Morgunblaðið - 09.10.2008, Blaðsíða 12

12 FIMMTUDAGUR 9. OKTÓBER 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FORRÆÐI karllægra gilda með
gróðasjónarmið, fífldirfsku og
eiginhagsmunasemi að leiðarljósi
verður að linna enda eru þau komin
í þrot. Þetta segir í ályktun Femín-
istafélags Íslands, vegna stöðunnar
í íslenskum efnahagsmálum.
Í ályktuninni segir að Íslandi riði
á barmi gjaldþrots og hugmynda-
kerfi kapítalismans og frjálshyggj-
unnar séu fallin. Það sé einnig ljóst
að þeir karlar sem hingað til hafa
haldið um stjórnartaumana séu
ekki hæfir til starfans.
Reynslan sýni að þau ríki sem
notið hafa leiðsagnar kvenna í upp-
byggingu eftir samfélagslegt hrun,
standi betur en önnur. Skipa eigi
nýtt fólk til stefnumótunar, konur
jafnt sem karla.
Karllægu gild-
in reynast illa
Eftir Silju Björk Huldudóttur
silja@mbl.is
„ÉG hef á síðustu dögum og vikum
fengið fjölda fyrirspurna frá sam-
löndum mínum þar sem þeir leita
svara við því hvernig þeir eigi að
standa að málum áður en þeir yfir-
gefa Ísland. Þeir
vilja t.d. vita
hvernig þeir geti
gert upp skatta-
mál sín áður en
þeir flytja af
landi brott,“ segir
Michal Sikorski,
ræðismaður Pól-
verja á Íslandi.
Aðspurður seg-
ir Sikorski ekki
ólíklegt að allt að
helmingur þeirra tíu þúsund Pól-
verja sem hérlendis eru búsettir
muni hverfa aftur til heimlands síns
eða annarra landa í Evrópu í at-
vinnuleit. „Auðvitað eru margir, sér-
staklega þeir sem fest hafa hér ræt-
ur og eiga börn hérlendis eða líkar
vel að vera hér, sem geta alls ekki
hugsað sér að fara og munu reyna,
líkt og Íslendingar allir, að bíða erf-
iða stöðu efnahagsmála hérlendis af
sér,“ segir Sikorski.
Fara heim til Póllands til að
vinna fyrir lánum hérlendis
„Hins vegar eru margir sem telja
sig ekki lengur hafa efni á að vera
hér, sérlega í ljósi þess að þeir geta
unnið sér inn helmingi hærri tekjur
í Póllandi en hér í ljósi veikingar
krónunnar að undanförnu,“ segir
Sikorski. Tekur hann fram að sumir
þeirra sem leitað hafa til hans hafi
tekið bíla- og íbúðalán hérlendis, en
hugleiði nú þann kost að fara heim
til Póllands og vinna þar til þess að
geta greitt af lánum sínum hér-
lendis.
Fékk ekki að skipta evrum
yfir í íslenskrar krónur
Í samtali við Morgunblaðið segir
Sikorski marga landa sína hafa haft
samband við sig á síðustu dögum til
þess að leita sér aðstoðar og upplýs-
inga. Þannig megi segja að fyrir-
spurnum hafi hreinlega rignt inn.
Segir hann marga hafa haft áhyggj-
ur af því að ekki sé lengur hægt að
flytja launin milli landa. „Raunar
virðist allt hreinlega vera stopp í
bankaviðskiptum landa á milli, því
ég reyndi sjálfur að millifæra evrur
að utan til Íslands og skipta þeim í
íslenskar krónur og var neitað um
slík viðskipti í bankanum. Ég verð
að viðurkenna að ég varð mjög
hissa, því ég hélt að það vantaði er-
lendan gjaldeyri hérlendis, ekki öf-
ugt.“
Að sögn Sikorskis bar nokkuð á
því um síðustu mánaðamót að pólsk-
ir starfsmenn í byggingariðnaði hafi
ekki fengið útborgað, heldur ein-
vörðungu verið réttur flugmiði aðra
leiðina frá Íslandi með þeim útskýr-
ingum að viðkomandi verktaki væri
að sigla í gjaldþrot.
„Margir þeirra sem leitað hafa til
mín hafa haft áhyggjur af því hvern-
ig þeir eigi að fara að því að taka
bíla sína með sér til Póllands við
heimförina,“ segir Sikorski og tekur
fram að eftir því sem hann komist
næst sé orðið nær uppbókað í ferðir
Norrænu frá Íslandi á næstunni.
Ekki reyndist unnt að fá upplýs-
ingar um bókunarstöðuna hjá Nor-
rænu ferðaskrifstofunni í Reykjavík
sem sér um sölu ferða í Norrænu.
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Á heimleið Fjöldi útlendinga, aðallega þeir sem starfað hafa í byggingariðnaði, er nú á förum frá landinu.
Fyrirspurnum rignir inn
 Ræðismaður Pólverja býst við því að helmingur Pólverja muni yfirgefa Ísland
 Margir sjá sér frekar hag í því að vinna fyrir bílalánunum í heimalandi sínu
8, '. *.!. 'R4(.&&"!< /%-&"&
BMA
BAA
OMA
OAA
NMA
NAA
MA
A
&"
'(
$ S  S S T 

