Morgunblaðið - 19.10.2008, Blaðsíða 15

15
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19. OKTÓBER 2008
öll þessi menntun.
Og íslenska þjóðin
hefur alltaf verið
þolgóð í raunum.
Það er of stutt liðið
síðan forfeður okk-
ar, foreldrar, afar og
ömmur, áttu vart til
hnífs og skeiðar, til
þess að við höfum
gleymt því.“
– Hvað er það í
þínum bakgrunni
sem veldur því að þú tengist Íslandi svona
sterkum böndum?
„Ég veit það ekki,“ svarar hún. „Ég heill-
aðist bara af Íslandi, ég held að það hafi ekkert
með bakgrunn minn að gera. Ég fann einhvern
kraft augnablikið sem ég kom hingað. En ég
verð að segja að Ísland fyrir tæpum áratug var
öðruvísi en núna. Þjóðfélagið er orðið mun pen-
ingadrifnara og fólk er ekki eins meðvitað um
arfleifð sína – það var svo ánægt með landið og
stolt af sögu þjóðarinnar en gildin urðu óljósari
og viku sumpart fyrir efnishyggjunni. Kannski
er það augljósara þeim sem horfir gestsaugum
á samfélagið. Alltof margir tóku peninga að
láni til að kaupa hluti sem þeir þurftu ekki. Bíll
þarf bara að vera á fjórum hjólum til að komast
á milli staða og tilgangur úrs er að mæla tím-
ann. Ég er reyndar í úrabransanum, þannig að
ég ætti kannski ekki að segja þetta!“ segir hún
og hlær.
„Ég hef lagt áherslu á það hér á Bessastöð-
um að endurnýta allt sem hægt er, litla hluti
eins og álpappír, og stundum er gert grín að
mér fyrir vikið. En það er engin ástæða til að
sóa peningum. Og ég hef lagt áherslu á að mat-
reiddir séu íslenskir réttir á Bessastöðum, það
hefur verið gert síðan ég kom hingað og ég
held að Íslendingar eigi að gera það sama. Til
dæmis er oft boðið upp á svið í boðum. Annars
eru það ekki aðeins Íslendingar sem hafa lifað
um efni fram, heldur gildir það almennt um
Vesturlandabúa. Það er nauðsynlegt að hverfa
aftur að grunngildunum, sem skipta svo miklu
máli í þessu afskekkta og harðbýla landi.“
Hún þagnar.
„Þegar ég hitti Ólaf Ragnar átti hann tíu ára
gamlan bíl – alveg eins og ég. Og þegar við fór-
um saman á skíði var hann í tuttugu ára göml-
um galla sem var skelfilega ljótur! Ég sagði
honum að losa sig við hann. Og hann var á við-
arskíðum! Í fullri alvöru, þá eiga þau heima á
safni. Þetta fannst mér heillandi við hann og þá
hélt ég að hann væri þverskurður af íslensku
þjóðinni. Hann hélt raunar skíðunum, þangað
til ég leigði ný handa honum, og hann fann að
þau voru miklu betri. Ég þykist vita að til séu
fleiri eins og hann,“ segir hún og brosir.
Allir vilja lopapeysu
Dorrit hefur veitt íslenskri menningu lið-
sinni með margvíslegum hætti, ekki aðeins
komið á tengslum ytra, heldur er hún einnig
verndari Eyrarrósarinnar, sem veitt er fyrir
framúrskarandi menningarverkefni á lands-
byggðinni, og Hönnunarmiðstöðvar Íslands.
„Ég held að mikil tækifæri felist í íslenskri
hönnun; hún var alltof dýr áður en nú er verðið
raunhæfara. Og ég held að við eigum hvergi að
draga af okkur, heldur vekja athygli heimsins á
þessum hæfileikaríku hönnuðum. Það gerum
við með því að fá sem flesta ferðamenn til
landsins, hönnun þarf að vera hluti af hringn-
um sem þeir fara, og með því að fá umfjöllun
eins víða og hægt er.
Einnig með því að fá
nafntogað fólk til
þess að koma til
landsins og kynnast
hönnuninni. Ég var
gagnrýnd fyrir að
bjóða Mörthu Stew-
art í heimsókn en
hún á sér áhangend-
ur um allan heim sem
lesa tímaritin, horfa á
þættina og lesa
bloggið. Þetta er það sem við þurfum – eins
marga slíka og við getum. Við þurfum að setja
kraft í markaðssetninguna.“
– Er eitthvað einstakt við íslenska hönnun?
„Það er erfitt að lýsa heilli listgrein þannig
en hér er mikið af hæfileikaríkum listamönn-
um. Ég nefni Ragnar Kjartansson, sem hefur
náð miklum frama, ekki síst eftir að hann söng
á listkaupstefnunni í Basel. Og við megum ekki
missa móðinn, lífið heldur áfram og við erum
engu betur sett ef hjól þjóðfélagsins stöðvast.“
Dorrit hefur í gegnum tíðina safnað íslensku
handverki, ekki aðeins lopapeysum, heldur
einnig skartgripum, vettlingum, sjölum og
skóm svo fátt eitt sé nefnt. Og í sófanum í bóka-
stofunni eru fallegir útsaumaðir púðar.
