Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 2001, Blaðsíða 89

Náttúrufræðingurinn - 2001, Blaðsíða 89
2. mynd a, b. Ljósmyndirnar tvær tók höfundur í júlí 1968 á leið frá Lake Superior (Port Williams) til Lake of the Woods í Kanada. Á vinstri myndinni sjást lóðrétt, jökulnúin grávakkalög, meira en 2600 milljón ára (Superior Province, grœnt á 3. mynd) en á hinni sést hvar sama jarðmyndun er að umbreytast í granít. og jarðskorpufleka urðu almennt viður- kenndar gerðu skarpskyggnir jarðfræðingar sér þannig Ijóst að jafnvel í fornurn meginlandsskjöldum má sjá merki þess að sömu ferli setsöfnunar og fellingafjalla- myndunar - sem þá voru kennd við „jarðtrog“ (geósynklínu) - höfðu verið að verki svo langt aftur sem jarðlög geyma söguna. Saga jarðar er gríðarlöng eins og flestir vita, 4600 milljónir ára (m.á.). Sennilega var lífið orðið til fyrir a.m.k. 3600 m.á., en fyrst fyrir 600 m.á. komu fram lífverur með harða skel sem geymist í jarðlögum - þetta síðasta skeið nefnist því upp á (anglíseraða) grísku „phanerozoic", með sýnilegu lífi. Allar eldri jarðmyndanir, sem einu nafni nefnast forkambríum, voru því jarðfræðingum nánast lokuð bók áður en aldursgreiningar með geislavirkum samsætum komu til sögunnar. Smám saman kom í Ijós að hinir fornu meginlandsskildir skiptast í „jarð- myndanir“ eftir aldri - dæmi urn þetta sjást á 3. mynd. Hvert þessara jafnaldra svæða er forn keðja fellingafjalla sem rofnað hefur niður, þannig að meginlandsskildir eru láglendir og flatlendir. Norður-Ameríka er girt að vestan og austan fjallgörðum sem mynduðust í yngri fellingahrinum (gult á 3. mynd). ■ JARÐTROG OG FELLINGAFJÖLL Á síðustu 600 m.á. hafa orðið þrjú skeið fellingafjallamyndunar, Kaledóníufellingin (450 m.á.), Harzfellingin (300 m.á.) og Alpafellingin (60 m.á.). Á 3. rnynd eru þær allar sýndar með gulu: Appalachiafjöll á austurströndinni tilheyra Kaledóníu- og Harzfellingunni en Klettafjöllin á vestur- 167
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.