Náttúrufræðingurinn - 2001, Síða 61

(C) (d)
6. mynd. Dílahýenur (a) ráða einar við lítið dýr eins og Thompsonsgasellu (b). Dílahýenur
leggja hins vegar í hópi til atlögu við stœrri bráð eins og gnýi (c) eða sebrahesta (d).
(Pough, F. Harvey, John B. Heiser & William N. McFarland 1996. Vertebrate Life (4.
útgáfa). Prentice-Hall International, Inc.)
Afríku. Skýringin felst í hæfni hýenanna
til að éta hratt og melta og gernýta skrokka
stórra dýra, með beinum, húð og hári,
enda hafa dílahýenur trúlega stærri og
öflugri kjálka, miðað við stærð, en nokkurt
annað spendýr sem nú er uppi. Einnig laga
dílahýenur sig að breyttum aðstæðum, þar
sem þær fara ýmist einar í leit að hræjum
eða litlum veiðidýrum eða veiða stóra
grasbíti margar saman (6. mynd). A daginn
hafast dýrin við í aflögðum jarðsvína-
bælum, náttúrlegum hellum eða þéttu
kjarri.
Mest veiða dílahýenur af gnýjum, Conno-
chaetes, stórum antílópum sem fara um
slétturnar í hjörðum. Hýenurnar ná helst
mjög ungum eða gömlum dýrum eða van-
máttugum af öðrum orsökum. Algengt er að
ein hýena hefji eltingaleikinn, leiti að veik-
burða bráð og leggi hana síðan í einelti.
Brátt skerast fleiri hýenur í leikinn. Veiðar á
sebradýrum eru skipulegri. Þar fara oft
saman 10 til 25 hýenur.
Dílahýenur fá mun meiri mat af dýrum sem
þær veiða en af hræjum. Aður var talið að
dílahýenur sæktu í leifar dýra sem ljón hefðu
fellt. Hans Kruuk, dýrafræðingur sem rann-
sakaði dílahýenuna á heimaslóð í Afríku um
og fyrir 1970 og eyddi ýmsum misskilningi
um lífshætti hennar, komst meðal annars að
því að þessu er yfirleitt öfugt farið. Lang-
flestir þeir skrokkar sem bæði ljón og
dílahýenur átu af voru af dýrum sem
hýenurnar höfðu veitt. Misskilningurinn
stafaði meðal annars af því að ljónin sjást
veiða á daginn en hýenurnar eru fremur á
ferli um nætur.
■ SATT OG LOGIÐ
UM HÝENUR
Stephen Jay Gould (1983) nefnir þrjár fomar
arfsagnir sem allar hafa átt þátt í því að koma
á og viðhalda viðbjóði manna á hýenum,
einkum dílahýenunni:
139