðar við Álafoss og
gróskumikið menning-
arlíf nútímans renna
saman við árniðinn. Á
því svæði og svæðinu
þar niður af þar sem
áin breiðir úr sér, er
að finna útivistarsvæði
sem á sér ekki sam-
jöfnuð í sveitarfé-
laginu. Svæði sem
aldrei verður samt ef
niður á þessa bakka
Varmár verður beint
þeirri mengun sem
fylgja mun áætluðum
akstri 10 þúsund bifreiða daglega
um fyrirhugaða Helgafellsbraut.
Valkosturinn eini
Lífríki Varmár og lífsgæðum
íbúa Mosfellsbæjar á að spilla með
lagningu fjölfarinnar tengibrautar
frá nýrri byggð við Helgafell niður
á bakka Varmár þar sem hún teng-
ist Vesturlandsveginum. Bæjaryf-
irvöld í Mosfellsbæ hafa sagt íbúum
sínum að aðrar leiðir séu ekki fær-
ar fyrir þessa miklu umferð en því
fer fjarri að þau rök hafi hljómað
sannfærandi.
Aðrir kostir ekki
kannaðir til hlítar
Fjölmargir íbúar Mosfellsbæjar
telja að fullgild rök hafi enn ekki
verið færð fyrir því að aðrar leiðir
séu ekki færar við lagningu brautar
sem tengja á Vesturlandsveg við þá
stóru íbúabyggð sem senn mun rísa
í landi Helgafells. Helsta myndbirt-
ing þeirra skoðana er stofnun Var-
mársamtakanna sem vakið hafa
máls á því umhverfisslysi sem nú
er að færast af teikniborðinu á
framkvæmdastig með lagningu fjöl-
farinnar umferðaræðar niður á
bakka Varmár. Með hverjum deg-
inum sem líður kemur betur í ljós
að full þörf var á að fylkja sér um
markmið samtakanna og fylgja
þeim eftir sérstaklega, þ.e. að
fylgja eftir þeim sjálfsagða rétti
íbúa Mosfellsbæjar að eðlilegt tillit
sé tekið til lífsgæða og lýðræðis í
Mosfellsbæ þegar unnið er að
skipulagi og framkvæmdum í bæj-
arfélaginu.
Aðrar leiðir fyrir tengingu
Helgafellsbrautar við Vesturlands-
veg en Varmárbakkar hafa verið
dæmdar óhæfar af
ráðamönnum í Mos-
fellsbæ, en boðleg
gögn um þá niðurstöðu
hafa þó ekki verið birt.
Ástæðan virðist sú að
nægilega marktækir
útreikningar með hlið-
sjón af kostnaði og
umhverfisáhrifum ann-
arra leiða liggi ekki
fyrir. Ennþá stendur
því sú sjálfsagða krafa
íbúanna að kannaðir
verði af kostgæfni leið-
ir sem fela ekki í sér
að skerða umhverfisgæði fallegasta
útivistarsvæðis bæjarfélagsins á
láglendi og um leið lífsgæði bæj-
arbúa. Með slíkum sjálfsögðum
vinnubrögðum væri bæjaryf-
irvöldum og íbúunum loks gert
kleift að dæma um það hverju
skakkar í raun á mismunandi leið-
um. Þannig væri kominn grundvöll-
ur til þess að meta hvort að sá
kostnaðarmunur, sem mismunandi
leiðir og útfærslur fela í sér, er
nægilegur einn og sér til þess að
menn finni sig knúna til þess að
gjaldfella þau lífsgæði sem felast í
umhverfi Varmár með því að láta
Helgafellsbraut feta sig upp með
ánni.
Hvaða valkostir?
Vænlegur valkostur virðist fær
fyrir verðandi Helgafellsbraut.
Hann liggur úr Helgafellshverfinu
með hlíðum Helgafells og þaðan
niður á Vesturlandsveg norður und-
ir veginn upp í Mosfellsdal. Á fundi
þar sem þessi leið barst í tal var
mikið rætt um þann aukatíma sem
það tæki fólk að keyra þessa lengri
leið og vissulega er hægt að sam-
þykkja að það skakkar einhverjum
sekúndum á leiðunum. Rætt hefur
verið um lagningu þessarar tengi-
brautar um vegstokk og í því sam-
bandi hafa bæjaryfirvöld vitnað til
„ítarlegra“ upplýsinga um kostnað
sem er ýmist nefndur í hundruðum
milljóna króna eða milljörðum. Út-
reikningarnir og forsendur þeirra
hafa þó ekki verið kynntir formlega
til sögunnar en vísað hefur verið til
fundargerða og minnismiða í vörslu
bæjarins. Til viðbótar nefndum val-
kostum eru hugsanlega fleiri leiðir
færar til að koma Helgafellsbraut í
samband við vegakerfið.