Michal
Sikorski
Hvað er E-301 vottorð og
hvenær er sótt um slíkt?
Ef einstaklingur ætlar í atvinnuleit í
öðru EES-landi er hægt að fá vottað
að hann hafi verið atvinnuleysis-
tryggður á Íslandi. Þetta er gert með
því að sækja um E-301 vottorð hjá
Vinnumálastofnun.
Hversu margar óafgreiddar E-301
umsóknir eru fyrirliggjandi hjá
Vinnumálastofnun núna?
Á tímabilinu frá 29. september til 8.
október höfðu Vinnumálastofnun
alls borist 122 umsóknir um E-301
vottorð.
Hversu mörg E-301 vottorð hafa
verið afgreidd á síðustu árum?
Árið 2004 voru alls gefin út 377
E-301 vottorð, þar af voru 8 gefin út
til Póllands, en Pólverjar eru um 70%
af erlendu vinnuafli á Íslandi. Árið
2005 voru gefin út 425 vottorð, þar
af 8 til Póllands. Árið 2006 voru gef-
in út 494 vottorð, þar af 50 til Pól-
lands. Árið 2007 voru gefin út 1.208
vottorð, þar af 798 til Póllands.
S&S
„SÍÐUSTU daga
hafa bankarnir
verið með há-
mark á milli-
bankafærslur, en
núna virðist al-
farið vera búið
að loka á öll
gjaldeyrisvið-
skipti,“ segir
Einar Skúlason,
framkvæmda-
stjóri Alþjóðahússins. Segir hann
Alþjóðahúsið hafa fengið fjölda
fyrirspurna vegna þess að innflytj-
endur sem hér vinna geta ekki
lengur flutt launin milli banka-
reikninga til heimalands síns.
Að sögn Einars getur reynst snú-
ið að útskýra fyrir skjólstæðingum
Alþjóðahússins hvers vegna þeir
geti ekki millifært laun sín heim.
Margir þeirra sem leiti til Alþjóða-
hússins framfleyti allri fjölskyld-
unni sinni í heimalandinu og hafi
eðlilega áhyggjur af ástandinu.
„Við biðjum fólk að bíða átekta
og sýna þolinmæði, því það er verið
að vinna í því að leysa málin. Við
bendum fólki líka á að allir séu á
sama báti. Það fær enginn ein-
hverja sérstaka fyrirgreiðslu um-
fram aðra. Þetta snýst ekki um
þjóðerni eða ríkisborgararétt. Það
er það eina sem við getum sagt á
þessum tímapunkti,“ segir Einar.
Geta ekki flutt
laun sín heim
Einar
Skúlason
Bankakreppan
Eftir Egil Ólafsson
egol@mbl.is
EFTIR að ljóst varð að Glitnir og
Landsbankinn myndu ekki geta
staðið við skuldbindingar sínar ósk-
uðu stærstu eigendur beggja þess-
ara banka eftir greiðsluþroti. Þetta á
við um Stoðir (FL-Group), stærsta
eiganda Glitnis, og Samson sem er
stærsti eigandi í Landsbankans. Þá
hefur Landsbankinn í Luxemborg
óskað eftir greiðslustöðvun, en bank-
inn var næststærsti eigandi Lands-
bankans á Íslandi.
Samson og Landsbankinn Luxem-
borg eru einnig tveir af stærstu eig-
endum í Straumi.
Eignirnar hurfu
Verðmæti eigna Samson, Lands-
banka Luxemborg og Stoða í Lands-
banka og Glitni var fyrir nokkrum
dögum metið á marga tugi milljarða.
Eftir að bankarnir komust í þrot
urðu þessi verðmæti að engu. Á fé-
lögunum hvíldu miklar skuldir sem
m.a. voru veðsettar í hlutabréfunum
í bönkunum. Þessar skuldir voru
komnar í uppnám og því aðeins ein
leið fyrir stjórnendur þeirra, þ.e. að
biðja um greiðslustöðvun.
Greiðslustöðvun fer illa með eigendur banka

