Náttúrufræðingurinn - 1949, Síða 34

20
N ÁT'l'Ú R U FRÆfi I N G U RIN N
Von bráðar kemur dynkur og jörðin titrar. Kúfur kemur á vatnið
í miðri skálinni. Þetta er greinileg snöggsuða, sem orðið hefur djúpt
niðri í vatninu, að undangenginni yfirhitun.
Ef til vill kemur aðeins einn dynkur, og kyrrð kemst á aftur. Slíkt
á sér oft stað, ef' vatnið er hreint. Yfirhitunin hefur þá verið lítil.
Þetta mun það fyrirbrigð’, sem nelnt var flóð áður fyrr og Bunsen
íiélt ranglega, að ætti upptök sín utan við pípuna.
En sé sápa í vatninu, bregzt varla eða ekki, að iiver dynkurinn
reki annan og úr verði gos. Ástæðan er sú, að sápuvatnið hefur yfr-
hitnað meir en hreina vatnið, áður en suðan kom upp. Hún varð
því að sama skapi kröftugri og olli meira róti á vatninu niðri í hvern-
um. Heitt vatn neðan úr pípunni barst ört upp án þess að blandast
öðru kaldara, en er það barst upp fyrir miðja pípu, í lágan þrýsting,
var það orðið yfirhitað og olli nýjum sprengingum og þannig koll
af kolli.
Þá fyrst, er heita vatnið að neðan kemst við umrótið hátt ujrjr í
pípuria, hal’a sprengingarnár afl á að skvetta vatninu upp í loft, og
síðan rekur hver 40—50—60 m skvettan aðra og gosið er kom-.’ð í al-
gleyming. Eingöngu yfirhitun getur skýrt þau margvíslegu fyrir-
brigði sem gerast í Geysisgosi. Og nú þegar mæling hefur loks leitt
í 1 jós, að yfirhitun er undanfari gosa, vona ég, að sú skýring valdi
ekki neinum verulegum erfiðleikum.