Skinfaxi - 01.11.1963, Page 31

er að Ijá því meðfærilegt form. Hið al-
menna er látið bh'tast í hinu sérstaka. Saga
Kommúnunnar í París endurspeglast í lifi
smáborgarafjölskyldu á Pigalle. Mutter
Courage lærir ekkert um eðli styrjalda á
löngum æviferli í skugga stríðsins, en
sagan um tregðu hennar ætti að ljúka upp
augum áhorfenda, hún ætti að sýna þeim
,,Að hinn mikli gróði af styrjöldum fellur
ekki í hlut almennings. Að styrjaldir, sem
eru áframhald af kaupsýslu með öðrum
ráðum, gera mannlegar dyggðir tortím-
andi, einnig fyrir þá, sem rækja þær. Að
fyrir afnám -styrjalda er engin fórn of
stór.“ (Tilvitnun í „Mutter Courage og
börn hennar. Athugasemdir.“)
Til að búa sig sem bezt undir þennan
vanda — að gera tilfinningar, skoðanir,
viðhorf, eða þjóðfélagsaðstæður meðfæri-
legar á sviðinu — taka leikstjórarnir leik-
ritið saman; sundurgreina það í einstökum
atriðum og endursegja það í beinni frá-
sögn. Sú endursögn verður svo rauði þráð-
urinn í sjónleiknum, grind, sem fyllt er
smámsaman upp í. Að birta söguþráð leik-
ritanna eins ljóst og fært er, er ein af að-
alreglum Berliner Ensembles. öll meiri-
háttar leikrit má lesa á ýmsa vegu, og þess
vegna er þetta engan veginn fyrirhafnar-
laust. Fimmti kafli í „Mutter Courage“ er
t. d. þannig sundurgreindur: „Nótt eftir or-
ustu. Courage neitar herprestinum um liðs-
foringjaskyrturnar, sem hann þarfnast til
að binda um sár bændafólksins. Kattrin
ógnar móður sinni. Kattrin leggur líf sitt í
hættu til að bjarga hvítvoðungi. Courage
harmar skyrtumissinn og hrifsar af kesju-
liða, sem stal snafsi frá henni, kápu, er
hann hefur tekið herfangi, á meðan Katt-
rin dillar sínu herfangi, hvítvoðungnum.“
Friðardúfan eftir Picasso, einkennismerki
Berliner Ensembles.
Á þennan hátt greinast aðalatriði frá
aukaatriðum, rás leikritsins verður ákveð-
in og meðfærileg.
Leikrit Brechts eru yfirleitt þannig
byggð, að hver einstakur viðburður hefur
sér til grundvallar eitthvert höndlanlegt
fyrirbæri, „þjóðfélagslegan gestus“, sem
hann nefndi svo. 1 fimmta kafla „Mutter
Courage" eru „gestusarnir“ tveir: liðsfor-
ingjaskyrturnar, sem enginn hefur ágirnd
á nótt eftir sigur, nema til að rífa þær nið-
ur í sárabindi, —og hvítvoðungurinn, sem
sigurinn hefur svipt umönnun. Um þessi
fyrirbæri snýst kaflinn: þjóðfélagsástand-
ið birtist í þessum tveim „gestusum“. Áhiúf
sigra, eða þessa sigurs, eru sýnd með
áþreifanlegum dæmum.
1 bókasafni Berliner Ensembles gat ég
blaðað að vild í ljósmyndaalbúmum og
þykkum möppum með uppköstum að svið-
setningum, endursögnum á söguþræði leik-
rita, dómum og athugasemdum, sagnfræði-
legum eða fagurfræðilegum. 1 ljósmynda-
albúmunum gafst mér ekki aðeins kostur á
SKINFAXI
31