Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1958, Blaðsíða 34

Náttúrufræðingurinn - 1958, Blaðsíða 34
24 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN Aíter an uplift of the order of 300 m Lhe second cycle began. Within the mountain area it is represented by canyons which often led to river capture (Þröngidalur, Gönguskarðsá). Outside tliis area erosion was much greater, pro- bably because of exposure to the work of main glaciers and glacial rivers. The broad Skagafjörður valley has become graded to the new level and extensive lowlands were fornted on the west side of the mountains. Tlie 3—4 km broad pass Stóra Vatnsskarð is a remnant of the older forms, and here a large river from the south may have entered the Skagafjörður valley. Conditions are, however, very much altered trougli the young lavas. We meet them south of the niiddle line of the pass. The lavas flowed from the south on both sides of a ridge separating Blöndudalur and northern Svartárdalur. On the east side the lavas probably flowed into Skagafjörður. Where Svartá cuts through these lavas in the bend between Hvammur and Skollastaðir they liave a thickness of 250 m. The olcl Bliindudalur, whose western side was Svínadalsháls, was nearly filled upp by the lavas that here entered an open plain (Sólheimaháls). The lavas are left with a thickness of 150 m in Stóra- dalsháls and there they form 3 alternating magnetic groups, the topmost one being of reverse polarity. The middle group is thought to correspond to Sól- heimaháls and possibly to Höskuldsstaðanúpur. Studies of paleomagnetism during the last few years show an alternation of periods with respectively normal and reverse polarity of the geomagnetic field, as recorded by lavas. The last period of reverse polarity occurred at the base of the I’leistocene (1—7). On this basis at least two of the lava groups in Stóradalsháls are pre-Pleistocene. It is concluded that the topographic forms of the older generation were fully developed before the end of tlie Pliocene. The amount of erosion carried out in the okler cycle is estimatecl in 4 zones (Fig. 2). The zones are divided into square kilometres, and the lieight of each taken froni the map (1:100.000). Height of original surface is inferred from flat mountain tops. The erosion then corresponds to a general lowering by 465 m, which, befor the 300 m uplift, corresponded to 75% of the original thickness of the plateau. In contrast the average lowering after the uplift is estimated as 25—50 m or 1 /20 to 1 /10 of the former figure. In a theoretical consideration of the relative rate of average erosion (Cf. fig. 1) il is concluded that this ratio also applies approximately to the times involved if climatic factors were similar. Studies in Tjörnes have led the author to the assumption that the 300 m uplift, which was practically general for Iceland, occurred just before the Pleistocene, and the old cycle is thought to have started with more localized uplifts in various parts of tlie country not long after the Middle- Pliocene but nevertheless after deposition of the lower part of the Tjörnes Crag. The two generations of topographic forms are traced in some other parts of the country. The Borgarfjörður valleys, cut in a 3—400 m plateau, contain both forms. The old floor of the Skorradalur, about 250 m high, carries remnants of lavas of both normal and reverse polarity. Both forms are also found at Hvalfjörður so that the moraines here contained in the basalts are older than the old valley period. And as the basalts are tilted and were
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.