Náttúrufræðingurinn - 2002, Page 38

standa upp úr árflaumnum og þangað
bjargar skúmurinn eggjum sínum úr gras-
toppum lágeyranna ef hlaup gerir um eggtíð
en allur selurinn flýr til sjávar. Næsta dag er
máske allt eins og áður var nema ný eyri
komin fram eða önnur horfin og selur
kominn um allar eyrar eins og fyrr. „Til lands
sækir djúpsins líf.“ Með aprílmánuði hefst
hin mikla ganga frá sjónum upp ána og
meðfram henni. Fyrst er veiðibjallan, sem
kemur um það leyti sem lax- og silungsseiðin
halda niður í ósinn til að venjast salta
vatninu og búa sig með því undir dvölina í
sjónum. Næst er gæsin, sem fer um suður-
loftið eins og skúraleiðingar á leið sinni inn
yfir ströndina til varplanda sinna. Og svona
heldur þetta áfram, skúmurinn, flughraður
og sterklegur, endur ýmissa tegunda, æðar-
fuglinn, tjaldurinn og stelkurinn, allt eru
þetta fuglar sem una sér vel í nálægð hinnar
miklu móðu. Eða hvað um fugla júlímánaðar
- kríuna yfir ánni, hina starfsömu og síkviku
sendlinga, lóuþræla og sandlóur sem leita
sér fæðu við lón og í þomuðum dældum
austureyranna og fara sem vindsveipur um
víðáttur sandsléttunnar við minnstu
styggð.
Eða breiður eyrarrósarinnar, þessa fagra,
harðgera en skammlífa blómsturs sem logar
eins og glóð um allar eyrar í ágústbyrjun.
Og svo einn góðan veðurdag, þegar langt
er liðið á sumar, byrjar gæsin flugæfingar
sínar og er engu líkara en ósinn sé kennslu-
og æfingasvæði ungfuglsins fyrir ferðina til
vetrarheimkynna sinna. Þar með er enn einu
sumri lokið.
Frá ritstjóra:
Grein þessi barst ritnefnd Náttúrufræðings-
ins haustið 1998 frá Pétri Péturssyni fyrr-
verandi útvarpsþul en hann er bróðir
höfundar. Ekki er ljóst hvar greinin átti að
birtast; e.t.v. hefur hún í upphafi verið
hugsuð fyrir Náttúrufræðinginn. Hvað sem
því líður er ljóst að í henni er dreginn saman
mikill fróðleikur um náttúrufar og sögu sem á
fullt erindi við lesendur þessa tímarits í dag
þótt liðinn sé hálfur fjórði áratugur síðan
punkturinn var settur aftan við síðustu
setninguna. Engan þarf að undra þótt
höfundur veki athygli á fornum ákvæðum
um hagsmuni Traustholtshólma. Slíkt ber
aðeins vitni varðstöðu hans gagnvart
nágrönnum. Greinin ber vott um glöggt
auga Ásgeirs fyrir umhverfi sínu og náttúru.
Þjórsá hefur breyst síðan þetta var skrifað.
Miðlun í uppistöðulónum á hálendinu
veldur því að rennsli árinnar er mun jafnara
en áður var. Flóð og þurrðir eru bæði fátíðari
og minni og ágangur og landbrot hafa
vafalítið minnkað. Hvort dýralíf hefur breyst
af þessum sökum er ritnefnd ekki kunnugt
um, en ef einhver vill rannsaka það er þessi
grein ágæt til viðmiðunar. Greinin birtist hér
lítið breytt frá höfundarins hendi. Örfáar
setningar hafa verið felldar út og milli-
fyrirsögnum skotið inn í textann.
212