Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1996, Qupperneq 51

Kratar á Alþingi:
Allur fiskur á markað
Fram er komin á Alþingi þingsálykt-
unardllaga um sölu afla á fiskmörkuð-
um. Það eru sex þingmenn jafnaðar-
manna sem flytja tillöguna. Hún
hljómar svona: >vAlþingi ályktar að
allur sjávarafli sem seldur er innan
lands skuli seldur á fiskmörkuðum.“
Við lestur greinargerðarinnar er ekki
annað að sjá en þingmennirnir skilji
þann vanda og þá nauðung sem sjó-
menn eru í. En í greinargerðinni með
tillögunni segir meðal annars:
„Verðmyndun utan fiskmarkaða
hefur farið þannig fram að mikil tor-
tryggni hefur skapast milli sjómanna
og útgerðarmanna, ekki síst vegna fjöl-
margra dæma um að sjómenn séu með
ýmsu móti látnir bera kostnað af
kaupum og leigu á veiðiheimildum.
Verðlagningin er einatt þannig að erfitt
er að greina á milli hvaða hluti hennar
er fiskverð, samkvæmt hefðbundinni
skilgreiningu, og hvað er kvótaleiga eða
kaup.
Annar afli sem seldur er innan lands, þar
með talin rækja, er seldur í beinum viðskipt-
um. I þeim viðskiptum kemur virði kvótans
einatt fram þó að oftast sé um að ræða
viðskipti handhafa kvótans við sjálfa sig.
Sjómenn sjálfir hafa ítrekað og með
auknum þunga krafist þess að allur fiskur
verði seldur á fiskmarkaði, enda væri verð-
lagning þá gagnsæ og ljóst hvert raunverulegt
skiptaverð væri.
Hagsmunir útgerða og sjómanna eiga að
fara saman við verðlagningu á sjávarafla.
Verðlagning á sjávarfangi á að heita frjáls.
Hins vegar hafa útgerðarmenn í mörgum til-
vikum ákveðið einhliða það verð sem greitt er
til áhafna skipanna. Þrátt fyrir skýr ákvæði
kjarasamninga og laga um að óheimilt sé að
sjómenn taki þátt í kostnaði útgerðar við
öflun veiðiheimilda hafa útgerðarmenn verð-
lagt afla til áhafna með tilliti til kostnaðar við
öflun þeirra.
Tilraunir til að finna lausn á þessum vanda
við verðlagningu hafa verið gerðar í tvígang á
síðustu tveimur árum. Annars vegar var vorið
1994 sett á fót samstarfsnefnd sjómanna og
útvegsmanna. Sú tilraun mistókst gjörsam-
lega vegna viljaleysis útvegsmanna til að taka
á vandanum. Hins vegar var í síðustu kjara-
samningum sett á fót úrskurðarnefnd
sjómanna og útvegsmanna til að úr-
skurða um fiskverð þegar ekki næðist
samkomulag milli útgerðarmanna og
áhafna um aflaverð. í mörgum til-
vikum hafa útvegsmenn hunsað
nefndina og beitt sjómenn þvingunum
til að geta verðlagt aflann eftir eigin
geðþótta. Ljóst er því að úrskurðar-
nefnd sjómanna og útvegsmanna getur
ekki leyst þau vandamál sem við blasa
við verlagningu á afla.
Það hlýtur að vekja spurningar um af
hverju viðsemjendur sjómanna, útgerð-
armenn, vilja ekki að afli sé verðlagður á
markaði. Er tregða útgerðarmanna
gagnvart fiskmörkuðunum tengd því að
ef afli er seldur á fiskmarkaði kemur rétt
skiptaverð fram?
Með því að breyta leikreglum þannig
að viðskipti á markaði séu áskilin við
sölu afla til vinnslu má eyða tortryggni
milli útgerðar og sjómanna og tryggja að þeir
sem ná bestum árangri stundi fiskvinnslu á
hverjum tíma, en formaður Verkamannasam-
bandsins hefur í umræðu um kjör fisk-
vinnslufólks bent á að ef til vill sé afnotaréttur-
inn af auðlindinni ekki í höndum réttra aðila
fýrst árangurinn er ekki betri.
Sala alls afla sem seldur er innan lands um
fiskmarkaði er ekki aðeins réttlætismál íyrir
sjómenn heldur einnig mikilvægt hagsmuna-
mál vinnslunnar svo að hún geti sérhæft sig
enn frekar og gert betur.“
Greinargerðin er ekki birt hér í heild, en
efnislega koma fram þau atriði sem máli skip-
ta.
Össur Skarphéðinsson
Hin siðlausa hlið kvótakerfisins
„Kjarasamningar sjómanna hafa áður snúist
helst um þátttöku þeirra í kvótakaupum, það
er það sem ég hef kallað hina siðlausu hlið á
kvótakerfinu. Ég er alfarið á móti því og hef
haldið um það endalausar ræður,“ sagði Ossur
SKARPHÉÐINSSON alþingismaður þegar hann
var spurður hvað honum þætti um kröfur sjó-
manna um að losna undan kvótabraskinu.
„Það var reynt síðast að setja á laggirnar
úrskurðarnefnd, en mér sýnist hún ekki vera
pappírsins virði. Ég held að besta leiðin sé sú
að allur afli af Islandsmiðum verði seldur á
markaði. Ég sé ekki neina aðra leið en það
verði bundið í lög. Það er annars konar rétt-
læti í því líka. Aðgangur að auðlindinni er
takmarkaður og fyrst við þegnar landsins
fáum ekki tækifæri til að fara á sjó og fiska, þá
á að minnsta kosti að gefa okkur öllum sama
rétt til að bjóða í aflann til að vinna hann.
Með þessu tel ég að hlut sjómanna yrði
borgið að verulegu leyti. Fyrir fiskvinnsluna
yrði þetta einnig til hagsbóta, myndi auka
samkeppni og knýja menn til að finna nýja
markaði og til vöruþróunar.“
Sjómannablaðið Víkingur
51