Náttúrufræðingurinn - 2002, Blaðsíða 9

4. mynd. Cladophorci aegagropila, í Snjóholtsvötnum, Héraði, Eiðaþinghá. Kúlurnar eru
ekki eins stórar eða reglulegar eins og í Mývatni. Ljósm. Helgi Hallgrímsson, 19. ágúst
1997.
innar, heldur staðbrigði sem verður til við
sérstakar aðstæður. Á sama hátt má nota
orðin vatnadúnn eða vatnafis um
dúnformið.
Ættkvíslin Cladophora hefur verið
nefnd kvíslþráðungur (Helgi Hallgríms-
son 1979) vegna greinavaxtarins, sem er
höfuðeinkenni hennar. Þær tvær tegundir
sem vaxa í sjávarfjörunr, C/. rupestris og
Cl. sericea hafa verið nefndar „stein-
skúfur“ og „grænskúfur" (Sigurður Jóns-
son og Karl Gunnarsson 1978).
Auk C/. aegagropila hafa verið skráðar
þrjár tegundir í fersku vatni hérlendis, C/.
fracta Kiitz., C/. glomerata (L.) Kiitz. og
C/. rivularis (L.) van den Hoek. C/.
glomerata er algeng og áberandi í
straumvatni um allt land og er því
réttnefnd „árskúfur". Hinar eru fágætar.
Til samræmis við þessar nafngiftir ætti að
nefna C/. aegagropila „vatnaskúf“. Þá er
eðlilegt að ættkvíslin Cladophora verði
nefnd skúfþörungur eða skúfur.
■ VAXTARSTAÐIR OG
ÚTBREIÐSLA
Vatnaskúfur er þekktur unt alla Evrópu
norðan Alpafjalla, einnig frá Japan þar sem
hann hefur fundist í mörgum vötnum. Ég hef
ekki heimildir um tilveru hans í Ameríku né á
suðurhveli jarðar (3. mynd). Útbreiðslan
virðist vera fremur norðlæg og hann virðist
vaxa fremur til fjalla en á láglendi þegar
sunnar dregur. Gams ritar í flóru sinni (1969):
„In tiefen, sauerstoffreichen Seen, besonders
in Nord-Europa sehr verbreitet, in Mittel- und
Sudeuropa infolge Verschmutzung in starkem
Riickgang." (I djúpum og súrefnisríkum vötnum,
einkum mjög útbreidd í Norður-Evrópu en á
hröðu undanhaldi í Mið- og Suður-Evrópu vegna
mengunar.)
Árni Einarsson segir í viðtalinu við Elínu:
„Aðeins í tveimur vötnum í heiminum, á
Islandi og í Japan, nær kúluskíturinn að vaxa upp
í hinar sérstæðu, stóru kúlur. Annars staðar
virðast þær vera horfnar."
Reyndar er nú vitað um eitt vatn í Eistlandi
með álíka stórum kúlurn, en ljóst er af
183