Vandkvæðalaus vegarlagning
Ráðamenn í bæjarstjórn Mos-
fellsbæjar hafa fram til þessa talað
um að skipulagning Helgafells-
brautar samrýmist þeim skilyrðum
sem um slíkar framkvæmdir gilda
og því sé ekki við neinn vanda að
etja. Íbúarnir hafa hinsvegar rétti-
lega bent á ýmis vandkvæði sem
fylgi þeirri braut sem skipulögð
hefur verið meðfram Varmá. Vand-
kvæði sem ekki hafi verið skoðuð
til enda, svo sem mengunaráhrifin
af þungri bílaumferð um þetta
svæði er skýrasta dæmið um. Nú
hefur komið á daginn að eftirlits-
aðilar í þessum málaflokki eru sam-
mála því að athuga þurfi sér-
staklega hvort að nóg hafi verið að
gert af hálfu bæjaryfirvalda. Bæði
vegna þess að heildstæð úttekt á
umhverfisþáttum, sem fyrirhuguð
tengibraut mun hafa áhrif á, liggur
ekki fyrir, né áætlanir til að bregð-
ast við fyrirsjáanlegri mengun með
hliðsjón af verndun lífríkis Varmár
sem er á Náttúruminjaskrá og fell-
ur því undir verndarvæng Nátt-
úruverndarlaga. Um þetta vitnar
úrskurður Úrskurðarnefndar um
skipulags- og byggingarmál sem
leiddi til þess að framkvæmdir við
Helgafellsbraut voru stöðvaðar þar
til nefndin hefur skorið úr um hvað
vanti upp á til að fullnægjandi sýn
fáist á þau áhrif sem Helgafells-
brautin hefur á Varmá og umhverfi
hennar.
Verndun Varmár
og lífsgæða í Mosfellsbæ
Jóhannes Sturlaugsson fjallar
um lífsgæði í Mosfellsbæ » Vandkvæði fylgja þvíef Helgafellsbraut
fer um bakka Varmár,
því þá er í senn spillt
vistkerfi árinnar og dýr-
mætum lífsgæðum íbúa
Mosfellsbæjar.
Jóhannes Sturlaugsson
Höfundur er líffræðingur.
NÝLEGA birtust fréttir í blöðum
um áform um svonefndan Norð-
urveg, frá vestanverðu Suðurlandi
yfir Kjöl og niður í
Skagafjörð, þar sem
hann tengdist þjóðvegi
1 nálægt Silfrastöðum.
Gert er ráð fyrir að
vegurinn verði upp-
byggður og malbikaður
og honum mun ætlað
að þola þungaflutninga.
Megintilgangur þessa
vegar er að stytta
vegaleiðir milli Suður-
lands og höfuðborg-
arsvæðisins og Mið-
Norðurlands.
Nokkur viðbrögð
hafa fengist við þessum hug-
myndum. Ritstjóri Morgunblaðsins
leggst eindregið gegn slíkum vegi í
forystugrein 5. febrúar sl. Þar segir
hann m.a.: „Það á að vera erfitt að
ferðast um íslenskar óbyggðir. Það
er hluti af þeim töfrum sem fylgja
því að ferðast um þessi landsvæði, að
þau séu erfið yfirferðar, að það þurfi
að hafa fyrir því að fara um þau.“
Ferðafélag Íslands hefur einnig
lagst gegn hugmyndinni. Bæj-
arstjórn Akureyrar hefur aftur á
móti tekið undir hana. Hvað er rit-
stjóri Morgunblaðsins í raun að
segja með þessum tilvitnuðu orðum?
Hann er að segja þetta: Vissum hluta
þjóðarinnar og þeirra gesta sem
sækja landið heim er alls ekki ætlað
að ferðast um óbyggðir
Íslands. Þær eiga að
vera honum of erfiðar.
Gamalt fólk, sem á orð-
ið erfitt með göngu-
ferðir og að hossast
langar leiðir á óvegum,
fatlað fólk og veikburða
á þangað ekkert erindi.
Það er með ólík-
indum að sjá slíkar
hugmyndir í ritstjórn-
argrein í stærsta blaði
landsins. Það sam-
svarar því að sagt væri
að það væri hluti af
mikilleik Þjóðleikhússins að þar sé
aðkoma erfið. Að ekki mætti óprýða
inngang þess og innra rými með
brautum fyrir hjólastóla. Það væri
hluti af þeirri upplifun að fara í Þjóð-
leikhúsið að vera laus við slíkt og að
þurfa að hafa fyrir því að komast í
sæti sitt. Ummælin og hugsunin að
baki þeirra eru í hrópandi mótsögn
við þá viðleitni sem nú er uppi til að
auðvelda fötluðum, lasburða og öldr-
uðum að njóta þess sem manngert og
náttúrulegt umhverfi hefur upp á að
bjóða. Þau eru í mótsögn við þá
mannúð sem góðu heilli fer vaxandi í
samfélagi okkar. Þau eru einnig í
mótsögn við mannúðarsjónarmið
sem oft hafa verið túlkuð í ritstjórn-
argreinum sama blaðs.