 '.  >

 .'. 8# # 

 .2
<"#4 &*#&/.&/ 4*-
/L17224 &9*%4*-
;#.#4 "/-/#
/!/ %
*. '/#*.2&.#4)4 48K&)?4!/#

'  2AB. CDDE
BFGFHD
BDGCCD
IGJKD
IGIKD
IGDDD
LDGDLD
BDDGDDD
CFFI
A# =  1=
L.%/4
(
#.&4%/-&#*.&.&2"#
2 /4 &9*%4
(
)-*7#.%%84
/&/%#:.4@
)-*7#.%%849*#% "&/#!
;#.#4 "/-/#
/!/ %
*. '/#*.2&.#4)4 48K&)?4!/#
3 '  2AB. CDDE
CHGJBD
BDGBJD
KGEED
FGHCD
FGCDD
HEGLCD
BDDGDDD
HEEK
    '  2B. CDDE
"*. #   2#2
  #* ."
/&'%14% /&'%4-4;/ %
% /&'%1/&.4
4+4%/-&#
#/"!"#+
"#;/#<%4-8<#-14-
;#.#4 "/-/#
/!/ %
*. '/#*.2&.#4)4 48K&)?4!/#
HBGLJD
KGECD
FGKJD
FGBBD
CGFHD
FKGDKD
BDDGDDD
FKJD
A# =  1=
" *+=M
'  2B. CDDE
"*.  . '. " 
  #* ."
/&'%14% 4-4/;/ %,;9
#/"!"#+
"#;/#<%4-8<#-14-

4*'2*
;#.#4 "/-/#
/!/ %
FHGFBD
CBGJCD
IGKJD
HGJCD
FGJLD
CKGICD
BDDGDDD
A# =  1=
*. '/#*.2&.#4)4 48K&)?4!/4*9#/
!/#4BA48K&)4H*9#/UNOM?QPI
LGC
JJK
FRAM kom á blaðamannafundi for-
sætisráðherra í gær að borið hefði á
hnökrum í erlendum viðskiptum ís-
lenskra fyrirtækja í gær sem skap-
ast hefði vegna bankanna.
Vilhjálmur Egilsson, fram-
kvæmdastjóri Samtaka atvinnulífs-
ins, segir vandamálin sem upp komi
í bankaviðskiptum birtast í öllu
mögulegu. Til dæmis fái fyrirtæki
ekki afgreiðslu ábyrgðarlána eða
eðlilega greiðslufresti.
„Venjulega þegar stofnaður er
nýr banki tekur langan tíma að und-
irbúa það en hér er þetta gert á einni
nóttu. Þess vegna verður mikið basl
með eðlilega bankaþjónustu og jafn-
vel einfaldir hlutir eins og að flytja
fasteignaveð getur tekið óratíma.
Maður hefur skilning á því hvað það
er risavaxið verkefni að koma þessu
öllu af stað, en maður skilur líka
óþægindin sem viðskiptavinir verða
fyrir. Það er nauðsynlegt að þetta
komist í eðlilegt horf sem fyrst til að
rekstur fjölmargra fyrirtækja verði
ekki fyrir verulegum truflunum.“
HB Grandi hefur eins og önnur
fyrirtæki fundið fyrir töfum í eðli-
legum bankaviðskiptum. Eggert
Guðmundsson forstjóri segir að þar
reyni menn að sitja ástandið af sér
og ýta þeim málum á undan sér sem
hægt sé. Aðstæður hafi verið skýrð-
ar fyrir erlendum viðskiptavinum og
mætt skilningi. „Það sem skiptir
mestu máli er að kerfin fari að virka
eins og þau eiga að gera,“ segir
Eggert. Forsætisráðherra sagðist á
Alþingi í gær hafa falið Seðlabank-
anum að gera ráðstafanir þannig að
öll viðskipti geti farið fram með eðli-
legum hætti í dag.
Truflanir í
viðskiptum
Vilhjálmur
Egilsson
Eggert
Guðmundsson
GEIR H. Haarde forsætisráðherra
hefur átt samræður við alla for-
sætisráðherra Norðurlandanna, að
því er fram kom í máli hans á blaða-
mannafundi í Iðnó í gær. „Við átt-
um mjög góð samtöl […] og ég setti
þá inn í það sem hér er að gerast,
veitti þeim upplýsingar sem þeir
voru að falast eftir,“ sagði Geir en
að hans sögn mætti hann miklum
velvilja.
Geir áréttaði mikilvægi þess að
vinaþjóðir Íslands hefðu eins góðar
upplýsingar og mögulegt er á þess-
um tímum og greindi frá því að
margir aðrir ráðherrar hefðu líka
haft samband við kollega sína á
Norðurlöndunum. halla@mbl.is
Í sambandi við
Norðurlönd