Náttúrufræðingurinn - 2002, Side 55

2. tafla. Helstu kostir og gallar langtímarannsókna*
Kostir við langtímarannsóknir Ókostir við langtímarannsóknir
- Stofnþættir langlífra dýra skýrast betur og verða oft ekki skýrðir á annan hátt - Gagnasöfn stækka og verða tölfræðilega öflugri - Gagnast náttúruvernd sérstaklega vel því þær sýna stofn- og umhverfisbreytingar sem gerast á lengri tíma - Sýna hversu mikilvægir sjaldgæfir atburðir eru við stofnstærðarstjórnun - Gera kleift að nota lífverur smhverfisvísa - Vegna staðlaðra og æfðra vinnubragða minnkar vinnuframlag miðað við árangur - Krefjast stöðugleika til lengri tíma, m.a. fjármagns og vinnuframlags
* Atriðin sem er að finna í töflunni eru dregin út úr texta greinarinnar. Hér er gerð tilraun til sundurliðunar en atriðin eru samtvinnuð.
gjarnan tilraunum ef kostur er (t.d. Krebs
1991, Taylor 1991, Dunnet 1991 b, Pien-
kowski 1991, Greenwoodo.fi. 1991,Mossog
Watson 1991).
■ SAMANTEKT
Til að prófa tilgátur og smíða kenningar í
vistfræði eru langtímarannsóknir ómetan-
legar (Lack 1966). Þær eru einu tækin sem við
höfum sem geta sýnt áhrif sjaldgæfra
atburða á stofna. Einnig gefast þær best við
stofnrannsóknir á langlífum dýrum þar sem
stofnferli gerast á löngum tíma. Langtíma-
rannsóknir mynda þekkingargrunn sem
gagnast á marga vegu. Sá grunnur nýtist í
náttúruvernd og gerir kleift að nota vel
þekktar tegundir sem mælikvarða á ástand
vistkerfa. Langtímarannsóknir eru breyting-
um undirorpnar og eftir því sem vitneskja
eykst þróast aðferðir og tiltgátur batna.
Framvinda langtímarannsókna er gjarnan
háð því að einstakir rannsakendur helgi sig
þeim, því stöðugleika er þörf. Traust
fjármögnun er einnig nauðsynleg.
Hér hefur stuttlega verið gerð grein fyrir
gildi langtímarannsókna á fuglum. Ljóst er
að þær skila mikilvægri vitneskju um
náttúruna sem ekki fæst á annan hátt.
Ýmislegt þarf þó að hafa í huga áður en farið
er út í langtímarannsóknir og þörf er á
góðum ytri aðstæðum til að hægt sé að
halda slíkri rannsókn úti.
■ ÞAKKIR
Arnþór Garðarsson gagnrýndi handrit að
þessum pistli og kann ég honum bestu
þakkir fyrir. Ólafur K. Nielsen gerði einnig
gagnlegar athugasemdir. Þá er Árna Einars-
syni þökkuð gagnleg umræða um langtímar-
annsóknir. Anna María Gunnarsdóttir
skoðaði málfar og er þakkað heilshugar.
■ HEIMILDASKRÁ
Arnþór Garðarsson & Árni Einarsson 1997.
Viðkoma og fjöldi nokkurra Mývatnsanda.
Bliki 18. 1-13.
Árni Einarsson 1994. Mývatn-Laxá Ramsar site:
A case of integrated monitoring. I: Aubrecht,
G., G. Dick & C. Prentice (ritstj.) 1994, Moni-
toring of Ecological Change in Wetlands of
Middle Europe. Proc. International Work-
shop, Linz, Austria, 1993. Stapfia 31, Linz,
Austria, and IWRB publication No. 30,
229