Hitt er annað mál að vel má skilja
sjónarmið hrausts fólks á besta aldri
sem gjarnan vill fá tækifæri til að
umgangast náttúru ósnortna af
mannanna verkum og glíma við erf-
iðar gönguleiðir. Það fólk á líka sinn
rétt. Framtíðarlausnin hlýtur að fel-
ast í því að gera báðum hópum til
hæfis. Því þurfa vissir hlutar miðhá-
lendisins að vera áfram ósnortnir af
mannvirkjum. Á þeim þurfa að vera
„ósnertur“ (wildernesses) þar sem
ekki eru önnur mannvirki en merktir
göngustígar og einfaldir svefnskálar.
Þar eiga engir bílvegir að vera og all-
ur akstur, nema í neyðartilvikum, á
að vera bannaður.
Utan „ósnertnanna“ á miðhálend-
inu eiga að vera almenningar og
mannvirkjasvæði. Með almenn-
ingum er átt við svæði með greiðu
aðgengi fólks á venjulegum bílum að
sumarlagi. Þar væru malbikaðir bíl-
vegir, lagðir eftir vönduðu skipulagi
en ekki af handahófi eins og slóð-
irnar; skoðunarvegir, þar sem
áherslan er á að auðvelda fólki að
skoða landið sem farið er um. Þeir
vegir væru ekki hannaðir sem sam-
gönguvegir til að komast á sem
stystum tíma milli staða. Skoð-
unarvegirnir þyrftu ekki að vera að
ráði uppbyggðir nema á köflum sem
gætu ella farið undir vatn þegar frost
er í jörðu. Slíkir vegir yrðu lagðir
þannig að þeir færu sem best í land-
inu og kæmu að sem bestum notum
við að skoða landið fremur er að þeir
væru sem stystir.
Á almenningunum yrðu líka fjalla-
hótel og þjónustustöðvar eins og í
öðrum fjallalöndum fjölsóttum af
ferðamönnum, gjarnan nálægt inn-
gangsleiðum inn á „ósnerturnar“.
Á mannvirkjasvæðum yrðu vegir
sem lagðir yrðu fyrst og fremst
vegna mannvirkja á hálendinu, eink-
um virkjana vatnsorku og jarðhita
og efnisnáma. Þeir yrðu mun burð-
armeiri en skoðunarvegirnir. Mann-
virkjasvæðin yrðu að langmestu leyti
opin almenningi.
Norðurvegur er hugsaður sem al-
mennur ferða- og flutningavegur
milli Suðurlands og Norðurlands.
Megintilgangur hans er að stytta
vegalengdir. Í mínum huga vaknar
spurning um hvort slíkur þunga-
flutningavegur svari kostnaði borið
saman við flutninga með skipum.
Gagnstætt því sem á við um flest
Evrópulönd er búseta á Íslandi nær
öll við ströndina og upp frá henni.
Maður skyldi því halda að hagkvæm-
ustu flutningarnir væru með skipum
til fárra birgðastöðva á ströndinni,
t.d. Ísafjarðar, Akureyrar og Reyð-
arfjarðar, og þaðan með bílum til
annarra staða í hverjum landsfjórð-
ungi. Með því móti yrðu ton-
nkílómetrarnir í landflutningum að-
eins brot af því sem nú stefnir í að
þeir verði. Hafa forgöngumenn
Norðurvegar skoðað þetta? Og hafa
yfirmenn samgöngumála gert það?
Meðal þeirra sem hafa andmælt
Norðurvegi er klúbbur sem nefnir
sig 4x4. Þau andmæli sæta nokkurri
furðu. Í ljósi þess að gróðurhúsa-
áhrifin eru langsamlega alvarlegasti
umhverfisvandi nútímans getur
klúbbur manna sem ástundar
skemmtiakstur á eldsneytisfrekum
jeppum um óvegi og vegleysur
naumast talist mjög trúverðugur
talshópur umhverfisverndar nú á
dögum.
Vegir á miðhálendinu
Jakob Björnsson fjallar um
vegagerð á miðhálendinu » Í mínum huga vakn-ar spurning um
hvort slíkur þungaflutn-
ingavegur svari kostn-
aði borið saman við
flutninga með skipum.
Jakob Björnsson
Höfundur er fyrrverandi orku-
málastjóri.
Fáðu úrslitin
send í símann
þinn