Náttúrufræðingurinn - 1935, Blaðsíða 14

2 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
íiiimiiiiiimimiiiiimiimiimimimiiimmmmiiiiimiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiimiiiimiimmmiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiir
eru alltof algengar til þess að sauðfénaður geti talist einsaf-
kvæmisdýr og þó að þrílembur og jafnvel fjórlembur þekkist,
þá eru þær svo sjaldgæfar, miðað við ærfjöldann (400—500
þús.), að því síður verður sauðfénaður kallaður fjölafkvæmisdýr.
Eins og tölur þær um tíðleika tvílembinga, sem hér hafa
verið greindar, bera með sér, þá er íslenzku sauðfé jafn-eðlilegt
að eiga tvö lömb eins og eitt. Nú er öllum spendýrategundum
áskapað að eiga ákveðinn fjölda afkvæma í senn, þó að talan
geti verið all-miklum breytingum undirorpin, einkum hjá fjöl-
afkvæmisdýrunum, eins og eðlilegt er og skiljanlegt, þegar þess
er gætt, hvernig frjóvgunin fer fram. Að vísu má, eins og allir
þekkja, hlynna með kynbótum að ýmsum æskilegum eiginleik-
um hjá öllu því, sem lífsanda dregur, bæði jurtum og dýrum,
svo að einhver sérstakur eiginleiki verði aðaleinkenni, eins off
gert hefir verið í sauðfjárræktinni, bæði hvað snertir ull (Che-
viot-, Merinó-, Karakúlfé o. fh) og kjöt. Eg býst við, að allir
verði að játa, að ekki sé því til að dreifa, að íslenzka sauðféð
hafi upprunalega að .eðlisfari verið einlembt, en sé nú með
ræktun að verða tvílembt. Hitt mun að mínum dómi vera miklu
nær sanni, að sauðfé sé í eðli sínu tvíafkvæmisdýr, sem af órækt
sé að töluverðu leyti orðið að einsafkvæmistegund.
Hvernig þessu er varið í öðrum menningarlöndum, þar sem
fé er þrælræktað til afurða, er erfitt að fá glögga hugmynd
um. Þess er venjulega að litlu getið í bókum, sízt hundraðstöl-
unnar, en tvílembuær munu þó vera algengar í flestum fjár-
kynjum, og í bók um sauðfjárrækt eftir norska ríkisráðunaut-
inn, Jon Sæland, sem kom út 1930, er þess beinlínis getið um
sum fjárkynin (3) þar í landi, að þau séu jafnaðarlega tví-
lembd og bæði þrí- og fjórlembuær séu vel þekkt fyrirbrigðL
Eitt af þessum fjárkynjum er „gamal norsk sau“, sem bæði
eftir lýsingum og myndum að dæma er nauðalíkt íslenzku fé
og ef til vill sá stofn, sem fluttur var hingað til landsins fyrir
1000 árum, enda var hann svo að segja einráður í Noregi þang-
að til fyrir um 100 árum, að Norðmenn fóru að flytja inn ýms
erlend fjárkyn. Eg hefi líka góð skilríki fyrir því, að í Dan-
mörku þykir sú ær ekki ,,á vetur setjandi“, sem ekki skilar nema
einu lambi.
En það eru fleiri stoðir, sem treysta þá skoðun mína, að
íslenzkt sauðfé sé í eðli sínu tvíafkvæmisdýr, en þær almennu