„Ég á tugi slíkra í London,“ segir hún bros-
andi. „Þeir eru allir íslenskir. Ég kaupi þá í
Fríðu frænku og hvar sem ég finn þá. En nú á
ég svo marga að þeir þurfa að vera virkilega
sérstakir til þess að ég kaupi þá. Mér hafa líka
verið gefnir púðar, sem eru einstaklega fal-
legir, og flesta hefur Ólafur Ragnar gefið mér í
afmælisgjöf, stundum marga í einu.“
– Og þú safnar lopapeysum?
„Já, ég held mikið upp á lopapeysur. Það má
klæðast þeim við öll tækifæri, bæði við galla-
buxur og eins við hátíðleg tækifæri. Lopapeys-
ur fara aldrei úr tísku! Ég hef fengið margar
gefins sem fólk hefur prjónað handa mér. Og
það eru virkilega fallegar lopapeysur í Farm-
ers Market, þar eru mikil tækifæri til útflutn-
ings. Allir vinir mínir hafa keypt lopapeysur og
Martha Stewart keypti tíu þegar hún kom
hingað.“
– En Íslendingar nota lopapeysur ekki
spari?
„Ég veit um einn Íslending sem gerir það.“
– Nú?
„Ég.“
Hundurinn kemur stökkvandi til hennar.
„Sámur, sestu!“
Hún lítur á blaðamann.
„Þú þarft ekkert að vera hræddur við hund-
inn. Hann heitir Sámur og hann er mjög góð-
ur.“
Því er hvíslað að blaðamanni að nafnið á
hundinum sæki hún í Njálu. Og þarf ekki að
koma á óvart þegar litið er til þess að allt þjóð-
legt er í hávegum haft á Bessastöðum. Það er
forsetafrúin sem sér til þess. Og gjafirnar sem
berast rykfalla ekki uppi í hillu. Eftir því er
tekið að Dorrit klæðist þeim. „Auðvitað, mér
finnst þær dásamlegar!“ segir hún undrandi á
spurningunni. „Þær eru hver annarri fallegri
og ég klæðist þeim jafnvel enn meira á ferða-
lögum og í Englandi en hér á landi.“
Og það gildir einnig um fundi þjóðhöfðingja.
„Þeir vilja allir eignast lopapeysu,“ segir hún
brosandi. „En vandamálið er að ullin getur
valdið kláða og ég er til dæmis alltaf í einhverju
undir. En til eru lopapeysur sem eru ekki eins
grófar, til dæmis í Farmers Market.“
„Ég veit að okkur er ekki
vel við Bretana núna en
við verðum að nýta þau
tækifæri sem gefast.
Listin er mikilvæg út-
flutningsgrein og við
verðum að styðja við
bakið á listamönnum.“
Gunnar á Hlíðarenda fékk hundinn Sám að
gjöf frá Ólafi Pá Höskuldssyni, sem hafði feng-
ið hundinn að gjöf á Íslandi. Og lýsti Ólafur
honum þannig, að hann væri „mikill og eigi
verri til fylgdar en röskur maður. Það fylgir og
að hann hefur mannsvit; hann mun og geyja
að hverjum manni, þeim er hann veit, að óvin-
ur þinn er, en aldrei að vinum þínum;
sér hann og á hverjum manni, hvort
honum er til þín vel eða illa; hann
mun og lífið á leggja að verða þér
trúr. Þessi hundur heitir Sámur.“
Á öðrum stað í Njálu segir um þennan
ágæta hund:
„Mörður [Valgarðsson] segir, að þeir
mundu eigi koma á óvart Gunnari, nema
þeir tæki bónda þar á næsta bæ, er Þorkell
hét, og léti hann fara nauðgan með sér að
taka hundinn Sám og færi hann einn heim á
bæinn.
Fóru þeir síðar austur til Hlíðarenda, en
sendu menn að fara eftir Þórkatli, tóku
hann og gerðu honum tvo kosti: Að þeir
mundu drepa hann ella skyldi hann taka hund-
inn, en hann kaus heldur að leysa sitt og fór
með þeim. Traðir voru fyrir ofan garðinn að
Hlíðarenda, og námu þeir staðar með flokkinn.
Þorkell bóndi gekk heim og lá rakkinn á hús-
um uppi, og teygir hann hundinn braut með
sér í geilar nokkrar. Í því sér hundurinn, að
þar eru menn fyrir, og hleypur á hann Þor-
kel upp og grípur í nárann; Önundur úr
Tröllaskógi hjó með öxi í höfuð hund-
inum, svo að allt kom í heilann;
hundurinn kvað við hátt, svo að
það þótti með ódæmum, og féll
hann dauður niður.
Gunnar vaknaði í skálanum
og mælti: „Sárt ertu leikinn,
Sámur fóstri, og búið að
svo sé til ætlað, að
skammt skuli
okkar í með-
al.“
HUNDURINN SÁMUR
„EIGI VERRI TIL FYLGDAR EN RÖSKUR MAÐUR“