Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 2002, Blaðsíða 62

Náttúrufræðingurinn - 2002, Blaðsíða 62
Athygli mína vakti Alexander Jóhannes- son prófessor, sem þá var rektor og mikill forystumaður, já - ofurhugi. Hann bjó við Vonarstræti sem í þessu samhengi bar nafn með rentu. A mestu kreppuárum liðinnar aldar, þegar ísland missti helming útflutningstekna sinna vegna Spánar- stríðsins, stofnaði hann Happdrætti Há- skólans og reisti hina fögru aðalbyggingu skólans með aðstoð merkasta arkitekts landsins. Alexander breytti voninni í veruleika árið 1940. Hugvísindin og íslensk menning döfnuðu í hinu nýja húsi og rannsóknir í þágu atvinnuveganna hófust. Embættis- mannaskólinn breyttist í rannsókna- stofnun. Nú er Háskóli íslands hávísinda- stofnun sem við erum stolt af og treystum til mikilla og góðra verka. í aldarfjórðung hef ég starfað með Háskóla Islands. Það er hrein unun að fylgjast með því hvernig ungir fræðimenn hasla sér völl - ekki einungis á heimavelli heldur einnig á hálu svelli alþjóðavísinda, því að þótt við séum fámennir eyjar- skeggjar höfum við alltaf siglt á fjarlæg mið til frama. Við erum komin í þann eftir- sótta hóp vísindamanna sem mest er vitnað til á erlendri grund. Hlutverk háskólakennara er einnig að miðla þekkingu sinni til nemenda og fróðleiksfúsrar þjóðar sem enn les bækur. Nú reynir á hvort ég kem mínu hugðarefni til skila. Hugðarefni mitt er HELGI- STAÐUR ÞJÓÐARINNAR - ÞINGVELLIR frá sjónarhóli náttúrufræðings. Hafnar- háskóli, hinn forni háskóli íslendinga, og Háskóli íslands, ásamt Máli og menningu, standa að útgáfu bókar um undraheim Þingvalla og Þingvallavatns sem kemur út á næstunni. í skóla kenndi Pálmi rektor okkur landrekskenningu Wegeners. Erlendis var hún dæmd ómerk en á Fróni horfðum við á hana birtast okkur berum augum á Þingvöilum. Hvað einkennir Þingvallasvæðið um- fram aðra staði? Allir vita nú að Þingvellir eru á hátindi Atlantshafshryggjarins, á gliðnunarbelti milli tveggja heimsálfa. Er ykkur ljóst að vatnið sem hitar þetta hús á uppruna sinn í Langjökli, rennur í gjám undir Þingvalla- vatni, hitnar undir Henglinum þar sem það brýst upp á yfirborðið og er flutt þaðan til Reykjavíkur? Hvað haldið þið að það sé gamalt? Lindarvatnið er að jafnaði frá árdögum kaþólsks siðar á íslandi en hluti þess féll sem úrkoma á Langjökul fyrir þúsundum ára. Við Þingvallavatn mætast gróður og dýralíf tveggja heimsálfa - austurs og vesturs - og vatnið er vettvangur þróunar nýrra tegunda. Engan hafði órað fyrir því að fjórar bleikjugerðir hefðu þróast á 10 þúsund ára ferli vatnsins. Það er veraldarundur. Og nú ætla ég að skýra ykkur frá heims- viðburði á sviði náttúrufræði. í Þing- vallavatni hefur fundist áður óþekkt marfló sem hefur lifað þar af allar ísaldir, í hellum í berginu undir ísnum, hugsan- lega í 10 milljónir ára. Þetta er elsta dýr landsins og eina helladýr Norður- Evrópu. Samfelld saga lífs á svæðinu spannar því 10 milljónir ára. Gerið ykkur það ómak að hlusta á hvellan söng himbrimans á vatninu og horfa á láréttan foss Sogsins, þar sem straumöndin skoppar eins og korktappi. Hvaðan koma þessir fuglar til okkar? Alla leið vestan af Kyrrahafsströnd Norður- Ameríku. Og nú hið neikvæða! Níu erlendar tegundir barrtrjáa hafa verið gróðursettar í þjóðgarðinum og breiðast hratt út - mér liggur við að segja eins og eldur í sinu. Gerið ykkur ljóst að þau kæfa birkið og blómskrúð bláskóganna og menga Þing- vallavatn. Hver varð afleiðingin? Hún er sú að helgistaður þjóðarinnar á Þing- völlum er ekki þjóðgarður samkvæmt alþjóðlegum mælikvarða. Er það í sátt við þjóðina að forsmá lýsingu Ara fróða á helgistað þjóðarinnar og eyða því sem eftir er af bláskógunum? Oskar þjóðin þess að Þingvallavatn verði áfram blátt og tært eða að það verði með tímanum grænt og gruggugt og angi af ólykt rotnandi þörunga? 236
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.