Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 2001, Blaðsíða 57

Náttúrufræðingurinn - 2001, Blaðsíða 57
■ JARÐÚLFUR Jarðúlfur, Proteles cristatus, er ekki hýena, enda gerólíkur þeim um lífshætti. Hans er getið hér af því að hann er yfirleitt talinn til hýenuættar, þótt nokkrir dýrafræðingar ætli honum einum sess í sérstakri ætt, Protelidae. Jarðúlfur Iifir víða í austurhluta Afríku sunnan Sahara, einkum á trjálausum, sendn- um sléttum og í kjarrlendi. Eins og ættingjar hans, hýenumar, er hann helst á ferli um nætur en hefst á daginn við neðanjarðar, oftast í aflögðum grenjum jarðsvíns (sjá mynd hér að neðan). Feldurinn er gulgrár með dökkum röndum, en broddur á skotti og fótleggir fyrir neðan hné eru svartir (1. mynd). Með öllum hryggnum aftur á skott er mikið fax, og Búar kalla jarðúlfinn „manhaarjakkal" eða makka- sjakala. Þegar jarðúlfar verjast fjendum eða eiga í erjum innbyrðis, ýfa þeir faxið og sýnast þá stærri og ógnvænlegri. Olíkt hýenum eru jarðúlfar með veik- byggða kjálka og rýra jaxla, enda er fæðan svo til einungis skordýralirfur, sem dýrin grafa úr jörðu, og termítar. Jarðúlfar hafa verið vændir um að stela hænsnum og lömbum af bændum, en í dýragörðum fást þeir ekki til að éta kjöt nema hakkað eða soðið, svo slíkar ásakanir virðast tilhæfu- Jarðsvín, Orycteropus afer, er að vísu engin hýena, en höfundur freistast samt til þess að láta mynd af þessu skondna dýri fljóta nteð greininni, enda kemur það við sögu vegna húsaskjóls sem það veitir dýruni af hýenuætt, að vísu óvitandi. Þetta er eina núlifandi tegundin af ættbálknum Tubulidentata, sem mætti útleggja „píplutannar" eftir sérkennilegum tönnum, sem eru glerungslausar og rótopnar (vaxa ævilangt). Heldur eru tennurnar rýrar, enda voru dýrin áður talin til ættbálks tannleysingja, ásamt beltisdýrum, letidýrum og maurætum. Nú þykir skyldleiki jarðsvína við önnur spendýr óviss. Sumir telja þó að forfeður þeirra hafi greinst frá aldauða ættbálki frumhófdýra (Protungulata) snemma á nýlífsöld. Jarðsvín eru á stærð við vænt svín, eða um eins til 1,6 metra löng, auk um hálfs metra rófu, og 50-80 kg. Þau lifa í Afríku sunnan Sahara og þnfast í margs konar umhverfi, að þvf tilskildu að nóg sé þar af termítum og maurum, sem jarðsvínin slafra í sig með langri, slímborinni tungu. Dýrin eru á ferli um nætur. Á daginn hafast þau við í grenjum, sem þau grafa í jörð af ótrúlegri fimi. í mjúkum jarðvegi grefur jarðsvín sig svo hratt niður að nokkrir handfljótir menn með skóflur hafa ekki við því. (Nowak 1991.) 135
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.