Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1985, Side 3

Náttúrufræðingurinn - 1985, Side 3
Leó Kristjánsson: Jarðeðlisfræði og fornminjaleit INNGANGUR Á undanförnum áratugum hefur þróast margvísleg tækni til könnunar jarðvegs- og berglaga með eðlisfræði- legum aðferðum. Ástæður þeirrar þró- unar hafa fyrst og fremst verið hagnýt- ar, vegna leitar að verðmætum jarð- efnum. Mest er lagt í leit að olíu, gasi og kolum, en einnig er með þessum aðferðum leitað að málmefnum, dem- öntum og margvíslegum öðrum iðnað- arsteindum, grunnvatnslindum, og byggingarefnum. Þar að auki koma eðlisfræðilegar aðferðir mjög að not- um við leit að kafbátum á rúmsjó, að mannvirkjum og tækjum sem lent hafa undir skriðum eða snjóflóðum, að götulögnum vegna framkvæmda, og mörgu öðru. Að sjálfsögðu hefur þessi jarðeðlis- fræðilega tækni um leið verið notuð í margháttuðum almennum vísinda- legum tilgangi. Eitt notkunarsviðið er við leit að fornum menningarminjum (Aitken 1974), sem ásamt framförum í köfunartækni hefur leitt til margra merkra uppgötvana í þeim fræðum undanfarin ár. Á íslandi hefur notkun jarðeðlisfræði við fornminjaleit aðeins tengst einni leitaraðgerð, en vegna þess hve hún hefur verið umfangsmikil og vel þekkt meðal landsmanna, þykir rétt að lýsa rannsóknaraðferðum nokkuð með hliðsjón af reynslu úr henni. Er hér átt við leitina að flaki Indíafarsins Het Wapen van Amster- dam, sem strandaði á Skaftafellsfjöru við Skeiðarársand haustið 1667. Greinarhöfundur hefur öðru hvoru veitt aðstoð við þá leit, og fylgst með því sem um hana hefur komið fram í ýmsum skýrslum og prentuðum heim- ildum. Nánari upplýsingar um leitaraðferð- ir og árangur af þeim erlendis má finna m. a. í tímaritinu „International Jour- nal of Nautical Archeology", sem komið hefur út frá 1972, í bókum UN- ESCO (1972), Green (1977), og Ford og Switzer (1982). UNDIRBÚNINGUR RANNSÓKNA Afmörkun leitarsvœðis Góður undirbúningur fornminja- leitar verður að vera mjög margþætt- ur, og getur sparað mikið fé og fyrir- höfn í framkvæmd leitarinnar sjálfrar. Mikilvægt er að þrengja sem mest leitarsvæðið með því að kynna sér all- ar tiltækar sögulegar og landfræðilegar heimildir um það. Af sögulegum heim- ildum verður skilyrðislaust að byggja sem mest á upprunalegum samtíma- heimildum. Þær geta verið bréf, landa- kort, dómar og skiptagerðir, máldagar kirkna, visitasíubækur, örnefnaskrár og svæðalýsingar, dagbækur og ferða- bækur einstaklinga, eða tilskipanir yfirvalda. Þessu hafa verið gerð allgóð Náttúrufræðingurinn 55 (2), bls. 49-59, 1985 49

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.