Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 2002, Side 20

Náttúrufræðingurinn - 2002, Side 20
hvort það hafi verið toppskarfur eða díla- skarfur. En presti þótti skarfar vera svoddan hræfuglar að slíkur matur skyldi aldrei koma inn á hans heimili. Annað var uppi á teningnum hjá öðrum Borgarpresti ónefnd- um sem þótti skarfur góður til átu. Getur Ásgeir þess að súrsaðar skarfslappir hafi verið á boðstólum hjá presti og honum þótt þær góðar. Þetta er eina skiptið sem höfundar hafa rekist á heimild um að skarfs- lappir hafi verið nýttar til matar. I yfiriits- ritinu íslenskir sjávarhœttir er slíkra nytja t.a.m. ekki getið (Lúðvík Kristjánsson 1986). í örnefnalýsingu fyrir Rauðanes, skráðri 1939, er þess getið að Borgarlending heiti þar sem Borgarmenn lentu með hey og önnur eyjagögn úr Borgareyjum (Kristín Ólafsdóttir 1939). í fasteignamati 1942 er fuglatekja og selveiði enn talin til hlunninda á Borg. Ekki er greint frá því hver þessi fuglatekja hafi verið, en líklegast er að átt sé við lundakofu, hugsanlega einnig skarfatekju. I bók Jóns Helgasonar (1967) er þess getið að talsverð fuglatekja hafi verið í Borgar- eyjum. Hann tilgreinir skarfsunga og lundakofu, svo og nokkra selveiði. í fasteignamati 1970 er á hinn bóginn ekki getið neinna hlunninda af eyjunum (afrit af fasteignaskrá 1970 frá Fasteignamati ríkisins). Nú á tímum eru Borgareyjar lítið nytjaðar (Búnaðarsamband Borgarfjarðar 1993); meltekja löngu aflögð en lundi er háfaður lítið eitt frá Rauðanesi, 250-300 fuglar á ári (Guðjón Viggósson og Ingibergur Bjarnason, Rauðanesi, munnl. uppl. 2001). Guðjón kannaðist ekki við að selur hafi verið nýttur í Borgareyjum, svo selveiði hefur líklega lagst af fyrir seinna stríð, en fjölskylda Guðjóns keypti Rauðanes 1935. Kristinn H. Skarphéðins- son getur þess í óbirtri dagbók sinni að tveir kópar hafi veiðst 12. og 13. ágúst 1975. Einn og einn selur hefur sjálfsagt verið drepinn öðru hverju í eða við eyjarnar, þótt nýting selahlunninda hafi ekki verið með skipulegum hætti. Minkur hefur fundist í Borgareyjum (Guðjón Viggósson, munnl. uppl. 2001), þ. á m. sumarið 1981 (Viggó Jónsson, munnl. uppl. 1982). Hættan á því að minkur komist út í eyjarnar hefur greinilega aukist undan- farna áratugi því Stóreyrin, sem var langt úti á firði, hefur sífellt teygt sig lengra og lengra til lands (Viggó Jónsson og Ingveldur R. Guðjónsdóttir 1984). Er nú svo komið að ganga má þurrum fótum um malarrif þakið kræklingi úr Stekkjarhöfða við Rauðanes út í Borgareyjar. Ekki varð vart við mink né ummerki eftir hann þennan júnídag sem eyjarnar voru kannaðar. Fuglum sem verpa í holum eins og lundinn er alvarleg hætta búin ef minkur nær fótfestu í eyjunum. Þannig urðu eyjarnar á sunnan- verðum Breiðafirði fyrir miklum skakka- föllum af völdum minks fyrir 40-50 árum (Kristinn B. Gíslason 1995) og hefur lundavarp enn ekki jafnað sig. Áratugir geta liðið uns lundi nemur land á ný þar sem honum hefur verið útrýmt, jafnvel þótt mink sé haldið niðri. Því verður að sporna með öllum tiltækum ráðum við landnámi minks í Borgareyjum. ■ ÞAKKIR Kærar þakkir fyrir veitta aðstoð við talningar og aðra útivinnu fá Guðbjörg Bergs, Magnús Magnússon og Þorgerður Guðmundsdóttir. Guðjóni Viggóssyni í Rauðanesi eru þakkaðar margvíslegar upplýsingar, þ. á m. um eyjaheiti, einnig Ingibergi Bjarnasyni, Rauðanesi, fyrir upplýsingar um lundaveiði og rituvarp. Örnefnastofnun íslands veitti aðgang að örnefnaskrám fyrir jarðir á þessum slóðum. Kristinn H. Skarphéðinsson lét okkur góðfúslega í té ljósrit af dagbókar- færslu úr Borgareyjum. Pálína Héðins- dóttir, bókasafnsfræðingur á Náttúru- fræðistofnun íslands, aðstoðaði við öflun heimilda. Að endingu aðstoðaði Guð- mundur Guðjónsson, landfræðingur á Náttúrufræðistofnun, við að mæla stærð eyjanna og Lovísa G. Ásbjörnsdóttir teiknaði 1. mynd. Þeim er öllum þökkuð aðstoðin. 194

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.