Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1949, Síða 19

Náttúrufræðingurinn - 1949, Síða 19
RAUÐHÓLL 11 Svo er t. d. um alla þá „aukagíga“ og „hraunkatla“, sem getið er í tilvitnuninni eftir Þorvald Thoroddscn hér að framan, og fleiri mætti télja. Kftirtalin rök, sent öll voru auðsæ, meðan Ratiðhó]] var óskadd- aður af manna völdum, hníga e'ndregið í þá átt, að hann sé gervi- g'ígur: Rauðhóll var lítið og einangrað eldvarp, en jrví nær allar þær eldstöðvar, sem gosið hala eftir ísöld á hinu eldbrunna svæði suður af Hafnarfirði, eru eldgjár með gígaröðum og skipta kílómetrum að' lengd. — í öðru lagi virtist Rauðhóll standa drjúgan spöl, 6—7 km, utan Jtessa jarðeldasvæðis, og í grágrýtisholtunum norðan hans og austan, alveg hjá, hef.ur jarðeldur ekki bært á sér eftir ísaldarlok. Engin gossprunga nær frá hólnum inn í Jretta grágrýti, sem liggur óbrotið og ýmist bert eða aðeins hulið lausum jarðlögum, sent eru eldri eu hóllinn og samt óröskuð, aðeins um íiundrað metra lrá lionum í þá átt, sem allar gossprungur á Reykjanesskaga stefna. — í þriðja lagi var að öllu leyti sennilegt ef'tir staðháttum, að hrauniö sunnan við Hvaleyrarholt hefði runnið þar ylir sjávarleirur eða annað votlendi. Um margra ára skeið veitti ég Rauðhól enga verulega athygli og lét mér, nægja þá skýringu á myndun hans, að liann væri gervigígur, eins ög að framan getur, enda var þá ekki greitt um vik að kanna innviði hans. Þetta breyttist á hernámsárunum. Þá var tekin mikil rauðamöl úr hólnum. einkum norðanverðum, og myndaðist þar stór gryfja. Kom þá í ljós, að rauðamölin, sem var aðalefni hólsins, náði irin undir braunklappirnar, svo að Jrær skéittu fram í gryfjubrúninni, þegar möbn var tekin undan þeinr. Þetta sýndi, að liraunið liafði runnið upp að hólnunt og hann gat því ekki verið yngri en það. Þar nteð var Jtó naumast sannað, að hann væri eldri. Hugsanlegt var, að liann hefði hrúgazt upp í rennandi hrauninu, en Jtað hækkað eitthvað og flætt upp utan með hontun eftir Jtað. En síðastliðið sumar var grafið alveg niður úr hólnum, svo að undirlag lrans kom í ljós. Malargryfjan hafði þá enn stækkað að miklurn mun, og nær lnin nú hringinn í kringum Rauðhól. Eftir stendur aðeins dálítill stalilti í miðju. Hann er úr fast samlímdum hraunkleprum, svörtum ograuðum. Þessi kjarni hólsins hef'ur reynzt of liarður mokstrarvélunum, og því er honunt leift. Samt er hraun- grýtið í honum mjög frauðkennt og miklu losaralegri steypa en t. d.

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.